‘‘อิทมปฺปหายา’’ติ วจนโต ปน ตํ พฺรหฺมจาริปฏิญฺญาตํ ปหาย ขีณาสวํ ‘‘มุสา มยา ภณิตํ, ขมถ เม’’ติ ขมาเปตฺวา ‘‘นตฺถิ กาเมสุ โทโส’’ติ ลทฺธิํ วิชหิตฺวา คติวิโสธนํ กเรยฺยฯ อกุสลมูลานีติ อกุสลานิ เจว มูลานิ จ, อกุสลานํ วา มูลานิ อกุสลมูลานิฯ กุสลมูเลสุปิ เอเสว นโยฯ ทุฏฺฐุ จริตานิ วิรูปานิ วา จริตานิ ทุจฺจริตานิฯ สุฏฺฐุ จริตานิ สุนฺทรานิ วา จริตานิ สุจริตานิฯ กาเยน กรณภูเตน กตํ ทุจฺจริตํ กายทุจฺจริตํฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ เสสํ ตตฺถ ตตฺถ วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานเมวาติฯ

ติกวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

จตุกฺกวารวณฺณนา

[324] จตุกฺเกสุ สกวาจาย อาปชฺชติ ปรวาจาย วุฏฺฐาตีติ วจีทฺวาริกํ ปทโสธมฺมาทิเภทํ อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา ติณวตฺถารกสมถฏฺฐานํ คโต ปรสฺส กมฺมวาจาย วุฏฺฐาติ ฯ ปรวาจาย อาปชฺชติ สกวาจาย วุฏฺฐาตีติ ปาปิกาย ทิฏฺฐิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค ปรสฺส กมฺมวาจาย อาปชฺชติ, ปุคฺคลสฺส สนฺติเก เทเสนฺโต สกวาจาย วุฏฺฐาติฯ สกวาจาย อาปชฺชติ สกวาจาย วุฏฺฐาตีติ วจีทฺวาริกํ ปทโสธมฺมาทิเภทํ อาปตฺติํ สกวาจาย อาปชฺชติ, เทเสตฺวา วุฏฺฐหนฺโตปิ สกวาจาย วุฏฺฐาติฯ ปรวาจาย อาปชฺชติ ปรวาจาย วุฏฺฐาตีติ ยาวตติยกํ สงฺฆาทิเสสํ ปรสฺส กมฺมวาจาย อาปชฺชติ, วุฏฺฐหนฺโตปิ ปรสฺส ปริวาสกมฺมวาจาทีหิ วุฏฺฐาติฯ ตโต ปเรสุ กายทฺวาริกํ กาเยน อาปชฺชติ, เทเสนฺโต วาจาย วุฏฺฐาติฯ วจีทฺวาริกํ วาจาย อาปชฺชติ, ติณวตฺถารเก กาเยน วุฏฺฐาติฯ กายทฺวาริกํ กาเยนอาปชฺชติ, ตเมว ติณวตฺถารเก กาเยน วุฏฺฐาติฯ วจีทฺวาริกํ วาจาย อาปชฺชติ, ตเมว เทเสนฺโต วาจาย วุฏฺฐาติฯ สงฺฆิกมญฺจสฺส อตฺตโน ปจฺจตฺถรเณน อนตฺถรโต กายสมฺผุสเน โลมคณนาย อาปชฺชิตพฺพาปตฺติํ สหคารเสยฺยาปตฺติญฺจ ปสุตฺโต อาปชฺชติ, ปพุชฺฌิตฺวา ปน อาปนฺนภาวํ ญตฺวา เทเสนฺโต ปฏิพุทฺโธ วุฏฺฐาติฯ ชคฺคนฺโต อาปชฺชิตฺวา ปน ติณวตฺถารกสมถฏฺฐาเน สยนฺโต ปฏิพุทฺโธ อาปชฺชติ ปสุตฺโต วุฏฺฐาติ นามฯ ปจฺฉิมปททฺวยมฺปิ วุตฺตานุสาเรเนว เวทิตพฺพํฯ

