อถ วา อนุวิวฏฺฏนฺติ วิวฏฺฏสฺส เอกปสฺสโต ทฺวินฺนํ เอกปสฺสโต ทฺวินฺนนฺติ จตุนฺนมฺปิ ขณฺฑานเมตํ นามํฯ พาหนฺตนฺติ สุปฺปมาณํ จีวรํ ปารุปนฺเตน สํหริตฺวา พาหาย อุปริ ฐปิตา อุโภ อนฺตา พหิมุขา ติฏฺฐนฺติ, เตสํ เอตํ นามํฯ อยเมว หิ นโย มหาอฏฺฐกถายํ วุตฺโตติฯ

ติจีวรานุชานนกถา

[346] จีวเรหิ อุพฺภณฺฑิเกติ จีวเรหิ อุพฺภณฺเฑ กเต; ยถา อุกฺขิตฺตภณฺฑา โหนฺติ เอวํ กเต; อุกฺขิตฺตภณฺฑิกภาวํ อาปาทิเตติ อตฺโถฯ จีวรภิสินฺติ เอตฺถ ภิสีติ ทฺเว ตีณิ เอกโต กตฺวา ภิสิสงฺเขเปน สํหริตจีวรานิ วุตฺตานิฯ เต กิร ภิกฺขู ‘‘ทกฺขิณาคิริโต ภควา ลหุํ ปฏินิวตฺติสฺสตี’’ติ ตตฺถ คจฺฉนฺตา ชีวกวตฺถุสฺมิํ ลทฺธจีวรานิ ฐเปตฺวา อคมํสุฯ อิทานิ ปน จิเรน อาคมิสฺสตีติ มญฺญมานา อาทาย ปกฺกมิํสุฯ อนฺตรฏฺฐกาสูติ มาฆสฺส จ ผคฺคุณสฺส จ อนฺตรา อฏฺฐสุฯ น ภควนฺตํ สีตํ อโหสีติ ภควโต สีตํ นาโหสิฯ เอตทโหสิ เยปิ โข เต กุลปุตฺตาติ น ภควา อชฺโฌกาเส อนิสีทิตฺวา เอตมตฺถํ น ชานาติ, มหาชนสญฺญาปนตฺถํ ปน เอวมกาสิฯ สีตาลุกาติ สีตปกติกา; เย ปกติยาว สีเตน กิลมนฺติฯ ทิคุณํ สงฺฆาฏินฺติ ทุปฏฺฏํ สงฺฆาฏิํฯ เอกจฺจิยนฺติ เอกปฏฺฏํฯ อิติ ‘‘ภควา อตฺตนา จตูหิ จีวเรหิ ยาเปติ, อมฺหากํ ปน ติจีวรํ อนุชานาตี’’ติ วจนสฺส โอกาสํ อุปจฺฉินฺทิตุํ ทิคุณํ สงฺฆาฏิํ อนุชานาติ, เอกจฺจิเก อิตเรฯ เอวญฺหิ เนสํ จตฺตาริ ภวิสฺสนฺตีติฯ

อติเรกจีวราทิกถา

[348] อคฺคฬํ อจฺฉุเปยฺยนฺติ ฉิทฺทฏฺฐาเน ปิโลติกขณฺฑํ ลคฺคาเปยฺยํฯ อหตกปฺปานนฺติ เอกวารํ โธตานํฯ อุตุทฺธฏานนฺติ อุตุโต ทีฆกาลโต อุทฺธฏานํ หตวตฺถกานํ, ปิโลติกานนฺติ วุตฺตํ โหติฯ ปาปณิเกติ อนฺตราปณโต ปติตปิโลติกจีวเรฯ อุสฺสาโห กรณีโยติ ปริเยสนา กาตพฺพาฯ ปริจฺเฉโท ปเนตฺถ นตฺถิ, ปฏฺฏสตมฺปิ วฏฺฏติฯ สพฺพมิทํ สาทิยนฺตสฺส ภิกฺขุโน วเสน วุตฺตํฯ อคฺคฬํ ตุนฺนนฺติ เอตฺถ อุทฺธริตฺวา อลฺลียาปนขณฺฑํ อคฺคฬํ, สุตฺเตน สํสิพฺพิตํ ตุนฺนํ; วฏฺเฏตฺวา กรณํ โอวฏฺฏิกํ ฯ กณฺฑุสกํ วุจฺจติ มุทฺทิกาฯ ทฬฺหีกมฺมนฺติ อนุทฺธริตฺวาว อุปสฺสยํ กตฺวา อลฺลียาปนกํ วตฺถขณฺฑํฯ

