สทฺธิวิหาริกวตฺตกถา

[67] อุปชฺฌาเยน สทฺธิวิหาริกมฺหิ สมฺมาวตฺตนายํ – สงฺคเหตพฺโพ อนุคฺคเหตพฺโพติ อุทฺเทสาทีหิสฺส สงฺคโห จ อนุคฺคโห จ กตฺตพฺโพฯ ตตฺถ อุทฺเทโสติ ปาฬิวาจนํฯ ปริปุจฺฉาติ ปาฬิยา อตฺถวณฺณนาฯ โอวาโทติ อโนติณฺเณ วตฺถุสฺมิํ ‘‘อิทํ กโรหิ, อิทํ มา กริตฺถา’’ติ วจนํฯ อนุสาสนีติ โอติณฺเณ วตฺถุสฺมิํฯ อปิ จ โอติณฺเณ วา อโนติณฺเณ วา ปฐมํ วจนํ โอวาโท; ปุนปฺปุนํ วจนํ อนุสาสนีติฯ สเจ อุปชฺฌายสฺส ปตฺโต โหตีติ สเจ อติเรกปตฺโต โหติฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ ปริกฺขาโรติ อญฺโญปิ สมณปริกฺขาโรฯ อิธ อุสฺสุกฺกํ นาม ธมฺมิเกน นเยน อุปฺปชฺชมานอุปายปริเยสนํฯ อิโต ปรํ ทนฺตกฏฺฐทานํ อาทิํ กตฺวา อาจมนกุมฺภิยา อุทกาสิญฺจนปริโยสานํ วตฺตํ คิลานสฺเสว สทฺธิวิหาริกสฺส กาตพฺพํฯ อนภิรติวูปกาสนาทิ ปน อคิลานสฺสาปิ กตฺตพฺพเมวฯ จีวรํ รชนฺเตนาติ ‘‘เอวํ รเชยฺยาสี’’ติ อุปชฺฌายโต อุปายํ สุตฺวา รชนฺเตนฯ เสสํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ

สทฺธิวิหาริกวตฺตกถา นิฏฺฐิตาฯ

นสมฺมาวตฺตนาทิกถา

[68] น สมฺมา วตฺตนฺตีติ ยถาปญฺญตฺตํ อุปชฺฌายวตฺตํ น ปูเรนฺติฯ โย น สมฺมา วตฺเตยฺยาติ โย ยถาปญฺญตฺตํ วตฺตํ น ปูเรยฺย; โส ทุกฺกฏํ อาปชฺชตีติ อตฺโถฯ ปณาเมตพฺโพติ อปสาเทตพฺโพฯ น อธิมตฺตํ เปมํ โหตีติ อุปชฺฌายมฺหิ อธิมตฺตํ เคหสฺสิตเปมํ น โหติฯ นาธิมตฺตา ภาวนา โหตีติ อธิมตฺตา เมตฺตาภาวนา น โหติ; วุตฺตปฏิปกฺขนเยน สุกฺกปกฺโข เวทิตพฺโพฯ อลํ ปณาเมตุนฺติ ยุตฺโต ปณาเมตุํฯ

อปฺปณาเมนฺโต อุปชฺฌาโย สาติสาโร โหตีติ สโทโส โหติ, อาปตฺติํ อาปชฺชติ; ตสฺมา น สมฺมา วตฺตนฺโต ปณาเมตพฺโพวฯ

น สมฺมาวตฺตนาย จ ยาว จีวรรชนํ ตาว วตฺเต อกริยมาเน อุปชฺฌายสฺส ปริหานิ โหติฯ ตสฺมา ตํ อกโรนฺตสฺส นิสฺสยมุตฺตกสฺสาปิ อมุตฺตกสฺสาปิ อาปตฺติเยวฯ เอกจฺจสฺส ปตฺตทานโต ปฏฺฐาย อมุตฺตกนิสฺสยสฺเสว อาปตฺติฯ

สทฺธิวิหาริกา สมฺมา วตฺตนฺติ, อุปชฺฌาโย สมฺมา น วตฺตติ, อุปชฺฌายสฺส อาปตฺติฯ อุปชฺฌาโย สมฺมา วตฺตติ, สทฺธิวิหาริกา สมฺมา น วตฺตนฺติ, เตสํ อาปตฺติฯ อุปชฺฌาเย วตฺตํ สาทิยนฺเต สทฺธิวิหาริกา พหุกาปิ โหนฺติ, สพฺเพสํ อาปตฺติฯ สเจ อุปชฺฌาโย ‘‘มยฺหํ อุปฏฺฐาโก อตฺถิ, ตุมฺเห อตฺตโน สชฺฌายมนสิการาทีสุ โยคํ กโรถา’’ติ วทติ, สทฺธิวิหาริกานํ อนาปตฺติฯ สเจ อุปชฺฌาโย สาทิยนํ วา อสาทิยนํ วา น ชานาติ, พาโล โหติ, สทฺธิวิหาริกา พหุกาฯ เตสุ เอโก วตฺตสมฺปนฺโน ภิกฺขุ ‘‘อุปชฺฌายสฺส กิจฺจํ อหํ กริสฺสามิ, ตุมฺเห อปฺโปสฺสุกฺกา วิหรถา’’ติ เอวญฺเจ อตฺตโน ภารํ กตฺวา อิตเร วิสฺสชฺเชติ, ตสฺส ภารกรณโต ปฏฺฐาย เตสํ อนาปตฺติฯ

นสมฺมาวตฺตนาทิกถา นิฏฺฐิตาฯ

ราธพฺราหฺมณวตฺถุกถา

[69] ราธพฺราหฺมณวตฺถุสฺมิํ – กิญฺจาปิ อายสฺมา สาริปุตฺโต ภควตา พาราณสิยํ ตีหิ สรณคมเนหิ อนุญฺญาตํ ปพฺพชฺชญฺเจว อุปสมฺปทญฺจ ชานาติ, ภควา ปน ตํ ลหุกํ อุปสมฺปทํ ปฏิกฺขิปิตฺวา ญตฺติจตุตฺถกมฺเมน ครุกํ กตฺวา อุปสมฺปทํ อนุญฺญาตุกาโมฯ อถสฺส เถโร อชฺฌาสยํ วิทิตฺวา ‘‘กถาหํ ภนฺเต ตํ พฺราหฺมณํ ปพฺพาเชมิ อุปสมฺปาเทมี’’ติ อาหฯ พุทฺธานญฺหิ ปริสา อชฺฌาสยกุสลา โหนฺติ, อยญฺจ พุทฺธปริสาย อคฺโคฯ

พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลนาติ เอตฺถ พฺยตฺโต นาม ยสฺส สาฏฺฐกถํ วินยปิฏกํ วาจุคฺคตํ ปวตฺตติ, ตสฺมิํ อสติ ยสฺส อนฺตมโส อิทํ ญตฺติจตุตฺถกมฺมวาจามตฺตมฺปิ สุคฺคหิตํ โหติ, วาจุคฺคตํ ปวตฺตติ, อยมฺปิ อิมสฺมิํ อตฺเถ พฺยตฺโตฯ