อจิตฺตกาปตฺติํ อจิตฺตโก อาปชฺชติ นามฯ ปจฺฉา เทเสนฺโต สจิตฺตโก วุฏฺฐาติฯ สจิตฺตกาปตฺติํ สจิตฺตโก อาปชฺชติ นามฯ ติณวตฺถารกฏฺฐาเน สยนฺโต อจิตฺตโก วุฏฺฐาติฯ เสสปททฺวยมฺปิ วุตฺตานุสาเรเนว เวทิตพฺพํฯ โย สภาคํ อาปตฺติํ เทเสติ, อยํ เทสนาปจฺจยา ทุกฺกฏํ อาปชฺชนฺโต ปาจิตฺติยาทีสุ อญฺญตรํ เทเสติ, ตญฺจ เทเสนฺโต ทุกฺกฏํ อาปชฺชติฯ ตํ ปน ทุกฺกฏํ อาปชฺชนฺโต ปาจิตฺติยาทิโต วุฏฺฐาติฯ ปาจิตฺติยาทิโต จ วุฏฺฐหนฺโต ตํ อาปชฺชติฯ อิติ เอกสฺส ปุคฺคลสฺส เอกเมว ปโยคํ สนฺธาย ‘‘อาปตฺติํ อาปชฺชนฺโต เทเสตี’’ติ อิทํ จตุกฺกํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ

กมฺมจตุกฺเก ปาปิกาย ทิฏฺฐิยา อปฺปฏินิสฺสคฺคาปตฺติํ กมฺเมน อาปชฺชติ, เทเสนฺโต อกมฺเมน วุฏฺฐาติฯ วิสฺสฏฺฐิอาทิกํ อกมฺเมน อาปชฺชติ, ปริวาสาทินา กมฺเมน วุฏฺฐาติฯ สมนุภาสนํ กมฺเมเนว อาปชฺชติ, กมฺเมน วุฏฺฐาติฯ เสสํ อกมฺเมน อาปชฺชติ, อกมฺเมน วุฏฺฐาติฯ

ปริกฺขารจตุกฺเก ปฐโม สกปริกฺขาโร, ทุติโย สงฺฆิโกว ตติโย เจติยสนฺตโก, จตุตฺโถ คิหิปริกฺขาโรฯ สเจ ปน โส ปตฺตจีวรนวกมฺมเภสชฺชานํ อตฺถาย อาหโฏ โหติ, อวาปุรณํ ทาตุํ อนฺโต ฐปาเปตุญฺจ วฏฺฏติฯ

สมฺมุขาจตุกฺเก ปาปิกาย ทิฏฺฐิยา อปฺปฏินิสฺสคฺคาปตฺติํ สงฺฆสฺส สมฺมุขา อาปชฺชติ, วุฏฺฐานกาเล ปน สงฺเฆน กิจฺจํ นตฺถีติ ปรมฺมุขา วุฏฺฐาติฯ วิสฺสฏฺฐิอาทิกํ ปรมฺมุขา อาปชฺชติ, สงฺฆสฺส สมฺมุขา วุฏฺฐาติฯ สมนุภาสนํ สงฺฆสฺส สมฺมุขา เอว อาปชฺชติ, สมฺมุขา วุฏฺฐาติฯ เสสํ สมฺปชานมุสาวาทาทิเภทํ ปรมฺมุขาว อาปชฺชติ, ปรมฺมุขาว วุฏฺฐาติฯ อชานนฺตจตุกฺกํ อจิตฺตกจตุกฺกสทิสํฯ

ลิงฺคปาตุภาเวนาติ สยิตสฺเสว ภิกฺขุสฺส วา ภิกฺขุนิยา วา ลิงฺคปริวตฺเต ชาเต สหคารเสยฺยาปตฺติ โหติ อิทเมว ตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํฯ อุภินฺนมฺปิ ปน อสาธารณาปตฺติ ลิงฺคปาตุภาเวน วุฏฺฐาติฯ