[349-351] วิสาขาวตฺถุ อุตฺตานตฺถํฯ ตโต ปรํ ปุพฺเพ วินิจฺฉิตเมวฯ โสวคฺคิกนฺติ สคฺคปฺปตฺตเหตุกํฯ เตเนวาห ‘‘โสวคฺคิก’’นฺติ ฯ โสกํ อปเนตีติ โสกนุทํฯ อนามยาติ อโรคาฯ สคฺคมฺหิ กายมฺหีติ สคฺโคปปนฺนาฯ

[353] ปุถุชฺชนา กาเมสุ วีตราคาติ ฌานลาภิโนฯ

[356] สนฺทิฏฺโฐติ ทิฏฺฐมตฺตกมิตฺโตฯ สมฺภตฺโตติ เอกสมฺโภโค ทฬฺหมิตฺโตฯ อาลปิโตติ ‘‘มม สนฺตกํ ยํ อิจฺเฉยฺยาสิ, ตํ คณฺหาหี’’ติ เอวํ วุตฺโตฯ เอเตสุ ตีสุ อญฺญตรนาเมน สทฺธิํ ชีวติ, คหิเต อตฺตมโน โหตีติ อิเมหิ คหิตวิสฺสาโส รุหติฯ

ปจฺฉิมวิกปฺปนุปคจีวราทิกถา

[359] ปํสุกูลกโตติ กตปํสุกูโลฯ ครุโก โหตีติ ชิณฺณชิณฺณฏฺฐาเน อคฺคฬาโรปเนน ครุโก โหติฯ สุตฺตลูขํ กาตุนฺติ สุตฺเตเนว อคฺคฬํ กาตุนฺติ อตฺโถฯ วิกณฺโณ โหตีติ สุตฺตํ อจฺเฉตฺวา อจฺเฉตฺวา สิพฺพนฺตานํ เอโก สงฺฆาฏิโกโณ ทีโฆ โหติฯ วิกณฺณํ อุทฺธริตุนฺติ ทีฆโกณํ ฉินฺทิตุํฯ โอกิริยนฺตีติ ฉินฺนโกณโต คฬนฺติฯ อนุวาตํ ปริภณฺฑนฺติ อนุวาตญฺเจว ปริภณฺฑญฺจฯ ปตฺตา ลุชฺชนฺตีติ มหนฺเตสุ ปตฺตมุเขสุ ทินฺนานิ สุตฺตานิ คฬนฺติ, ตโต ปตฺตา ลุชฺชนฺติฯ อฏฺฐปทกํ กาตุนฺติ อฏฺฐปทกจฺฉนฺเนน ปตฺตมุขํ สิพฺพิตุํฯ

[360] อนฺวาธิกมฺปิ อาโรเปตุนฺติ อาคนฺตุกปตฺตมฺปิ ทาตุํฯ อิทํ ปน อปฺปโหนเก อาโรเปตพฺพํฯ สเจ ปโหติ, อาคนฺตุกปตฺตํ น วฏฺฏติ, ฉินฺทิตพฺพเมวฯ

[361] น จ ภิกฺขเว สทฺธาเทยฺยนฺติ เอตฺถ เสสญาตีนํ เทนฺโต วินิปาเตติเยวฯ มาตาปิตโร ปน สเจ รชฺเช ฐิตา ปตฺถยนฺติ, ทาตพฺพํฯ