8. วตฺตกฺขนฺธกํ

อาคนฺตุกวตฺตกถา

[357] วตฺตกฺขนฺธเก อิทานิ อารามํ ปวิสิสฺสามีติ อิมินา อุปจารสีมสมีปํ ทสฺเสติ; ตสฺมา อุปจารสีมํ ปตฺวา อุปาหนาโอมุญฺจนาทิ สพฺพํ กาตพฺพํฯ คเหตฺวาติ อุปาหนทณฺฑเกน คเหตฺวาฯ ปฏิกฺกมนฺตีติ สนฺนิปตนฺติฯ วิสฺสชฺเชตพฺพนฺติ ปตฺถริตพฺพํฯ โคจโร ปุจฺฉิตพฺโพติ ‘‘โคจรคาโม อาสนฺเน อุทาหุ ทูเร, กาลสฺเสว ปิณฺฑาย จริตพฺพํ อุทาหุ ทิวา’’ติ เอวํ ภิกฺขาจาโร ปุจฺฉิตพฺโพฯ อโคจโร นาม มิจฺฉาทิฏฺฐิกานํ วา คาโม ปริจฺฉินฺนภิกฺโข วา คาโม; ยตฺถ เอกสฺส วา ทฺวินฺนํ วา ภิกฺขา ทิยฺยติ, โสปิ ปุจฺฉิตพฺโพฯ ปานียํ ปุจฺฉิตพฺพนฺติ ‘‘กิํ อิมิสฺสา โปกฺขรณิยา ปานียํเยว ปิวนฺติ, นหานาทิปริโภคมฺปิ กโรนฺตี’’ติ เอวํ ปานียญฺเจว ปริโภชนียญฺจ ปุจฺฉิตพฺพํฯ เกสุจิ ฐาเนสุ วาฬมิคา วา อมนุสฺสา วา โหนฺติ, ตสฺมา ‘‘กํ กาลํ ปวิสิตพฺพํ, กํ กาลํ นิกฺขมิตพฺพ’’นฺติ ปุจฺฉิตพฺพํฯ

พหิ ฐิเตนาติ พหิ นิกฺขมนฺตสฺส อหิโน วา อมนุสฺสสฺส วา มคฺคํ ทตฺวา ฐิเตน นิลฺโลเกตพฺโพฯ สเจ อุสฺสหติ โสเธตพฺโพติ ยทิ สกฺโกติ, สพฺโพ วิหาโร โสเธตพฺโพฯ อสกฺโกนฺเตน อตฺตโน วสโนกาโส ชคฺคิตพฺโพฯ สพฺพํ โสเธตุํ สกฺโกนฺตสฺส ปน ทสฺสิเต วิหารโสธนวตฺเต วินิจฺฉโย มหาขนฺธเก วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ

อาคนฺตุกวตฺตกถา นิฏฺฐิตาฯ

อาวาสิกวตฺตกถา

[359] อาวาสิกวตฺเต – อาสนํ ปญฺญเปตพฺพนฺติ เอวมาทิ สพฺพํ วุฑฺฒตเร อาคเต จีวรกมฺมํ วา นวกมฺมํ วา ฐเปตฺวาปิ กาตพฺพํฯ เจติยงฺคณํ สมฺมชฺชนฺเตน สมฺมชฺชนิํ นิกฺขิปิตฺวา ตสฺส วตฺตํ กาตุํ อารภิตพฺพํฯ ปณฺฑิโต หิ อาคนฺตุโก ‘‘สมฺมชฺชาหิ ตาว เจติยงฺคณ’’นฺติ วกฺขติฯ คิลานเภสชฺชํ กโรนฺเตน ปน สเจ นาติอาตุโร คิลาโน โหติ, เภสชฺชํ อกตฺวา วตฺตเมว กาตพฺพํฯ มหาคิลานสฺส ปน เภสชฺชเมว กาตพฺพํฯ ปณฺฑิโต หิ อาคนฺตุโก ‘‘กโรหิ ตาว เภสชฺช’’นฺติ วกฺขติฯ ปานีเยน ปุจฺฉนฺเตน สเจ สกิํ อานีตํ ปานียํ สพฺพํ ปิวติ , ‘‘ปุน อาเนมี’’ติ ปุจฺฉิตพฺโพเยวฯ อปิจ พีชเนนปิ พีชิตพฺโพ, พีชนฺเตน สกิํ ปาทปิฏฺฐิยํ พีชิตฺวา สกิํ มชฺเฌ สกิํ สีเส พีชิตพฺพํ, ‘‘อลํ โหตู’’ติ วุตฺเตน ตโต มนฺทตรํ พีชิตพฺพํฯ ปุน ‘‘อล’’นฺติ วุตฺเตน ตโต มนฺทตรํ พีชิตพฺพํฯ ตติยวารํ วุตฺเตน พีชนี ฐเปตพฺพาฯ ปาทาปิสฺส โธวิตพฺพา, โธวิตฺวา สเจ อตฺตโน เตลํ อตฺถิ, เตน มกฺเขตพฺพาฯ โน เจ อตฺถิ, ตสฺส สนฺตเกน มกฺเขตพฺพาฯ อุปาหนาปุญฺฉนํ ปน อตฺตโน รุจิวเสน กาตพฺพํฯ เตเนว เหตฺถ ‘‘สเจ อุสฺสหตี’’ติ วุตฺตํฯ ตสฺมา อุปาหนา อปุญฺฉนฺตสฺสาปิ อนาปตฺติฯ ‘‘กตฺถ มยฺหํ เสนาสนํ ปาปุณาตี’’ติ ปุจฺฉิเตน เสนาสนํ ปญฺญเปตพฺพํ, ‘‘เอตํ ตุมฺหากํ เสนาสนํ ปาปุณาตี’’ติ เอวํ อาจิกฺขิตพฺพนฺติ อตฺโถฯ ปปฺโผเฏตฺวา หิ ปตฺถริตุํ ปน วฏฺฏติเยวฯ

นวกสฺส วตฺเต – ปานียํ อาจิกฺขิตพฺพนฺติ ‘‘เอตํ ปานียํ คเหตฺวา ปิวาหี’’ติ อาจิกฺขิตพฺพํฯ ปริโภชนีเยปิ เอเสว นโยฯ เสสํ ปุริมสทิสเมวฯ มหาอาวาเสปิ อตฺตโน สนฺติกํ สมฺปตฺตสฺส อาคนฺตุกสฺส วตฺตํ อกาตุํ น ลภติฯ

อาวาสิกวตฺตกถา นิฏฺฐิตาฯ

คมิกวตฺตกถา

[360] คมิกวตฺเตสุ ทารุภณฺฑนฺติ เสนาสนกฺขนฺธเก วุตฺตํ มญฺจปีฐาทิฯ มตฺติกาภณฺฑมฺปิ รชนภาชนาทิ สพฺพํ ตตฺถ วุตฺตปฺปเภทเมวฯ ตํ สพฺพํ อคฺคิสาลาย วา อญฺญตรสฺมิํ วา คุตฺตฏฺฐาเน ปฏิสาเมตฺวา คนฺตพฺพํฯ อโนวสฺสเก ปพฺภาเรปิ ฐเปตุํ วฏฺฏติฯ เสนาสนํ อาปุจฺฉิตพฺพนฺติ เอตฺถ ยํ ปาสาณปิฏฺฐิยํ วา ปาสาณตฺถมฺเภสุ วา กตเสนาสนํ, ยตฺถ อุปจิกา นาโรหนฺติ, ตํ อนาปุจฺฉนฺตสฺสาปิ อนาปตฺติฯ จตูสุ ปาสาณเกสูติอาทิ อุปจิกานํ อุปฺปตฺติฏฺฐาเน ปณฺณสาลาทิเสนาสเน กตฺตพฺพาการทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ อปฺเปว นาม องฺคานิปิ เสเสยฺยุนฺติ อยํ อชฺโฌกาเส ฐปิตมฺหิ อานิสํโสฯ โอวสฺสกเคเห ปน ติเณสุ จ มตฺติกาปิณฺเฑสุ จ อุปริ ปตนฺเตสุ มญฺจปีฐานํ องฺคานิปิ วินสฺสนฺติฯ

คมิกวตฺตกถา นิฏฺฐิตาฯ