สหปฏิลาภจตุกฺเก ยสฺส ภิกฺขุโน ลิงฺคํ ปริวตฺตติ, โส สห ลิงฺคปฏิลาเภน ปฐมํ อุปฺปนฺนวเสน เสฏฺฐภาเวน จ ปุริมํ ปุริสลิงฺคํ ชหติ, ปจฺฉิเม อิตฺถิลิงฺเค ปติฏฺฐาติ, ปุริสกุตฺตปุริสาการาทิวเสน ปวตฺตา กายวจีวิญฺญตฺติโย ปฏิปฺปสฺสมฺภนฺติ, ภิกฺขูติ วา ปุริโสติ วา เอวํ ปวตฺตา ปณฺณตฺติโย นิรุชฺฌนฺติ, ยานิ ภิกฺขุนีหิ อสาธารณานิ ฉจตฺตาลีส สิกฺขาปทานิ เตหิ อนาปตฺติเยว โหติฯ ทุติยจตุกฺเก ปน ยสฺสา ภิกฺขุนิยา ลิงฺคํ ปริวตฺตติ, สา ปจฺฉาสมุปฺปตฺติยา วา หีนภาเวน วา ปจฺฉิมนฺติ สงฺขฺยํ คตํ อิตฺถิลิงฺคํ ชหติ, วุตฺตปฺปกาเรน ปุริมนฺติ สงฺขฺยํ คเต ปุริสลิงฺเค ปติฏฺฐาติฯ วุตฺตวิปรีตา วิญฺญตฺติโย ปฏิปฺปสฺสมฺภนฺติ, ภิกฺขุนีติ วา อิตฺถีติ วา เอวํ ปวตฺตา ปณฺณตฺติโยปิ นิรุชฺฌนฺติ, ยานิ ภิกฺขูหิ อสาธารณานิ สตํ ติํสญฺจ สิกฺขาปทานิ, เตหิ อนาปตฺติเยว โหติฯ

จตฺตาโร สามุกฺกํสาติ จตฺตาโร มหาปเทสา, เต หิ ภควตา อนุปฺปนฺเน วตฺถุมฺหิ สยํ อุกฺกํสิตฺวา อุกฺขิปิตฺวา ฐปิตตฺตา ‘‘สามุกฺกํสา’’ติ วุจฺจนฺติฯ ปริโภคาติ อชฺโฌหรณียปริโภคา , อุทกํ ปน อกาลิกตฺตา อปฺปฏิคฺคหิตกํ วฏฺฏติฯ ยาวกาลิกาทีนิ อปฺปฏิคฺคหิตกานิ อชฺโฌหริตุํ น วฏฺฏนฺติฯ จตฺตาริ มหาวิกฏานิ กาโลทิสฺสตฺตา ยถาวุตฺเต กาเล วฏฺฏนฺติฯ อุปาสโก สีลวาติ ปญฺจ วา ทส วา สีลานิ โคปยมาโนฯ

อาคนฺตุกาทิจตุกฺเก สฉตฺตุปาหโน สสีสํ ปารุโต วิหารํ ปวิสนฺโต ตตฺถ วิจรนฺโต จ อาคนฺตุโกว อาปชฺชติ, โน อาวาสิโกฯ อาวาสิกวตฺตํ อกโรนฺโต ปน อาวาสิโก อาปชฺชติ, โน อาคนฺตุโกฯ เสสํ กายวจีทฺวาริกํ อาปตฺติํ อุโภปิ อาปชฺชนฺติ, อสาธารณํ อาปตฺติํ เนว อาคนฺตุโก อาปชฺชติ, โน อาวาสิโกฯ คมิยจตุกฺเกปิ คมิยวตฺตํ อปูเรตฺวา คจฺฉนฺโต คมิโก อาปชฺชติ, โน อาวาสิโกฯ อาวาสิกวตฺตํ อกโรนฺโต ปน อาวาสิโก อาปชฺชติ, โน คมิโกฯ เสสํ อุโภปิ อาปชฺชนฺติ, อสาธารณํ อุโภปิ นาปชฺชนฺติฯ วตฺถุนานตฺตตาทิจตุกฺเก จตุนฺนํ ปาราชิกานํ อญฺญมญฺญํ วตฺถุนานตฺตตาว โหติ,นอาปตฺตินานตฺตตาฯ สพฺพาปิ หิ สา ปาราชิกาปตฺติเยวฯ สงฺฆาทิเสสาทีสุปิ เอเสว นโยฯ ภิกฺขุสฺส จ ภิกฺขุนิยา จ อญฺญมญฺญํ กายสํสคฺเค ภิกฺขุสฺส สงฺฆาทิเสโส ภิกฺขุนิยา ปาราชิกนฺติ เอวํ อาปตฺตินานตฺตตาว โหติ, น วตฺถุนานตฺตตา, อุภินฺนมฺปิ หิ กายสํสคฺโคว วตฺถุฯ ตถา ‘‘ลสุณกฺขาทเน ภิกฺขุนิยา ปาจิตฺติยํ, ภิกฺขุสฺส ทุกฺกฏ’’นฺติ เอวมาทินาเปตฺถ นเยน โยชนา เวทิตพฺพาฯ

