อปเรน สมเยน อติอาราธโก โหติ, ‘‘สพฺพํ เทถา’’ติ วุตฺเตปิ ทาตพฺพเมวฯ สเจ ปน อุทฺเทสปริปุจฺฉาทีสุ กุสโล โหติ พหูปกาโร ภิกฺขูนํ, ภิกฺขาจารวตฺเตน ปริเยสิตฺวาปิ อิณํ ทาตพฺพเมวาติฯ

อิณายิกวตฺถุกถา นิฏฺฐิตาฯ

ทาสวตฺถุกถา

[97] น ภิกฺขเว ทาโสติ เอตฺถ จตฺตาโร ทาสา – อนฺโตชาโต, ธนกฺกีโต, กรมรานีโต, สามํ ทาสพฺยํ อุปคโตติฯ ตตฺถ อนฺโตชาโต นาม ชาติทาโส ฆรทาสิยา ปุตฺโตฯ ธนกฺกีโต นาม มาตาปิตูนํ สนฺติกา ปุตฺโต วา สามิกานํ สนฺติกา ทาโส วา ธนํ ทตฺวา ทาสจาริตฺตํ อาโรเปตฺวา กีโตฯ เอเต ทฺเวปิ น ปพฺพาเชตพฺพาฯ ปพฺพาเชนฺเตน ตตฺถ ตตฺถ จาริตฺตวเสน อทาสํ กตฺวา ปพฺพาเชตพฺพาฯ

กรมรานีโต นาม ติโรรฏฺฐํ วิโลปํ วา กตฺวา อุปลาเปตฺวา วา ติโรรฏฺฐโต ภุชิสฺสมานุสกานิ อาหรนฺติ, อนฺโตรฏฺเฐเยว วา กตาปราธํ กิญฺจิ คามํ ราชา ‘‘วิลุมฺปถา’’ติ อาณาเปติ, ตโต มานุสกานิปิ อาหรนฺติฯ ตตฺถ สพฺเพ ปุริสา ทาสา, อิตฺถิโย ทาสิโยฯ เอวรูโป กรมรานีโต ทาโส เยหิ อานีโต, เตสํ สนฺติเก วสนฺโต วา พนฺธนาคาเร พทฺโธ วา ปุริเสหิ รกฺขิยมาโน วา น ปพฺพาเชตพฺโพฯ ปลายิตฺวา ปน คโต, คตฏฺฐาเน ปพฺพาเชตพฺโพฯ รญฺญา ตุฏฺเฐน ‘‘กรมรานีตเก มุญฺจถา’’ติ วตฺวา วา สพฺพสาธารเณน วา นเยน พนฺธนา โมกฺเข กเต ปพฺพาเชตพฺโพวฯ

สามํ ทาสพฺยํ อุปคโต นาม ชีวิตเหตุ วา อารกฺขเหตุ วา ‘‘อหํ เต ทาโส’’ติ สยเมว ทาสภาวํ อุปคโตฯ ราชูนํ หตฺถิอสฺสโคมหิํสโคปกาทโย วิย, ตาทิโส ทาโส น ปพฺพาเชตพฺโพฯ รญฺโญ วณฺณทาสีนํ ปุตฺตา โหนฺติ อมจฺจปุตฺตสทิสา, เตปิ น ปพฺพาเชตพฺพาฯ ภุชิสฺสิตฺถิโย อสํยตา วณฺณทาสีหิ สทฺธิํ วิจรนฺติ, ตาสํ ปุตฺเต ปพฺพาเชตุํ วฏฺฏติฯ