สอุตฺตรจฺฉทนฺติ สห อุตฺตรจฺฉทเนน; อุปริพทฺเธน รตฺตวิตาเนน สทฺธินฺติ อตฺโถ ฯ เสตวิตานมฺปิ เหฏฺฐา อกปฺปิยปจฺจตฺถรเณ สติ น วฏฺฏติ, อสติ ปน วฏฺฏติฯ อุภโตโลหิตกูปธานนฺติ สีสูปธานญฺจ ปาทูปธานญฺจาติ มญฺจสฺส อุภโตโลหิตกูปธานํ, เอตํ น กปฺปติฯ ยํ ปน เอกเมว อุปธานํ อุโภสุ ปสฺเสสุ รตฺตํ วา โหติ, ปทุมวณฺณํ วา จิตฺรํ วา, สเจ ปมาณยุตฺตํ, วฏฺฏติฯ มหาอุปธานํ ปน ปฏิกฺขิตฺตํฯ

สพฺพจมฺมปฏิกฺเขปาทิกถา

[255] ทีปิจฺฉาโปติ ทีปิโปตโกฯ โอคุมฺผิยนฺตีติ ภิตฺติทณฺฑกาทีสุ เวเฐตฺวา พนฺธนฺติฯ

[256] อภินิสีทิตุนฺติ อภินิสฺสาย นิสีทิตุํ; อปสฺสยํ กตฺวา นิสีทิตุนฺติ อตฺโถฯ คิลาเนน ภิกฺขุนา สอุปาหเนนาติ เอตฺถ คิลาโน นาม โย น สกฺโกติ อนุปาหโน คามํ ปวิสิตุํฯ

[257] กุรรฆเรติ เอวํนามเก นคเร; เอเตนสฺส โคจรคาโม วุตฺโตฯ ปปตเก ปพฺพเตติ ปปตนามเก ปพฺพเต; เอเตนสฺส นิวาสนฏฺฐานํ วุตฺตํฯ โสโณติ ตสฺส นามํฯ โกฏิอคฺฆนกํ ปน กณฺณปิฬนฺธนกํ ธาเรติ, ตสฺมา ‘‘กุฏิกณฺโณ’’ติ วุจฺจติ; โกฏิกณฺโณติ อตฺโถฯ ปาสาทิกนฺติ ปสาทชนกํฯ ปสาทนียนฺติ อิทํ ตสฺเสว อตฺถเววจนํฯ อุตฺตมทมถสมถนฺติ อุตฺตมํ ทมถญฺจ สมถญฺจ ปญฺญญฺจ สมาธิญฺจ กายูปสมญฺจ จิตฺตูปสมญฺจาติปิ อตฺโถฯ ทนฺตนฺติ สพฺเพสํ วิสูกายิกวิปฺผนฺทิตานํ อุปจฺฉินฺนตฺตา ทนฺตํ; ขีณกิเลสนฺติ อตฺโถฯ คุตฺตนฺติ สํวรคุตฺติยา คุตฺตํฯ สนฺตินฺทฺริยนฺติ ยตินฺทฺริยํฯ นาคนฺติ อาคุวิรหิตํฯ ติณฺณํ เม วสฺสานํ อจฺจเยนาติ มม ปพฺพชฺชาทิวสโต ปฏฺฐาย ติณฺณํ วสฺสานํ อจฺจเยนฯ อุปสมฺปทํ อลตฺถนฺติ อหํ อุปสมฺปทํ อลภิํ ฯ กณฺหุตฺตราติ กณฺหมตฺติกุตฺตรา; อุปริ วฑฺฒิตกณฺหมตฺติกาติ อตฺโถฯ โคกณฺฏกหตาติ คุนฺนํ ขุเรหิ อกฺกนฺตภูมิโต สมุฏฺฐิเตหิ โคกณฺฏเกหิ อุปหตาฯ เต กิร โคกณฺฏเก เอกปฏลิกา อุปาหนา รกฺขิตุํ น สกฺโกนฺติ; เอวํ ขรา โหนฺติฯ เอรคู, โมรคู, มชฺชารู, ชนฺตูติ อิมา จตสฺโสปิ ติณชาติโย; เอเตหิ กฏสารเก จ ตฏฺฏิกาโย จ กโรนฺติฯ