จตุนฺนํ ปาราชิกานํ เตรสหิ สงฺฆาทิเสเสหิ สทฺธิํ วตฺถุนานตฺตตา เจว อาปตฺตินานตฺตตา จฯ เอวํ สงฺฆาทิเสสาทีนํ อนิยตาทีหิฯ อาทิโต ปฏฺฐาย จตฺตาริ ปาราชิกานิ เอกโต อาปชฺชนฺตานํ ภิกฺขุภิกฺขุนีนํ เนว วตฺถุนานตฺตตา โน อาปตฺตินานตฺตตาฯ วิสุํ อาปชฺชนฺเตสุปิ เสสา สาธารณาปตฺติโย อาปชฺชนฺเตสุปิ เอเสว นโยฯ

วตฺถุสภาคาทิจตุกฺเก ภิกฺขุสฺส จ ภิกฺขุนิยา จ กายสํสคฺเค วตฺถุสภาคตา, โน อาปตฺติสภาคตา, จตูสุ ปาราชิเกสุ อาปตฺติสภาคตา, โน วตฺถุสภาคตาฯ เอส นโย สงฺฆาทิเสสาทีสุฯ ภิกฺขุสฺส จ ภิกฺขุนิยา จ จตูสุ ปาราชิเกสุ วตฺถุสภาคตา เจว อาปตฺติสภาคตา จฯ เอส นโย สพฺพาสุ สาธารณาปตฺตีสุฯ อสาธารณาปตฺติยํ เนว วตฺถุสภาคตา โน อาปตฺติสภาคตาฯ โย หิ ปุริมจตุกฺเก ปฐโม ปญฺโห, โส อิธ ทุติโย; โย จ ตตฺถ ทุติโย, โส อิธ ปฐโมฯ ตติยจตุตฺเถสุ นานากรณํ นตฺถิฯ

อุปชฺฌายจตุกฺเก สทฺธิวิหาริกสฺส อุปชฺฌาเยน กตฺตพฺพวตฺตสฺส อกรเณ อาปตฺติํ อุปชฺฌาโย อาปชฺชติ, โน สทฺธิวิหาริโก อุปชฺฌายสฺส กตฺตพฺพวตฺตํ อกโรนฺโต สทฺธิวิหาริโก อาปชฺชติ, โน อุปชฺฌาโย; เสสํ อุโภปิ อาปชฺชนฺติ, อสาธารณํ อุโภปิ นาปชฺชนฺติฯ อาจริยจตุกฺเกปิ เอเสว นโยฯ

อาทิยนฺตจตุกฺเก ปาทํ วา อติเรกปาทํ วา สหตฺถา อาทิยนฺโต ครุกํ อาปชฺชติ, อูนกปาทํ คณฺหาหีติ อาณตฺติยา อญฺญํ ปโยเชนฺโต ลหุกํ อาปชฺชติฯ เอเตน นเยน เสสปทตฺตยํ เวทิตพฺพํฯ

อภิวาทนารหจตุกฺเก ภิกฺขุนีนํ ตาว ภตฺตคฺเค นวมภิกฺขุนิโต ปฏฺฐาย อุปชฺฌายาปิ อภิวาทนารหา โน ปจฺจุฏฺฐานารหาฯ อวิเสเสน จ วิปฺปกตโภชนสฺส ภิกฺขุสฺส โย โกจิ วุฑฺฒตโรฯ สฏฺฐิวสฺสสฺสาปิ ปาริวาสิกสฺส สมีปคโต ตทหุปสมฺปนฺโนปิ ปจฺจุฏฺฐานารโห โน อภิวาทนารโหฯ อปฺปฏิกฺขิตฺเตสุ ฐาเนสุ วุฑฺโฒ นวกสฺส อภิวาทนารโห เจว ปจฺจุฏฺฐานารโห จฯ นวโก ปน วุฑฺฒสฺส เนว อภิวาทนารโห น ปจฺจุฏฺฐานารโหฯ อาสนารหจตุกฺกสฺส ปฐมปทํ ปุริมจตุกฺเก ทุติยปเทน, ทุติยปทญฺจ ปฐมปเทน อตฺถโต สทิสํฯ

