เมนู

ยสฺมา ปน ตํ อาปตฺติํ อาปนฺโน มูลายปฏิกสฺสนารโห นาม โหติ, ตสฺมาสฺส ตตฺถ มูลายปฏิกสฺสนํ อนุญฺญาตํฯ สเจ ปน นิกฺขิตฺตวตฺโต อาปชฺชติ, มูลายปฏิกสฺสนารโห น โหติฯ กสฺมา? ยสฺมา น โส ปริวสนฺโต อาปนฺโน, ปกตตฺตฏฺฐาเน ฐิโต อาปนฺโน, ตสฺมา ตสฺสา อาปตฺติยา วิสุํ มานตฺตํ จริตพฺพํฯ สเจ ปฏิจฺฉนฺนา โหติ ปริวาโสปิ วสิตพฺโพฯ ยญฺเจตํ มูลายปฏิกสฺสนํ วุตฺตํ, ตสฺมิมฺปิ กเต ปริวุตฺถทิวสา มกฺขิตา โหนฺติฯ อิติ ปริวาเส อนฺตราปตฺติํ ทสฺเสตฺวา ปุน มานตฺตารหสฺส อนฺตราปตฺติํ ทสฺเสตฺวา มูลายปฏิกสฺสนํ วุตฺตํ, ตสฺมิมฺปิ กเต ปริวุตฺถทิวสา มกฺขิตาว โหนฺติฯ ตโต ปริวุตฺถปริวาสสฺส ตาสํ ติสฺสนฺนมฺปิ อาปตฺตีนํ สโมธานมานตฺตํ ทสฺสิตํฯ ตโต มานตฺตจาริกสฺส อนฺตราปตฺติํ ทสฺเสตฺวา มูลายปฏิกสฺสนํ วุตฺตํฯ ตสฺมิํ ปน ปฏิกสฺสเน กเต มานตฺตจิณฺณทิวสาปิ ปริวุตฺถทิวสาปิ มกฺขิตาว โหนฺติฯ ตโต อพฺภานารหสฺส อนฺตราปตฺติํ ทสฺเสตฺวา มูลายปฏิกสฺสนํ วุตฺตํฯ ตสฺมิมฺปิ กเต สพฺเพ เต มกฺขิตาว โหนฺติฯ ตโต ปรํ สพฺพา อนฺตราปตฺติโย โยเชตฺวา อพฺภานกมฺมํ ทสฺสิตํฯ เอวํ ปฏิจฺฉนฺนวาเร เอกาหปฏิจฺฉนฺนาทิวเสน ปญฺจ, อนฺตราปตฺติวเสน จตสฺโสติ นว กมฺมวาจา ทสฺสิตา โหนฺติฯ

ปฏิจฺฉนฺนปริวาสกถา นิฏฺฐิตาฯ

สโมธานปริวาสกถา

[125] ตโต ปรํ ปกฺขปฏิจฺฉนฺนาย อาปตฺติยา อนฺโตปริวาสโต ปฏฺฐาย ปญฺจาหปฏิจฺฉนฺนาย อนฺตราปตฺติยา วเสน สโมธานปริวาโส จ, สโมธานมานตฺตญฺจ ทสฺสิตํฯ เอตฺถ จ มานตฺตจาริกมานตฺตารหกาเลปิ อาปนฺนาย อาปตฺติยา มูลายปฏิกสฺสเน กเต มานตฺตจิณฺณทิวสาปิ ปริวาสปริวุตฺถทิวสาปิ สพฺเพ มกฺขิตาว โหนฺติฯ กสฺมา? ยสฺมา ปฏิจฺฉนฺนา อนฺตราปตฺติฯ เตเนว วุตฺตํ – ‘‘มูลาย ปฏิกสฺสิตฺวา ปุริมาย อาปตฺติยา สโมธานปริวาสํ ทตฺวา ฉารตฺตํ มานตฺตํ เทตู’’ติฯ ตโต ปรํ สพฺพา อนฺตราปตฺติโย โยเชตฺวา อพฺภานกมฺมํ ทสฺเสตฺวา สุกฺกวิสฺสฏฺฐิวตฺถุ นิฏฺฐาปิตํฯ

