ตตฺถ อนุกฺเขโป นาม ยํกิญฺจิ อนุกฺขิปิตพฺพํ อนุปฺปทาตพฺพํ กปฺปิยภณฺฑํ; ยตฺตกํ ตสฺส ปฏิวีเส อธิกํ, ตตฺตเก อคฺฆนเก ยสฺมิํ กิสฺมิญฺจิ กปฺปิยภณฺเฑ ทินฺเนติ อตฺโถฯ

วิกลเก โตเสตฺวาติ เอตฺถ จีวรวิกลกํ ปุคฺคลวิกลกนฺติ ทฺเว วิกลกาฯ จีวรวิกลกํ นาม สพฺเพสํ ปญฺจ ปญฺจ วตฺถานิ ปตฺตานิ, เสสานิปิ อตฺถิ, เอเกกํ ปน น ปาปุณาติ, ฉินฺทิตฺวา ทาตพฺพานิฯ ฉินฺทนฺเตหิ จ อฑฺฒมณฺฑลาทีนํ วา อุปาหนตฺถวิกาทีนํ วา ปโหนกานิ ขณฺฑานิ กตฺวา ทาตพฺพานิ, เหฏฺฐิมปริจฺเฉเทน จตุรงฺคุลวิตฺถารมฺปิ อนุวาตปฺปโหนกายามํ ขณฺฑํ กตฺวา ทาตุํ วฏฺฏติ, อปริโภคํ ปน น กาตพฺพนฺติ เอวเมตฺถ จีวรสฺส อปฺปโหนกภาโว จีวรวิกลกํฯ ฉินฺทิตฺวา ทินฺเน ปน ตํ โตสิตํ โหติ, อถ กุสปาโต กาตพฺโพฯ สเจปิ เอกสฺส ภิกฺขุโน โกฏฺฐาเส เอกํ วา ทฺเว วา วตฺถานิ นปฺปโหนฺติ, ตตฺถ อญฺญํ สามณกํ ปริกฺขารํ ฐเปตฺวา โย เตน ตุสฺสติ, ตสฺส ตํ ภาคํ ทตฺวา ปจฺฉา กุสปาโต กาตพฺโพฯ อิทมฺปิ จีวรวิกลกนฺติ อนฺธกฏฺฐกถายํ วุตฺตํฯ

ปุคฺคลวิกลกํ นาม ทส ทส ภิกฺขู คเณตฺวา วคฺคํ กโรนฺตานํ เอโก วคฺโค น ปูรติ, อฏฺฐ วา นว วา โหนฺติ, เตสํ อฏฺฐ วา นว วา โกฏฺฐาสา ‘‘ตุมฺเห อิเม คเหตฺวา วิสุํ ภาเชถา’’ติ ทาตพฺพาฯ เอวมยํ ปุคฺคลานํ อปฺปโหนกภาโว ปุคฺคลวิกลกํฯ วิสุํ ทินฺเน ปน ตํ โตสิตํ โหติ, เอวํ โตเสตฺวา กุสปาโต กาตพฺโพติฯ อถ วา วิกลเก โตเสตฺวาติ โย จีวรวิภาโค อูนโก, ตํ อญฺเญน ปริกฺขาเรน สมํ กตฺวา กุสปาโต กาตพฺโพฯ

จีวรรชนกถา

[344] ฉกเณนาติ โคมเยนฯ ปณฺฑุมตฺติกายาติ ตมฺพมตฺติกายฯ มูลรชนาทีสุ หลิทฺทิํ ฐเปตฺวา สพฺพํ มูลรชนํ วฏฺฏติฯ มญฺชิฏฺฐิญฺจ ตุงฺคหารญฺจ ฐเปตฺวา สพฺพํ ขนฺธรชนํ วฏฺฏติฯ ตุงฺคหาโร นาม เอโก สกณฺฏกรุกฺโข, ตสฺส หริตาลวณฺณํ ขนฺธรชนํ โหติฯ โลทฺทญฺจ กณฺฑุลญฺจ ฐเปตฺวา สพฺพํ ตจรชนํ วฏฺฏติฯ อลฺลิปตฺตํ นีลิปตฺตญฺจ ฐเปตฺวา สพฺพํ ปตฺตรชนํ วฏฺฏติฯ คิหิปริภุตฺตํ ปน อลฺลิปตฺเตน เอกวารํ รชิตุํ วฏฺฏติฯ กิํสุกปุปฺผญฺจ กุสุมฺภปุปฺผญฺจ ฐเปตฺวา สพฺพํ ปุปฺผรชนํ วฏฺฏติฯ ผลรชเน ปน น กิญฺจิ น วฏฺฏติฯ

