เมนู

11. ปญฺจสติกกฺขนฺธกํ

ขุทฺทานุขุทฺทกสิกฺขาปทกถา

[441] ปญฺจสติกกฺขนฺธเก จตฺตาริ ปาราชิกานิ ฐเปตฺวา อวเสสานิ ขุทฺทานุขุทฺทกานีติ เอวมาทิ เอกสิกฺขาปทมฺปิ อปริจฺจชิตฺวา สพฺเพสํ สงฺคเหตพฺพภาวทสฺสนตฺถํ ปริยาเยน วุตฺตํฯ อิทํ โว สมณานนฺติ อิทํ สมณานํฯ ปทปูรณมตฺเต โวกาโรฯ

[443] อิทมฺปิ เต อาวุโส อานนฺท ทุกฺกฏนฺติ ‘‘อิทํ ตยา ทุฏฺฐุ กต’’นฺติ เกวลํ ครหนฺเตหิ เถเรหิ วุตฺตํ , น อาปตฺติํ สนฺธาย วุตฺตํฯ น หิ เต อาปตฺตานาปตฺติํ น ชานนฺติฯ อิทาเนว เจตํ อนุสฺสาวิตํ – ‘‘สงฺโฆ อปญฺญตฺตํ น ปญฺญเปติ, ปญฺญตฺตํ น สมุจฺฉินฺทตี’’ติฯ เทเสหิ ตํ ทุกฺกฏนฺติ อิทมฺปิ จ ‘‘อาม, ภนฺเต, ทุฏฺฐุ มยา กต’’นฺติ เอวํ ปฏิชานาหิ, ตํ ทุกฺกฏนฺติ อิทํ สนฺธาย วุตฺตํ, น อาปตฺติเทสนํฯ เถโร ปน ยสฺมา อสติยา น ปุจฺฉิ น อนาทเรน, ตสฺมา ตตฺถ ทุฏฺฐุกตภาวมฺปิ อสลฺลกฺเขนฺโต ‘‘นาหํ ตํ ทุกฺกฏํ ปสฺสามี’’ติ วตฺวา เถเรสุ คารวํ ทสฺเสนฺโต ‘‘อปิจายสฺมนฺตานํ สนฺธาย เทเสมิ ตํ ทุกฺกฏ’’นฺติ อาหฯ ยถา ตุมฺเห วทถ, ตถา ปฏิชานามีติ วุตฺตํ โหติฯ เอเสว นโย อวเสเสสุ จตูสุ ฐาเนสุฯ เสสเมตฺถ ยํ วตฺตพฺพํ สิยา, ตํ นิทานวณฺณนายเมว วุตฺตํฯ

ขุทฺทานุขุทฺทกสิกฺขาปทกถา นิฏฺฐิตาฯ

ปญฺจสติกกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12. สตฺตสติกกฺขนฺธกํ

ทสวตฺถุกถา

[446] สตฺตสติกกฺขนฺธเก ภิกฺขคฺเคนาติ ภิกฺขุอคฺเคน, ภิกฺขู คเณตฺวา ตตฺตเก ปฏิวีเส ฐเปสุนฺติ อตฺโถฯ มหิยาติ หิมปาตสมเย หิมวลาหกาฯ

[447] อวิชฺชานิวุฏาติ อวิชฺชาปฏิจฺฉนฺนา โปสาติ ปุริสาฯ ปิยรูปํ อภินนฺทนฺติ ปตฺเถนฺตีติ ปิยรูปาภินนฺทิโนอวิทฺทสูติ อวิชานนฺตาฯ ราครเชหิ สรชาฯ มคสทิสาติ มคาฯ สห เนตฺติยาติ สเนตฺติกาวฑฺเฒนฺติ กฏสินฺติ ปุนปฺปุนํ กเฬวรํ นิกฺขิปมานา ภูมิํ วฑฺเฒนฺติฯ เอวํ วฑฺเฒนฺตาว โฆรํ อาทิยนฺติ ปุนพฺภวํฯ

[454] ปาปกํ โน อาวุโส กตนฺติ อาวุโส อมฺเหหิ ปาปกํ กตนฺติ อตฺโถฯ

[455] กตเมน ตฺวํ ภูมิ วิหาเรนาติ เอตฺถ ภูมีติ ปิยวจนเมตํฯ ปิยํ วตฺตุกาโม กิร อายสฺมา สพฺพกามี นวเก ภิกฺขู เอวํ อามนฺเตติฯ กุลฺลกวิหาเรนาติ อุตฺตานวิหาเรนฯ

[457] สาวตฺถิยา สุตฺตวิภงฺเคติ กถํ สุตฺตวิภงฺเค ปฏิกฺขิตฺตํ โหติ? ตตฺร หิ ‘‘สนฺนิธิ นาม อชฺช ปฏิคฺคหิตํ อปรชฺชู’’ติ วตฺวา ปุน ‘‘สนฺนิธิการเก อสนฺนิธิการกสญฺญี ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ขาทติ วา ภุญฺชติ วา อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสา’’ติ อาปตฺติํ วทนฺเตน ปฏิกฺขิตฺตํ โหติฯ ตตฺเรเก มญฺญนฺติ ‘‘โย ปน ภิกฺขุ สนฺนิธิการกํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา’’ติ หิ วุตฺตํ, อิทญฺจ โลณํ นาม ยาวชีวิกตฺตา สนฺนิธิภาวํ นาปชฺชติฯ ยมฺปิ อโลณกํ อามิสํ ปฏิคฺคเหตฺวา เตน สทฺธิํ ปริภุญฺชติ, ตํ ตทหุปฏิคฺคหิตเมว, ตสฺมา ‘‘‘ยาวกาลิเกน, ภิกฺขเว, ยาวชีวิกํ ตทหุปฏิคฺคหิตํ กาเล กปฺปติ, วิกาเล น กปฺปตี’ติ วจนโต ทุกฺกเฏเนตฺถ ภวิตพฺพ’’นฺติฯ