ปพฺพชฺชา หิ สรณคมเนเหว สิทฺธา, สิกฺขาปทานิ ปน เกวลํ สิกฺขาปริปูรณตฺถํ ชานิตพฺพานิฯ ตสฺมา ตานิ ปาฬิยํ อาคตนเยน อุคฺคเหตุํ อสกฺโกนฺตสฺส ยาย กายจิ ภาสาย อตฺถวเสนปิ อาจิกฺขิตุํ วฏฺฏติฯ ยาว ปน อตฺตนา สิกฺขิตพฺพสิกฺขาปทานิ น ชานาติ, สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารณฏฺฐานนิสชฺชาทีสุ ปานโภชนาทิวิธิมฺหิ จ น กุสโล โหติ, ตาว โภชนสาลํ วา สลากภาชนฏฺฐานํ วา อญฺญํ วา ตถารูปฏฺฐานํ น เปเสตพฺโพ, สนฺติกาวจโรเยว กาตพฺโพ, พาลทารโก วิย ปฏิชคฺคิตพฺโพ, สพฺพมสฺส กปฺปิยากปฺปิยํ อาจิกฺขิตพฺพํ, นิวาสนปารุปนาทีสุ อาภิสมาจาริเกสุ วิเนตพฺโพฯ เตนาปิ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ทสหงฺเคหิ สมนฺนาคตํ สามเณรํ นาเสตุ’’นฺติ (มหาว. 108) เอวํ ปรโต วุตฺตานิ ทส นาสนงฺคานิ อารกา ปริวชฺเชตฺวา อาภิสมาจาริกํ ปริปูเรนฺเตน ทสวิเธ สีเล สาธุกํ สิกฺขิตพฺพนฺติฯ

ปพฺพชฺชากถา นิฏฺฐิตาฯ

ทุติยมารกถา

[35] มยฺหํ โข ภิกฺขเวติ มยา โขติ อตฺโถฯ อถ วา โย มยฺหํ โยนิโส มนสิกาโร, เตน เหตุนาติ อตฺโถฯ ปุน อนุปฺปตฺตาติ เอตฺถ วิภตฺติํ ปริณาเมตฺวา มยาติ วตฺตพฺพํฯ

ทุติยมารกถา นิฏฺฐิตาฯ

ภทฺทวคฺคิยกถา

[36] ภทฺทวคฺคิยาติ เต กิร ราชกุมารา รูเปน จ จิตฺเตน จ ภทฺทกา วคฺคพนฺเธน จ วิจรนฺติ, ตสฺมา ‘‘ภทฺทวคฺคิยา’’ติ วุจฺจนฺติฯ เตน หิ โวติ เอตฺถ โวกาโร นิปาตมตฺโตฯ ธมฺมจกฺขุํ อุทปาทีติ เกสญฺจิ โสตาปตฺติมคฺโค, เกสญฺจิ สกทาคามิมคฺโค, เกสญฺจิ อนาคามิมคฺโค อุทปาทิฯ ตโยปิ หิ เอเต มคฺคา ‘‘ธมฺมจกฺขู’’ติ วุจฺจนฺติฯ เต กิร ตุณฺฑิลชาตเก ติํสธุตฺตา อเหสุํ, อถ ตุณฺฑิโลวาทํ สุตฺวา ปญฺจสีลานิ รกฺขิํสุ; อิทํ เนสํ ปุพฺพกมฺมํฯ

ภทฺทวคฺคิยกถา นิฏฺฐิตาฯ

อุรุเวลปาฏิหาริยกถา

[37] ปมุโขติ ปุพฺพงฺคโมฯ ปาโมกฺโขติ อุตฺตโม วิสุทฺธปญฺโญฯ

[38] อนุปหจฺจาติ อวินาเสตฺวาฯ เตชสา เตชนฺติ อตฺตโน เตเชน นาคสฺส เตชํฯ ปริยาทิเยยฺยนฺติ อภิภเวยฺยํ, วินาเสยฺยํ วาติฯ มกฺขนฺติ โกธํฯ นตฺเวว จ โข อรหา ยถา อหนฺติ อตฺตานํ ‘‘อรหา อห’’นฺติ มญฺญมาโน วทติฯ

[39] เนรญฺชรายํ ภควาติอาทิกา คาถาโย ปจฺฉา ปกฺขิตฺตาฯ

[44-9] วิสฺสชฺเชยฺยนฺติ สุกฺขาปนตฺถาย ปสาเรตฺวา ฐเปยฺยนฺติ อตฺโถฯ ‘‘ภนฺเต อาหร หตฺถ’’นฺติ เอวํ วทนฺโต วิย โอณโตติ อาหรหตฺโถฯ อุยฺโยเชตฺวาติ วิสฺสชฺเชตฺวาฯ มนฺทามุขิโยติ อคฺคิภาชนานิ วุจฺจนฺติฯ

[51] จิรปฏิกาติ จิรกาลโต ปฏฺฐายฯ

[52] เกสมิสฺสนฺติอาทีสุ เกสา เอว เกสมิสฺสํฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ ขาริกาชนฺติ ขาริภาโรฯ

อุรุเวลปาฏิหาริยกถา นิฏฺฐิตาฯ

พิมฺพิสารสมาคมกถา

[55] ลฏฺฐิวเนติ ตาลุยฺยาเนฯ สุปฺปติฏฺเฐ เจติเยติ อญฺญตรสฺมิํ วฏรุกฺเข; ตสฺส กิเรตํ นามํฯ ทฺวาทสนหุเตหีติ เอตฺถ เอกํ นหุตํ ทสสหสฺสานิฯ อชฺฌภาสีติ เตสํ กงฺขาจฺเฉทนตฺถํ อภาสิฯ

กิสโกวทาโนติ ตาปสจริยาย กิสสรีรตฺตา ‘‘กิสโก’’ติ ลทฺธนามานํ ตาปสานํ โอวาทโก อนุสาสโก สมาโนติ อตฺโถฯ อถ วา สยํ กิสโก ตาปโส สมาโน วทาโน จ อญฺเญ โอวทนฺโต อนุสาสนฺโตติปิ อตฺโถฯ กถํ ปหีนนฺติ เกน การเณน ปหีนํฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – ‘‘ตฺวํ อุรุเวลวาสิอคฺคิปริจารกานํ ตาปสานํ สยํ โอวาทาจริโย สมาโน กิํ ทิสฺวา ปหาสิ, ปุจฺฉามิ ตํ เอตมตฺถํ เกน การเณน ตว อคฺคิหุตฺตํ ปหีน’’นฺติฯ

ทุติยคาถาย อยมตฺโถ – เอเต รูปาทิเก กาเม อิตฺถิโย จ ยญฺญา อภิวทนฺติ, สฺวาหํ เอตํ สพฺพมฺปิ รูปาทิกํ กามปฺปเภทํ ขนฺธุปธีสุ มลนฺติ ญตฺวา ยสฺมา อิเม ยิฏฺฐหุตปฺปเภทา ยญฺญา มลเมว วทนฺติ, ตสฺมา น ยิฏฺเฐ น หุเต อรญฺชิํ; ยิฏฺเฐ วา หุเต วา นาภิรมินฺติ อตฺโถฯ