[362] คิลาโนติ คิลานตาย คเหตฺวา คนฺตุํ อสมตฺโถฯ วสฺสิกสงฺเกตนฺติ วสฺสิเก จตฺตาโร มาเสฯ นทีปารนฺติ นทิยา ปาเร ภตฺตํ ภุญฺชิตพฺพํ โหติฯ อคฺคฬคุตฺติวิหาโรติ สพฺเพสฺเวว เจเตสุ คิลานวสฺสิกสงฺเกตนทีปารคมนอตฺถตกถินภาเวสุ อคฺคฬคุตฺติเยว ปมาณํฯ คุตฺเต เอว หิ วิหาเร เอเตสุ การเณสุ นิกฺขิปิตฺวา พหิ คนฺตุํ วฏฺฏติ, น อคุตฺเตฯ อารญฺญกสฺส ปน วิหาโร น สุคุตฺโต โหติ, เตน ภณฺฑุกฺขลิกาย ปกฺขิปิตฺวา ปาสาณสุสิร รุกฺขสุสิราทีสุ สุปฺปฏิจฺฉนฺเนสุ ฐเปตฺวา คนฺตพฺพํฯ

สงฺฆิกจีวรุปฺปาทกถา

[363] ตุยฺเหว ภิกฺขุ ตานิ จีวรานีติ อญฺญตฺถ คเหตฺวา หฏานิปิ ตุยฺเหว; น เตสํ อญฺโญ โกจิ อิสฺสโรติฯ เอวญฺจ ปน วตฺวา อนาคเตปิ นิกฺกุกฺกุจฺจา คณฺหิสฺสนฺตีติ ทสฺเสตุํ อิธ ปนาติอาทิมาหฯ ตสฺเสว ตานิ จีวรานิ ยาว กถินสฺส อุพฺภาราติ สเจ คณปูรเก ภิกฺขู ลภิตฺวา กถินํ อตฺถตํ โหติ, ปญฺจมาเส; โน เจ อตฺถตํ โหติ, เอกํ จีวรมาสเมวฯ ยํ ‘‘สงฺฆสฺส เทมา’’ติ วา เทนฺติ, ‘‘สงฺฆํ อุทฺทิสฺส เทมา’’ติ วา เทนฺติ, ‘‘วสฺสํวุตฺถสงฺฆสฺส เทมา’’ติ วา เทนฺติ, ‘‘วสฺสาวาสิกํ เทมา’’ติ วา เทนฺติ, สเจปิ มตกจีวรํ อวิภชิตฺวา ตํ วิหารํ ปวิสนฺติ, ตํ สพฺพํ ตสฺเสว ภิกฺขุโน โหติฯ ยมฺปิ โส วสฺสาวาสตฺถาย วฑฺฒิํ ปโยเชตฺวา ฐปิตอุปนิกฺเขปโต วา ตตฺรุปฺปาทโต วา วสฺสาวาสิกํ คณฺหาติ, สพฺพํ สุคฺคหิตเมว โหติฯ อิทเมตฺถ ลกฺขณํ, เยน เตนากาเรน สงฺฆสฺส อุปฺปนฺนํ วตฺถํ อตฺถตกถินสฺส ปญฺจมาเส, อนตฺถตกถินสฺส เอกํ จีวรมาสํ ปาปุณาตีติฯ ยํ ปน ‘‘อิทํ อิธ วสฺสํวุตฺถสงฺฆสฺส เทมา’’ติ วา ‘‘วสฺสาวาสิกํ เทมา’’ติ วา วตฺวา ทินฺนํ, ตํ อนตฺถตกถินสฺสาปิ ปญฺจมาเส ปาปุณาติฯ ตโต ปรํ ปน อุปฺปนฺนํ วสฺสาวาสิกํ ปุจฺฉิตพฺพํ – ‘‘กิํ อตีตวสฺเส อิทํ วสฺสาวาสิกํ, อุทาหุ อนาคตวสฺเส’’ติ! กสฺมา? ปิฏฺฐิสมเย อุปฺปนฺนตฺตาฯ