กาลจตุกฺเก ปวาเรตฺวา ภุญฺชนฺโต กาเล อาปชฺชติ โน วิกาเล, วิกาลโภชนาปตฺติํ วิกาเล อาปชฺชติ โน กาเล, เสสํ กาเล เจว อาปชฺชติ วิกาเล จ, อสาธารณํ เนว กาเล โน วิกาเลฯ ปฏิคฺคหิตจตุกฺเก ปุเรภตฺตํ ปฏิคฺคหิตามิสํ กาเล กปฺปติ โน วิกาเลฯ ปานกํ วิกาเล กปฺปติ, ปุนทิวสมฺหิ โน กาเลฯ สตฺตาหกาลิกํ ยาวชีวิกํ กาเล เจว กปฺปติ วิกาเล จฯ อตฺตโน อตฺตโน กาลาตีตํ ยาวกาลิกาทิตฺตยํ อกปฺปิยมํสํ อุคฺคหิตกมปฺปฏิคฺคหิตกญฺจ เนว กาเล กปฺปติ โน วิกาเลฯ

ปจฺจนฺติมจตุกฺเก สมุทฺเท สีมํ พนฺธนฺโต ปจฺจนฺติเมสุ ชนปเทสุ อาปชฺชติ, โน มชฺฌิเมสุ; ปญฺจวคฺเคน คเณน อุปสมฺปาเทนฺโต คุณงฺคุณูปาหนํ ธุวนหานํ จมฺมตฺถรณานิ จ มชฺฌิเมสุ ชนปเทสุ อาปชฺชติ โน ปจฺจนฺติเมสุฯ อิมานิ จตฺตาริ ‘‘อิธ น กปฺปนฺตี’’ติ วทนฺโตปิ ปจฺจนฺติเมสุ อาปชฺชติ, ‘‘อิธ กปฺปนฺตี’’ติ วทนฺโต ปน มชฺฌิเมสุ อาปชฺชติฯ เสสาปตฺติํ อุภยตฺถ อาปชฺชติ, อสาธารณํ น กตฺถจิ อาปชฺชติฯ ทุติยจตุกฺเก ปญฺจวคฺเคน คเณน อุปสมฺปทาทิ จตุพฺพิธมฺปิ วตฺถุ ปจฺจนฺติเมสุ ชนปเทสุ กปฺปติฯ ‘‘อิทํ กปฺปตี’’ติ ทีเปตุมฺปิ ตตฺเถว กปฺปติ โน มชฺฌิเมสุฯ ‘‘อิทํ น กปฺปตี’’ติ ทีเปตุํ ปน มชฺฌิเมสุ ชนปเทสุ กปฺปติ โน ปจฺจนฺติเมสุ ฯ เสสํ ‘‘อนุชานามิ ภิกฺขเว ปญฺจ โลณานี’’ติอาทิ อนุญฺญาตกํ อุภยตฺถ กปฺปติฯ ยํ ปน อกปฺปิยนฺติ ปฏิกฺขิตฺตํ, ตํ อุภยตฺถาปิ น กปฺปติฯ

อนฺโตอาทิจตุกฺเก อนุปขชฺช เสยฺยาทิํ อนฺโต อาปชฺชติ โน พหิ, อชฺโฌกาเส สงฺฆิกมญฺจาทีนิ นิกฺขิปิตฺวา ปกฺกมนฺโต พหิ อาปชฺชติ โน อนฺโต, เสสํ อนฺโต เจว พหิ จ, อสาธารณํ เนว อนฺโต น พหิฯ อนฺโตสีมาทิจตุกฺเก อาคนฺตุโก วตฺตํ อปูเรนฺโต อนฺโตสีมาย อาปชฺชติ, คมิโย พหิสีมาย มุสาวาทาทิํ อนฺโตสีมาย จ พหิสีมาย จ อาปชฺชติ,อสาธารณํ น กตฺถจิฯคามจตุกฺเก อนฺตรฆรปฏิสํยุตฺตํ เสขิยปญฺญตฺติํ คาเม อาปชฺชติ โน อรญฺเญฯ ภิกฺขุนี อรุณํ อุฏฺฐาปยมานา อรญฺเญ อาปชฺชติ โน คาเมฯ มุสาวาทาทิํ คาเม เจว อาปชฺชติ อรญฺเญ จ, อสาธารณํ น กตฺถจิฯ