สโมธานปริวาสกถา นิฏฺฐิตาฯ

สุกฺกวิสฺสฏฺฐิกถา จ นิฏฺฐิตาฯ

อคฺฆสโมธานปริวาสกถา

[134] ตโต เอกาปตฺติมูลกญฺจ อาปตฺติวฑฺฒนกญฺจาติ ทฺเว นเย ทสฺเสตฺวา อคฺฆสโมธานปริวาโส ทสฺสิโตฯ

ตโต สญฺจิจฺจ อนาโรจิตาปตฺติวตฺถุํ ทสฺเสตฺวา สญฺจิจฺจ อชานนอสฺสรณเวมติกภาเวหิ อนาโรจิตาย อาปตฺติยา ปจฺฉา ลชฺชิธมฺเม วา ญาณสรณนิพฺเพมติกภาเวสุ วา อุปฺปนฺเนสุ ยํ กาตพฺพํ, ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘อิธ ปน ภิกฺขเว’’ติอาทินา นเยน ปาฬิ ฐปิตาฯ ตโต อชานนอสฺสรณเวมติกปฏิจฺฉนฺนานํ อปฺปฏิจฺฉนฺนภาวํ ทสฺเสตุํ ตเถว ปาฬิ ฐปิตาฯ

อคฺฆสโมธานปริวาสกถา นิฏฺฐิตาฯ

ทฺเวมาสปริวาสกถา

[138] ตโต ทฺวินฺนํ อาปตฺตีนํ ทฺเวมาสปฏิจฺฉนฺนานํ เอกมาสปริวาสยาจนวตฺถุํ ทสฺเสตฺวา อสญฺจิจฺจ อชานนอสฺสรณเวมติกภาเวหิ อนาโรจิเต อิตรสฺมิํ มาเส ปจฺฉา ลชฺชิธมฺมาทีสุ อุปฺปนฺเนสุ ยํ กาตพฺพํ, ตํ ทสฺเสตุํ อชานนอสฺสรณเวมติกปฏิจฺฉนฺนสฺส จ อาปนฺนภาวํ ทสฺเสตุํ ปุริมนเยเนว ปาฬิ ฐปิตาฯ

ทฺเวมาสปริวาสกถา นิฏฺฐิตาฯ

สุทฺธนฺตปริวาสาทิกถา

[156] ตโต ‘‘อาปตฺติปริยนฺตํ น ชานาติ, รตฺติปริยนฺตํ น ชานาตี’’ติอาทินา นเยน สุทฺธนฺตปริวาโส ทสฺสิโตฯ

[160] ตโต ปรํ ปาริวาสิกํ อาทิํ กตฺวา วิพฺภมิตฺวา ปุนอุปสมฺปนฺนาทีสุ ปฏิปตฺติทสฺสนตฺถํ ปาฬิ ฐปิตาฯ

[165] ตตฺถ ‘‘อนฺตรา สมฺพหุลา อาปตฺติโย อาปชฺชติ ปริมาณา อปฺปฏิจฺฉนฺนาโย’’ติอาทีสุ อาปตฺติปริจฺเฉทวเสน ปริมาณาโย เจว อปฺปฏิจฺฉนฺนาโย จาติ อตฺโถฯ

[166] ปจฺฉิมสฺมิํ อาปตฺติกฺขนฺเธติ เอโกว โส อาปตฺติกฺขนฺโธ, ปจฺฉา ฉาทิตตฺตา ปน ‘‘ปจฺฉิมสฺมิํ อาปตฺติกฺขนฺเธ’’ติ วุตฺตํฯ ปุริมสฺมินฺติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ

[180] ววตฺถิตา สมฺภินฺนาติ สภาควิสภาคานเมเวตํ ปริยายวจนํฯ

สุทฺธนฺตปริวาสาทิกถา นิฏฺฐิตาฯ