อุตุกาลนฺติ วสฺสานโต อญฺญํ กาลํฯ ตานิ จีวรานิ อาทาย สาวตฺถิํ คนฺตฺวาติ เอตฺถ ตานิ จีวรานิ คตคตฏฺฐาเน สงฺฆิกาเนว โหนฺติ, ภิกฺขูหิ ทิฏฺฐมตฺตเมเวตฺถ ปมาณํฯ

ตสฺมา สเจ เกจิ ปฏิปถํ อาคจฺฉนฺตา ‘‘กุหิํ อาวุโส คจฺฉสี’’ติ ปุจฺฉิตฺวา ตมตฺถํ สุตฺวา ‘‘กิํ อาวุโส มยํ สงฺโฆ น โหมา’’ติ ตตฺเถว ภาเชตฺวา คณฺหนฺติ, สุคฺคหิตานิฯ สเจปิ เอส มคฺคา โอกฺกมิตฺวา กญฺจิ วิหารํ วา อาสนสาลํ วา ปิณฺฑาย จรนฺโต เอกํ เคหเมว วา ปวิสติ, ตตฺร จ นํ ภิกฺขู ทิสฺวา ตมตฺถํ ปุจฺฉิตฺวา ภาเชตฺวา คณฺหนฺติ, สุคฺคหิตาเนวฯ

อธิฏฺฐาตุนฺติ เอตฺถ อธิฏฺฐหนฺเตน วตฺตํ ชานิตพฺพํ ฯ เตน หิ ภิกฺขุนา ฆณฺฏิํ ปหริตฺวา กาลํ โฆเสตฺวา โถกํ อาคเมตฺวา สเจ ฆณฺฏิสญฺญาย วา กาลสญฺญาย วา ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ, เตหิ สทฺธิํ ภาเชตพฺพานิฯ โน เจ อาคจฺฉนฺติ, ‘‘มยฺหิมานิ จีวรานิ ปาปุณนฺตี’’ติ อธิฏฺฐาตพฺพานิฯ เอวํ อธิฏฺฐิเต สพฺพานิ ตสฺเสว โหนฺติ, ฐิติกา ปน น ติฏฺฐติฯ

สเจ เอเกกํ อุทฺธริตฺวา ‘‘อยํ ปฐมภาโค มยฺหํ ปาปุณาติ, อยํ ทุติยภาโค’’ติ เอวํ คณฺหาติ, คหิตานิ จ สุคฺคหิตานิ โหนฺติ, ฐิติกา จ ติฏฺฐติฯ เอวํ ปาเปตฺวา คณฺหนฺเตนาปิ อธิฏฺฐิตเมว โหติฯ สเจ ปน ฆณฺฏิํ ปหริตฺวา วา อปฺปหริตฺวา วา กาลมฺปิ โฆเสตฺวา วา อโฆเสตฺวา วา ‘‘อหเมเวตฺถ มยฺหเมว อิมานิ จีวรานี’’ติ คณฺหาติ, ทุคฺคหิตานิ โหนฺติฯ อถ ‘‘อญฺโญ โกจิ อิธ นตฺถิ, มยฺหํ เอตานิ ปาปุณนฺตี’’ติ คณฺหาติ, สุคฺคหิตานิฯ

ปาติเต กุเสติ เอกโกฏฺฐาเส กุสทณฺฑเก ปาติตมตฺเต สเจปิ ภิกฺขุสหสฺสํ โหติ, คหิตเมว นาม จีวรํฯ นากามา ภาโค ทาตพฺโพฯ สเจ ปน อตฺตโน รุจิยา ทาตุกามา โหนฺติ, เทนฺตุฯ อนุภาเคปิ เอเสว นโยฯ

สจีวรานีติ ‘‘กาลจีวรมฺปิ สงฺฆสฺส อิโตว ทสฺสาม, วิสุํ สชฺชิยมาเน อติจิรํ โหตี’’ติ ขิปฺปํเยว สจีวรานิ ภตฺตานิ อกํสุฯ เถเร อาคมฺม อุปฺปนฺนานีติ ตุมฺเหสุ ปสาเทน ขิปฺปํ อุปฺปนฺนานิฯ