จตฺตาโร ปุพฺพกิจฺจาติ ‘‘สมฺมชฺชนี ปทีโป จ อุทกํ อาสเนน จา’’ติ อิทํ จตุพฺพิธํ ปุพฺพกรณนฺติ วุจฺจตีติ วุตฺตํฯ ‘‘ฉนฺทปาริสุทฺธิอุตุกฺขานํ ภิกฺขุคณนา จ โอวาโท’’ติ อิเม ปน ‘‘จตฺตาโร ปุพฺพกิจฺจา’’ติ เวทิตพฺพาฯ จตฺตาโร ปตฺตกลฺลาติ อุโปสโถ ยาวติกา จ ภิกฺขู กมฺมปฺปตฺตา เต อาคตา โหนฺติ, สภาคาปตฺติโย น วิชฺชนฺติ, วชฺชนียา จ ปุคฺคลา ตสฺมิํ น โหนฺติ, ปตฺตกลฺลนฺติ วุจฺจตีติฯ จตฺตาริ อนญฺญปาจิตฺติยานีติ ‘‘เอตเทว ปจฺจยํ กริตฺวา อนญฺญํ ปาจิตฺติย’’นฺติ เอวํ วุตฺตานิ อนุปขชฺชเสยฺยากปฺปนสิกฺขาปทํ ‘‘เอหาวุโส คามํ วา นิคมํ วา’’ติ สิกฺขาปทํ, สญฺจิจฺจ กุกฺกุจฺจอุปทหนํ, อุปสฺสุติติฏฺฐนนฺติ อิมานิ จตฺตาริฯ จตสฺโส ภิกฺขุสมฺมุติโยติ ‘‘เอกรตฺตมฺปิ เจ ภิกฺขุ ติจีวเรน วิปฺปวเสยฺย อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา, อญฺญํ นวํ สนฺถตํ การาเปยฺย อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา, ตโต เจ อุตฺตริ วิปฺปวเสยฺย อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา, ทุฏฺฐุลฺลํ อาปตฺติํ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจยฺย อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา’’ติ เอวํ อาคตา เตรสหิ สมฺมุตีหิ มุตฺตา สมฺมุติโยฯ คิลานจตุกฺเก อญฺญเภสชฺเชน กรณีเยน โลลตาย อญฺญํ วิญฺญาเปนฺโต คิลาโน อาปชฺชติ, อเภสชฺชกรณีเยน เภสชฺชํ วิญฺญาเปนฺโต อคิลาโน อาปชฺชติ, มุสาวาทาทิํ อุโภปิ อาปชฺชนฺติ, อสาธารณํ อุโภปิ นาปชฺชนฺติฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

จตุกฺกวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปญฺจกวารวณฺณนา

[325] ปญฺจเกสุ ปญฺจ ปุคฺคลา นิยตาติ อานนฺตริยานเมเวตํ คหณํฯ ปญฺจ เฉทนกา อาปตฺติโย นาม ปมาณาติกฺกนฺเต มญฺจปีเฐ นิสีทนกณฺฑุปฺปฏิจฺฉาทิวสฺสิกสาฏิกาสุ สุคตจีวเร จ เวทิตพฺพาฯ ปญฺจหากาเรหีติ อลชฺชิตา, อญฺญาณตา, กุกฺกุจฺจปฺปกตตา, อกปฺปิเย กปฺปิยสญฺญิตา, กปฺปิเย อกปฺปิยสญฺญิตาติ อิเมหิ ปญฺจหิฯ ปญฺจ อาปตฺติโย มุสาวาทปจฺจยาติ ปาราชิกถุลฺลจฺจยทุกฺกฏสงฺฆาทิเสสปาจิตฺติยาฯ อนามนฺตจาโรติ ‘‘สนฺตํ ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉา ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ กุเลสุ จาริตฺตํ อาปชฺเชยฺยา’’ติ อิมสฺส อาปุจฺฉิตฺวา จารสฺส อภาโวฯ อนธิฏฺฐานนฺติ ‘‘คณโภชเน อญฺญตฺร สมยา’’ติ วุตฺตํ สมยํ อธิฏฺฐหิตฺวา โภชนํ อธิฏฺฐานํ นาม; ตถา อกรณํ อนธิฏฺฐานํฯ อวิกปฺปนา นาม ยา ปรมฺปรโภชเน วิกปฺปนา วุตฺตา, ตสฺสา อกรณํฯ อิมานิ หิ ปญฺจ ปิณฺฑปาติกสฺส ธุตงฺเคเนว ปฏิกฺขิตฺตานิฯ อุสฺสงฺกิตปริสงฺกิโตติ เย ปสฺสนฺติ, เย สุณนฺติ, เตหิ อุสฺสงฺกิโต เจว ปริสงฺกิโต จฯ อปิ อกุปฺปธมฺโม ขีณาสโวปิ สมาโน, ตสฺมา อโคจรา ปริหริตพฺพาฯ น หิ เอเตสุ สนฺทิสฺสมาโน อยสโต วา ครหโต วา มุจฺจติฯ โสสานิกนฺติ สุสาเน ปติตกํฯ ปาปณิกนฺติ อาปณทฺวาเร ปติตกํฯ ถูปจีวรนฺติ วมฺมิกํ ปริกฺขิปิตฺวา พลิกมฺมกตํฯ อาภิเสกิกนฺติ นหานฏฺฐาเน วา รญฺโญ อภิเสกฏฺฐาเน วา ฉฑฺฑิตจีวรํฯ ภตปฏิยาภตนฺติ สุสานํ เนตฺวา ปุน อานีตกํฯ ปญฺจ มหาโจรา อุตฺตริมนุสฺสธมฺเม วุตฺตาฯ

ปญฺจาปตฺติโย กายโต สมุฏฺฐนฺตีติ ปฐเมน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน ปญฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ, ‘‘ภิกฺขุ กปฺปิยสญฺญี สญฺญาจิกาย กุฏิํ กโรตี’’ติ เอวํ อนฺตรเปยฺยาเล วุตฺตาปตฺติโยฯ ปญฺจ อาปตฺติโย กายโต จ วาจโต จาติ ตติเยน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน ปญฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ, ‘‘ภิกฺขุ กปฺปิยสญฺญี สํวิทหิตฺวา กุฏิํ กโรตี’’ติ เอวํ ตตฺเถว วุตฺตา อาปตฺติโยฯ เทสนาคามินิโยติ ฐเปตฺวา ปาราชิกญฺจ สงฺฆาทิเสสญฺจ อวเสสาฯ

ปญฺจ กมฺมานีติ ตชฺชนียนิยสฺสปพฺพาชนียปฏิสารณียานิ จตฺตาริ อุกฺเขปนียญฺจ ติวิธมฺปิ เอกนฺติ ปญฺจฯ ยาวตติยเก ปญฺจาติ อุกฺขิตฺตานุวตฺติกาย ภิกฺขุนิยา ยาวตติยํ สมนุภาสนาย อปฺปฏินิสฺสชฺชนฺติยา ปาราชิกํ ถุลฺลจฺจยํ ทุกฺกฏนฺติ ติสฺโส , เภทกานุวตฺตกาทิสมนุภาสนาสุ สงฺฆาทิเสโส, ปาปิกาย ทิฏฺฐิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค ปาจิตฺติยํฯ อทินฺนนฺติ อญฺเญน อทินฺนํฯ อวิทิตนฺติ ปฏิคฺคณฺหามีติ เจตนาย อภาเวน อวิทิตํฯ อกปฺปิยนฺติ ปญฺจหิ สมณกปฺเปหิ อกปฺปิยกตํ; ยํ วา ปนญฺญมฺปิ อกปฺปิยมํสํ อกปฺปิยโภชนํฯ อกตาติริตฺตนฺติ ปวาเรตฺวา อติริตฺตํ อกตํฯ สมชฺชทานนฺติ นฏสมชฺชาทิทานํฯ อุสภทานนฺติ โคคณสฺส อนฺตเร อุสภวิสฺสชฺชนํฯ จิตฺตกมฺมทานนฺติ อาวาสํ กาเรตฺวา ตตฺถ จิตฺตกมฺมํ กาเรตุํ วฏฺฏติฯ อิทํ ปน ปฏิภานจิตฺตกมฺมทานํ สนฺธาย วุตฺตํฯ