เมนู

ปิณฺฑจาริกวตฺตกถา

[366] ปิณฺฑจาริกวตฺเต – กมฺมํ วา นิกฺขิปตีติ กปฺปาสํ วา สุปฺปํ วา มุสลํ วา ยํ คเหตฺวา กมฺมํ กโรนฺติ, ฐิตา วา นิสินฺนา วา โหนฺติ, ตํ นิกฺขิปติ น จ ภิกฺขาทายิกายาติ อิตฺถี วา โหตุ ปุริโส วา, ภิกฺขาทานสมเย มุขํ น อุลฺโลเกตพฺพํฯ

ปิณฺฑจาริกวตฺตกถา นิฏฺฐิตาฯ

อารญฺญิกวตฺตกถา

[368] อารญฺญิกวตฺเต – เสนาสนา โอตริตพฺพนฺติ วสนฏฺฐานโต นิกฺขมิตพฺพํฯ

ปตฺตํ ถวิกาย ปกฺขิปิตฺวาติ เอตฺถ สเจ พหิคาเม อุทกํ นตฺถิ, อนฺโตคาเมเยว ภตฺตกิจฺจํ กตฺวา อถ พหิคาเม อตฺถิ, พหิคาเม ภตฺตกิจฺจํ กตฺวา ปตฺโต โธวิตฺวา โวทโก กตฺวา ถวิกาย ปกฺขิปิตพฺโพฯ

ปริโภชนียํ อุปฏฺฐาเปตพฺพนฺติ สเจ ภาชนานิ นปฺปโหนฺติ, ปานียเมว ปริโภชนียมฺปิ กตฺวา อุปฏฺฐาเปตพฺพํฯ ภาชนํ อลภนฺเตน เวฬุนาฬิกายปิ อุปฏฺฐาเปตพฺพํฯ ตมฺปิ อลภนฺตสฺส ยถา สมีเป อุทกอาวาโฏ โหติ, เอวํ กาตพฺพํฯ อรณิสหิเต สติ อคฺคิํ อกาตุมฺปิ วฏฺฏติ ฯ ยถา จ อารญฺญิกสฺส, เอวํ กนฺตารปฺปฏิปนฺนสฺสาปิ อรณิสหิตํ อิจฺฉิตพฺพํฯ คณวาสิโน ปน เตน วินาปิ วฏฺฏติฯ นกฺขตฺตาเนว นกฺขตฺตปทานิ

อารญฺญิกวตฺตกถา นิฏฺฐิตาฯ

เสนาสนวตฺตกถา

[369] เสนาสนวตฺเต – ทฺวารํ นาม ยสฺมา มหาวฬญฺชํ, ตสฺมา ตตฺถ อาปุจฺฉนกิจฺจํ นตฺถิ, เสสานิ ปน อุทฺเทสทานาทีนิ อาปุจฺฉิตฺวาว กาตพฺพานิฯ เทวสิกมฺปิ อาปุจฺฉิตุํ วฏฺฏติฯ อถาปิ ‘‘ภนฺเต อาปุจฺฉิตเมว โหตู’’ติ วุตฺเต วุฑฺฒตโร ‘‘สาธู’’ติ สมฺปฏิจฺฉติ, สยเมว วา ‘‘ตฺวํ ยถาสุขํ วิหราหี’’ติ วทติ; เอวมฺปิ วฏฺฏติฯ สภาคสฺส วิสฺสาเสนาปิ วฏฺฏติเยวฯ เยน วุฑฺโฒ เตน ปริวตฺติตพฺพนฺติ วุฑฺฒาภิมุเขน ปริวตฺติตพฺพํฯ โภชนสาลาทีสุปิ เอวเมว ปฏิปชฺชิตพฺพํฯ

เสนาสนวตฺตกถา นิฏฺฐิตาฯ

ชนฺตาฆรวตฺตาทิกถา

[371] ชนฺตาฆรวตฺเต ปริภณฺฑนฺติ พหิชคติฯ

[373] อาจมนวตฺถุสฺมิํ สติ อุทเกติ เอตฺถ สเจ อุทกํ อตฺถิ, ปฏิจฺฉนฺนฏฺฐานํ ปน นตฺถิ, ภาชเนน นีหริตฺวา อาจมิตพฺพํฯ ภาชเน อสติ ปตฺเตน นีหริตพฺพํฯ ปตฺเตปิ อสติ อสนฺตํ นาม โหติฯ ‘‘อิทํ อติวิวฏํ ปุรโต อญฺญํ อุทกํ ภวิสฺสตี’’ติ คตสฺส อุทกํ อลภนฺตสฺเสว ภิกฺขาจารเวลา โหติ, กฏฺเฐน วา เกนจิ วา ปุญฺฉิตฺวา คนฺตพฺพํ, ภุญฺชิตุมฺปิ อนุโมทนมฺปิ กาตุํ วฏฺฏติฯ อาคตปฏิปาฏิยาติ วจฺจกุฏิยํ ปสฺสาวฏฺฐาเน นฺหานติตฺเถติ ตีสุปิ อาคตปฏิปาฏิเยว ปมาณํฯ