สีตุทกาติ อปกฺกรชนํ วุจฺจติฯ อุตฺตราฬุมฺปนฺติ วฏฺฏาธารกํ, รชนกุมฺภิยา มชฺเฌ ฐเปตฺวา ตํ อาธารกํ ปริกฺขิปิตฺวา รชนํ ปกฺขิปิตุํ อนุชานามีติ อตฺโถฯ เอวญฺหิ กเต รชนํ น อุตฺตรติฯ อุทเก วา นขปิฏฺฐิกาย วาติ สเจ ปริปกฺกํ โหติ, อุทกปาติยา ทินฺโน เถโว สหสา น วิสรติ, นขปิฏฺฐิยมฺปิ อวิสรนฺโต ติฏฺฐติฯ รชนุฬุงฺกนฺติ รชนอุฬุงฺกํฯ ทณฺฑกถาลกนฺติ ตเมว สทณฺฑกํฯ รชนโกลมฺพนฺติ รชนกุณฺฑํฯ โอมทฺทนฺตีติ สมฺมทฺทนฺติฯ น จ อจฺฉินฺเน เถเว ปกฺกมิตุนฺติ ยาว รชนพินฺทุ คฬิตํ น ฉิชฺชติ, ตาว น อญฺญตฺร คนฺตพฺพํฯ ปตฺถินฺนนฺติ อติรชิตตฺตา ถทฺธํฯ อุทเก โอสาเรตุนฺติ อุทเก ปกฺขิปิตฺวา ฐเปตุํฯ รชเน ปน นิกฺขนฺเต ตํ อุทกํ ฉฑฺเฑตฺวา จีวรํ มทฺทิตพฺพํฯ ทนฺตกาสาวานีติ เอกํ วา ทฺเว วา วาเร รชิตฺวา ทนฺตวณฺณานิ ธาเรนฺติฯ

ฉินฺนกจีวรานุชานนกถา

[345] อจฺฉิพทฺธนฺติ จตุรสฺสเกทารกพทฺธํฯ ปาฬิพทฺธนฺติ อายามโต จ วิตฺถารโต จ ทีฆมริยาทพทฺธํฯ มริยาทพทฺธนฺติ อนฺตรนฺตรา รสฺสมริยาทพทฺธํฯ สิงฺฆาฏกพทฺธนฺติ มริยาทาย มริยาทํ วินิวิชฺฌิตฺวา คตฏฺฐาเน สิงฺฆาฏกพทฺธํ; จตุกฺกสณฺฐานนฺติ อตฺโถฯ สํวิทหิตุนฺติ กาตุํฯ อุสฺสหสิ ตฺวํ อานนฺทาติ สกฺโกสิ ตฺวํ อานนฺทฯ อุสฺสหามิ ภควาติ ตุมฺเหหิ ทินฺนนเยน สกฺโกมีติ ทสฺเสติฯ ยตฺร หิ นามาติ โย นามฯ กุสิมฺปิ นามาติอาทีสุ กุสีติ อายามโต จ วิตฺถารโต จ อนุวาตาทีนํ ทีฆปตฺตานเมตํ อธิวจนํฯ อฑฺฒกุสีติ อนฺตรนฺตรา รสฺสปตฺตานํ นามํฯ มณฺฑลนฺติ ปญฺจขณฺฑิกจีวรสฺส เอเกกสฺมิํ ขณฺเฑ มหามณฺฑลํฯ อฑฺฒมณฺฑลนฺติ ขุทฺทกมณฺฑลํฯ วิวฏฺฏนฺติ มณฺฑลญฺจ อฑฺฒมณฺฑลญฺจ เอกโต กตฺวา สิพฺพิตํ มชฺฌิมขณฺฑํฯ

อนุวิวฏฺฏนฺติ ตสฺส อุโภสุ ปสฺเสสุ ทฺเว ขณฺฑานิฯ คีเวยฺยกนฺติ คีวาเวฐนฏฺฐาเน ทฬฺหีกรณตฺถํ อญฺญํ สุตฺตสํสิพฺพิตํ อาคนฺตุกปตฺตํฯ ชงฺเฆยฺยกนฺติ ชงฺฆปาปุณนฏฺฐาเน ตเถว สํสิพฺพิตํ ปตฺตํฯ คีวฏฺฐาเน จ ชงฺฆฏฺฐาเน จ ปตฺตานเมเวตํ นามนฺติปิ วทนฺติฯ พาหนฺตนฺติ อนุวิวฏฺฏานํ พหิ เอเกกํ ขณฺฑํฯ อิติ ปญฺจขณฺฑิกจีวเรเนตํ วิจาริตนฺติฯ