สงฺฆสฺส เทมาติ จีวรานิ เทนฺตีติ สกลมฺปิ จีวรกาลํ สณิกํ สณิกํ เทนฺติเยวฯ ปุริเมสุ ปน ทฺวีสุ วตฺถูสุ ปจฺฉินฺนทานตฺตา อทํสูติ วุตฺตํฯ สมฺพหุลา เถราติ วินยธรปาโมกฺขเถราฯ อิทํ ปน วตฺถุํ สทฺธิํ ปุริเมน ทฺเวภาติกวตฺถุนา ปรินิพฺพุเต ภควติ อุปฺปนฺนํ, อิเม จ เถรา ทิฏฺฐปุพฺพา ตถาคตํ, ตสฺมา ปุริเมสุ วตฺถูสุ ตถาคเตน ปญฺญตฺตนเยเนว กเถสุํฯ

อุปนนฺทสกฺยปุตฺตวตฺถุกถา

[364] คามกาวาสํ อคมาสีติ อปฺเปว นาม จีวรานิ ภาเชนฺตา มยฺหมฺปิ สงฺคหํ กเรยฺยุนฺติ จีวรภาชนกาลํ สลฺลกฺเขตฺวาว อคมาสิฯ สาทิยิสฺสสีติ คณฺหิสฺสสิฯ เอตฺถ จ กิญฺจาปิ ตสฺส ภาโค น ปาปุณาติฯ อถ โข ‘‘นครวาสิโก อยํ มุขโร ธมฺมกถิโก’’ติ เต ภิกฺขู ‘‘สาทิยิสฺสสี’’ติ อาหํสุฯ โย สาทิเยยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ เอตฺถ ปน กิญฺจาปิ ลหุกา อาปตฺติ, อถ โข คหิตานิ คหิตฏฺฐาเน ทาตพฺพานิฯ สเจปิ นฏฺฐานิ วา ชิณฺณานิ วา โหนฺติ, ตสฺเสว คีวาฯ เทหีติ วุตฺเต อเทนฺโต ธุรนิกฺเขเป ภณฺฑคฺเฆน กาเรตพฺโพฯ

เอกาธิปฺปายนฺติ เอกํ อธิปฺปายํ; เอกํ ปุคฺคลปฏิวีสเมว เทถาติ อตฺโถฯ อิทานิ ยถา โส ทาตพฺโพ, ตํ ทสฺเสตุํ ตนฺติํ ฐเปนฺโต อิธ ปนาติอาทิมาหฯ ตตฺถ สเจ อมุตฺร อุปฑฺฒํ อมุตฺร อุปฑฺฒนฺติ เอเกกสฺมิํ เอกาหเมกาหํ วา สตฺตาหํ สตฺตาหํ วา สเจ วสติ, เอเกกสฺมิํ วิหาเร ยํ เอโก ปุคฺคโล ลภติ, ตโต ตโต อุปฑฺฒํ อุปฑฺฒํ ทาตพฺพํฯ เอวํ เอกาธิปฺปาโย ทินฺโน โหติฯ ยตฺถ วา ปน พหุตรนฺติ สเจ เอกสฺมิํ วิหาเร วสนฺโต อิตรสฺมิํ สตฺตาหวาเรน อรุณเมว อุฏฺฐาเปติ, เอวํ ปุริมสฺมิํ พหุตรํ วสติ นามฯ ตสฺมา ตโต พหุตรํ วสิตวิหารโต ตสฺส ปฏิวีโส ทาตพฺโพฯ เอวมฺปิ เอกาธิปฺปาโย ทินฺโน โหติฯ อิทญฺจ นานาลาเภหิ นานูปจาเรหิ เอกสีมวิหาเรหิ กถิตํ, นานาสีมวิหาเร ปน เสนาสนคฺคาโห ปฏิปฺปสฺสมฺภติฯ ตสฺมา ตตฺถ จีวรปฏิวีโส น ปาปุณาติฯ เสสํ ปน อามิสเภสชฺชาทิ สพฺพํ สพฺพตฺถ อนฺโตสีมคตสฺส ปาปุณาติฯ