น สมฺมาวตฺตนาย จ ยาว จีวรรชนํ ตาว วตฺเต อกริยมาเน อุปชฺฌายสฺส ปริหานิ โหติฯ ตสฺมา ตํ อกโรนฺตสฺส นิสฺสยมุตฺตกสฺสาปิ อมุตฺตกสฺสาปิ อาปตฺติเยวฯ เอกจฺจสฺส ปตฺตทานโต ปฏฺฐาย อมุตฺตกนิสฺสยสฺเสว อาปตฺติฯ

สทฺธิวิหาริกา สมฺมา วตฺตนฺติ, อุปชฺฌาโย สมฺมา น วตฺตติ, อุปชฺฌายสฺส อาปตฺติฯ อุปชฺฌาโย สมฺมา วตฺตติ, สทฺธิวิหาริกา สมฺมา น วตฺตนฺติ, เตสํ อาปตฺติฯ อุปชฺฌาเย วตฺตํ สาทิยนฺเต สทฺธิวิหาริกา พหุกาปิ โหนฺติ, สพฺเพสํ อาปตฺติฯ สเจ อุปชฺฌาโย ‘‘มยฺหํ อุปฏฺฐาโก อตฺถิ, ตุมฺเห อตฺตโน สชฺฌายมนสิการาทีสุ โยคํ กโรถา’’ติ วทติ, สทฺธิวิหาริกานํ อนาปตฺติฯ สเจ อุปชฺฌาโย สาทิยนํ วา อสาทิยนํ วา น ชานาติ, พาโล โหติ, สทฺธิวิหาริกา พหุกาฯ เตสุ เอโก วตฺตสมฺปนฺโน ภิกฺขุ ‘‘อุปชฺฌายสฺส กิจฺจํ อหํ กริสฺสามิ, ตุมฺเห อปฺโปสฺสุกฺกา วิหรถา’’ติ เอวญฺเจ อตฺตโน ภารํ กตฺวา อิตเร วิสฺสชฺเชติ, ตสฺส ภารกรณโต ปฏฺฐาย เตสํ อนาปตฺติฯ

นสมฺมาวตฺตนาทิกถา นิฏฺฐิตาฯ

ราธพฺราหฺมณวตฺถุกถา

[69] ราธพฺราหฺมณวตฺถุสฺมิํ – กิญฺจาปิ อายสฺมา สาริปุตฺโต ภควตา พาราณสิยํ ตีหิ สรณคมเนหิ อนุญฺญาตํ ปพฺพชฺชญฺเจว อุปสมฺปทญฺจ ชานาติ, ภควา ปน ตํ ลหุกํ อุปสมฺปทํ ปฏิกฺขิปิตฺวา ญตฺติจตุตฺถกมฺเมน ครุกํ กตฺวา อุปสมฺปทํ อนุญฺญาตุกาโมฯ อถสฺส เถโร อชฺฌาสยํ วิทิตฺวา ‘‘กถาหํ ภนฺเต ตํ พฺราหฺมณํ ปพฺพาเชมิ อุปสมฺปาเทมี’’ติ อาหฯ พุทฺธานญฺหิ ปริสา อชฺฌาสยกุสลา โหนฺติ, อยญฺจ พุทฺธปริสาย อคฺโคฯ

พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลนาติ เอตฺถ พฺยตฺโต นาม ยสฺส สาฏฺฐกถํ วินยปิฏกํ วาจุคฺคตํ ปวตฺตติ, ตสฺมิํ อสติ ยสฺส อนฺตมโส อิทํ ญตฺติจตุตฺถกมฺมวาจามตฺตมฺปิ สุคฺคหิตํ โหติ, วาจุคฺคตํ ปวตฺตติ, อยมฺปิ อิมสฺมิํ อตฺเถ พฺยตฺโตฯ

โย ปน กาสโสสเสมฺหาทินา วา เคลญฺเญน โอฏฺฐทนฺตชิวฺหาทีนํ วา อสมฺปตฺติยา ปริยตฺติยํ วา อกตปริจยตฺตา น สกฺโกติ ปริมณฺฑเลหิ ปทพฺยญฺชเนหิ กมฺมวาจํ สาเวตุํ, พฺยญฺชนํ วา ปทํ วา หาเปติ, อญฺญถา วา วตฺตพฺพํ อญฺญถา วทติ, อยํ อปฺปฏิพโลฯ ตพฺพิปรีโต อิมสฺมิํ อตฺเถ ‘‘ปฏิพโล’’ติ เวทิตพฺโพฯ สงฺโฆ ญาเปตพฺโพติ สงฺโฆ ชานาเปตพฺโพฯ ตโต ปรํ ยํ สงฺโฆ ชานาเปตพฺโพ, ตํ ทสฺเสตุํ ‘‘สุณาตุ เม ภนฺเต’’ติอาทิมาหฯ

[71] อุปสมฺปนฺนสมนนฺตราติ อุปสมฺปนฺโน หุตฺวา สมนนฺตราฯ อนาจารํ อาจรตีติ ปณฺณตฺติวีติกฺกมํ กโรติฯ อุลฺลุมฺปตุ มนฺติ อุทฺธรตุ มํ, อกุสลา วุฏฺฐาเปตฺวา กุสเล ปติฏฺฐเปตุ; สามเณรภาวา วา อุทฺธริตฺวา ภิกฺขุภาเว ปติฏฺฐาเปตูติฯ อนุกมฺปํ อุปาทายาติ อนุทฺทยํ ปฏิจฺจ; มยิ อนุกปฺปํ กตฺวาติ อตฺโถฯ

[73] อฏฺฐิตา โหตีติ นิจฺจปฺปวตฺตินี โหติฯ จตฺตาโร นิสฺสเยติ จตฺตาโร ปจฺจเยฯ ยสฺมา จตฺตาโร ปจฺจเย นิสฺสาย อตฺตภาโว ปวตฺตติ, ตสฺมา เต นิสฺสยาติ วุจฺจนฺติฯ

ราธพฺราหฺมณวตฺถุกถา นิฏฺฐิตาฯ

อาจริยวตฺตกถา

[75] กินฺตายํ ภิกฺขุ โหตีติ กิํ เต อยํ ภิกฺขุ โหติฯ อญฺเญหิ โอวทิโย อนุสาสิโยติ อญฺเญหิ โอวทิตพฺโพ เจว อนุสาสิตพฺโพ จฯ พาหุลฺลาย อาวตฺโต ยทิทํ คณพนฺธิกนฺติ คณพนฺโธ เอตสฺส พาหุลฺลสฺส อตฺถีติ คณพนฺธิกํ, พาหุลฺลํฯ ยํ อิทํ คณพนฺธิกํ นาม พาหุลฺลํ, ตทตฺถาย อติลหุํ ตฺวํ อาปนฺโนติ วุตฺตํ โหติฯ

[76] อพฺยตฺตาติ ปญฺญาเวยฺยตฺติเยน วิรหิตาฯ อญฺญตฺตโรปิ อญฺญติตฺถิยปุพฺโพติ ปสูโร ปริพฺพาชโกฯ