[374] วจฺจกุฏิวตฺเต – น ทนฺตกฏฺฐํ ขาทนฺเตนาติ อยํ วจฺจกุฏิยาปิ อวจฺจกุฏิยาปิ สพฺพตฺเถว ปฏิกฺเขโปฯ น ผรุเสน กฏฺเฐนาติ ผาลิตกฏฺเฐน วา ขเรน วา คณฺฐิเกน วา กณฺฏเกน วา สุสิเรน วา ปูตินา วา น อวเลขิตพฺพํฯ อวเลขนกฏฺฐํ ปน อคฺคเหตฺวา ปวิฏฺฐสฺส อาปตฺติ นตฺถิฯ

น อาจมนสราวเกติ สพฺพสาธารณฏฺฐานํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ ตตฺร หิ อญฺเญ อญฺเญ อาคจฺฉนฺติ, ตสฺมา อุทกํ น เสเสตพฺพํฯ ยํ ปน สงฺฆิเกปิ วิหาเร เอกเทเส นิพทฺธคมนตฺถาย กตํ ฐานํ โหติ ปุคฺคลิกฏฺฐานํ วา, ตสฺมิํ วฏฺฏติฯ วิเรจนํ ปิวิตฺวา ปุนปฺปุนํ ปวิสนฺตสฺสาปิ วฏฺฏติเยวฯ

อูหตาติ อูหทิตา; พหิ วจฺจมกฺขิตาติ อตฺโถฯ โธวิตพฺพาติ อุทกํ อาหริตฺวา โธวิตพฺพาฯ อุทกํ อตฺถิ, ภาชนํ นตฺถิ, อสนฺตํ นาม โหติฯ ภาชนํ อตฺถิ, อุทกํ นตฺถิ, เอตมฺปิ อสนฺตํฯ อุภเย ปน อสติ อสนฺตเมว, กฏฺเฐน วา เกนจิ วา ปุญฺฉิตฺวา คนฺตพฺพํฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

ชนฺตาฆรวตฺตาทิกถา นิฏฺฐิตาฯ

วตฺตกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ปาติโมกฺขฏฺฐปนกฺขนฺธกํ

ปาติโมกฺขุทฺเทสยาจนกถา

[383] ปาติโมกฺขฏฺฐปนกฺขนฺธเก (นนฺทิมุขิยา รตฺติยาติ อรุณุฏฺฐิตกาเลปิ หิ นนฺทิมุขา วิย รตฺติ ขายติฯ เตนาห ‘‘นนฺทิมุขิยา รตฺติยา’’ติฯ อนฺโตปูตินฺติ อตฺตจิตฺตสนฺตาเน กิเลสปูติภาเวน อนฺโตปูติํฯ อวสฺสุตนฺติ กิเลสวสฺสนวเสน อวสฺสุตํฯ กสมฺพุกชาตนฺติ อากิณฺณโทสตาย สํกิลิฏฺฐชาตํฯ) ยาว พาหาคหณาปิ นามาติ ‘‘อปริสุทฺธา อานนฺท ปริสา’’ติ วจนํ สุตฺวาเยว หิ เตน ปกฺกมิตพฺพํ สิยา, เอวํ อปกฺกมิตฺวา ยาว พาหาคหณาปิ นาม โส โมฆปุริโส อาคเมสฺสติ, อจฺฉริยมิทนฺติ ทสฺเสติฯ

[384] น อายตเกเนว ปปาโตติ น ปฐมเมว คมฺภีโร; อนุปุพฺเพน คมฺภีโรติ อตฺโถฯ ฐิตธมฺโม เวลํ นาติวตฺตตีติ วีจีนํ โอสกฺกนกนฺทรํ มริยาทเวลํ นาติกฺกมติฯ ตีรํ วาเหตีติ ตีรโต อปฺเปติ; อุสฺสาเรตีติ อตฺโถฯ อญฺญาปฏิเวโธติ อรหตฺตปฺปตฺติฯ

[385] ฉนฺนมติวสฺสตีติ อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา ปฏิจฺฉาเทนฺโต อญฺญํ นวํ อาปตฺติํ อาปชฺชติ อิทเมตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ วิวฏํ นาติวสฺสตีติ อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา วิวรนฺโต อญฺญํ นาปชฺชติ อิทเมตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ

ปาติโมกฺขุทฺเทสยาจนกถา นิฏฺฐิตาฯ

ปาติโมกฺขสวนารหกถา

[386] ฐปิตํ โหติ ปาติโมกฺขนฺติ เอตฺถ ปุเร วา ปจฺฉา วา ฐปิตมฺปิ อฏฺฐปิตํ โหติ, เขตฺเต ฐปิตเมว ปน ฐปิตํ นาม โหติฯ ตสฺมา ‘‘สุณาตุ เม, ภนฺเต สงฺโฆ, อชฺชุโปสโถ ปนฺนรโส, ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ อุโปสถํ กเรยฺยา’’ติ เอตฺถ ยาว เร-การํ ภณติ, ตาว ฐเปตพฺพํ, อิทญฺหิ เขตฺตํฯ ยฺย-กาเร ปน วุตฺเต ฐเปนฺเตน ปจฺฉา ฐปิตํ นาม โหติฯ ‘‘สุณาตุ เม’’ติ อนารทฺเธเยว ฐเปนฺเตน ปุเร ฐปิตํ โหติฯ

ปาติโมกฺขสวนารหกถา นิฏฺฐิตาฯ