สีตุทกาติ อปกฺกรชนํ วุจฺจติฯ อุตฺตราฬุมฺปนฺติ วฏฺฏาธารกํ, รชนกุมฺภิยา มชฺเฌ ฐเปตฺวา ตํ อาธารกํ ปริกฺขิปิตฺวา รชนํ ปกฺขิปิตุํ อนุชานามีติ อตฺโถฯ เอวญฺหิ กเต รชนํ น อุตฺตรติฯ อุทเก วา นขปิฏฺฐิกาย วาติ สเจ ปริปกฺกํ โหติ, อุทกปาติยา ทินฺโน เถโว สหสา น วิสรติ, นขปิฏฺฐิยมฺปิ อวิสรนฺโต ติฏฺฐติฯ รชนุฬุงฺกนฺติ รชนอุฬุงฺกํฯ ทณฺฑกถาลกนฺติ ตเมว สทณฺฑกํฯ รชนโกลมฺพนฺติ รชนกุณฺฑํฯ โอมทฺทนฺตีติ สมฺมทฺทนฺติฯ น จ อจฺฉินฺเน เถเว ปกฺกมิตุนฺติ ยาว รชนพินฺทุ คฬิตํ น ฉิชฺชติ, ตาว น อญฺญตฺร คนฺตพฺพํฯ ปตฺถินฺนนฺติ อติรชิตตฺตา ถทฺธํฯ อุทเก โอสาเรตุนฺติ อุทเก ปกฺขิปิตฺวา ฐเปตุํฯ รชเน ปน นิกฺขนฺเต ตํ อุทกํ ฉฑฺเฑตฺวา จีวรํ มทฺทิตพฺพํฯ ทนฺตกาสาวานีติ เอกํ วา ทฺเว วา วาเร รชิตฺวา ทนฺตวณฺณานิ ธาเรนฺติฯ

ฉินฺนกจีวรานุชานนกถา

[345] อจฺฉิพทฺธนฺติ จตุรสฺสเกทารกพทฺธํฯ ปาฬิพทฺธนฺติ อายามโต จ วิตฺถารโต จ ทีฆมริยาทพทฺธํฯ มริยาทพทฺธนฺติ อนฺตรนฺตรา รสฺสมริยาทพทฺธํฯ สิงฺฆาฏกพทฺธนฺติ มริยาทาย มริยาทํ วินิวิชฺฌิตฺวา คตฏฺฐาเน สิงฺฆาฏกพทฺธํ; จตุกฺกสณฺฐานนฺติ อตฺโถฯ สํวิทหิตุนฺติ กาตุํฯ อุสฺสหสิ ตฺวํ อานนฺทาติ สกฺโกสิ ตฺวํ อานนฺทฯ อุสฺสหามิ ภควาติ ตุมฺเหหิ ทินฺนนเยน สกฺโกมีติ ทสฺเสติฯ ยตฺร หิ นามาติ โย นามฯ กุสิมฺปิ นามาติอาทีสุ กุสีติ อายามโต จ วิตฺถารโต จ อนุวาตาทีนํ ทีฆปตฺตานเมตํ อธิวจนํฯ อฑฺฒกุสีติ อนฺตรนฺตรา รสฺสปตฺตานํ นามํฯ มณฺฑลนฺติ ปญฺจขณฺฑิกจีวรสฺส เอเกกสฺมิํ ขณฺเฑ มหามณฺฑลํฯ อฑฺฒมณฺฑลนฺติ ขุทฺทกมณฺฑลํฯ วิวฏฺฏนฺติ มณฺฑลญฺจ อฑฺฒมณฺฑลญฺจ เอกโต กตฺวา สิพฺพิตํ มชฺฌิมขณฺฑํฯ

อนุวิวฏฺฏนฺติ ตสฺส อุโภสุ ปสฺเสสุ ทฺเว ขณฺฑานิฯ คีเวยฺยกนฺติ คีวาเวฐนฏฺฐาเน ทฬฺหีกรณตฺถํ อญฺญํ สุตฺตสํสิพฺพิตํ อาคนฺตุกปตฺตํฯ ชงฺเฆยฺยกนฺติ ชงฺฆปาปุณนฏฺฐาเน ตเถว สํสิพฺพิตํ ปตฺตํฯ คีวฏฺฐาเน จ ชงฺฆฏฺฐาเน จ ปตฺตานเมเวตํ นามนฺติปิ วทนฺติฯ พาหนฺตนฺติ อนุวิวฏฺฏานํ พหิ เอเกกํ ขณฺฑํฯ อิติ ปญฺจขณฺฑิกจีวเรเนตํ วิจาริตนฺติฯ

อถ วา อนุวิวฏฺฏนฺติ วิวฏฺฏสฺส เอกปสฺสโต ทฺวินฺนํ เอกปสฺสโต ทฺวินฺนนฺติ จตุนฺนมฺปิ ขณฺฑานเมตํ นามํฯ พาหนฺตนฺติ สุปฺปมาณํ จีวรํ ปารุปนฺเตน สํหริตฺวา พาหาย อุปริ ฐปิตา อุโภ อนฺตา พหิมุขา ติฏฺฐนฺติ, เตสํ เอตํ นามํฯ อยเมว หิ นโย มหาอฏฺฐกถายํ วุตฺโตติฯ

ติจีวรานุชานนกถา

[346] จีวเรหิ อุพฺภณฺฑิเกติ จีวเรหิ อุพฺภณฺเฑ กเต; ยถา อุกฺขิตฺตภณฺฑา โหนฺติ เอวํ กเต; อุกฺขิตฺตภณฺฑิกภาวํ อาปาทิเตติ อตฺโถฯ จีวรภิสินฺติ เอตฺถ ภิสีติ ทฺเว ตีณิ เอกโต กตฺวา ภิสิสงฺเขเปน สํหริตจีวรานิ วุตฺตานิฯ เต กิร ภิกฺขู ‘‘ทกฺขิณาคิริโต ภควา ลหุํ ปฏินิวตฺติสฺสตี’’ติ ตตฺถ คจฺฉนฺตา ชีวกวตฺถุสฺมิํ ลทฺธจีวรานิ ฐเปตฺวา อคมํสุฯ อิทานิ ปน จิเรน อาคมิสฺสตีติ มญฺญมานา อาทาย ปกฺกมิํสุฯ อนฺตรฏฺฐกาสูติ มาฆสฺส จ ผคฺคุณสฺส จ อนฺตรา อฏฺฐสุฯ น ภควนฺตํ สีตํ อโหสีติ ภควโต สีตํ นาโหสิฯ เอตทโหสิ เยปิ โข เต กุลปุตฺตาติ น ภควา อชฺโฌกาเส อนิสีทิตฺวา เอตมตฺถํ น ชานาติ, มหาชนสญฺญาปนตฺถํ ปน เอวมกาสิฯ สีตาลุกาติ สีตปกติกา; เย ปกติยาว สีเตน กิลมนฺติฯ ทิคุณํ สงฺฆาฏินฺติ ทุปฏฺฏํ สงฺฆาฏิํฯ เอกจฺจิยนฺติ เอกปฏฺฏํฯ อิติ ‘‘ภควา อตฺตนา จตูหิ จีวเรหิ ยาเปติ, อมฺหากํ ปน ติจีวรํ อนุชานาตี’’ติ วจนสฺส โอกาสํ อุปจฺฉินฺทิตุํ ทิคุณํ สงฺฆาฏิํ อนุชานาติ, เอกจฺจิเก อิตเรฯ เอวญฺหิ เนสํ จตฺตาริ ภวิสฺสนฺตีติฯ