เมนู

ทิคุณาทิอุปาหนปฏิกฺเขปกถา

[245] อญฺญํ พฺยากโรนฺตีติ อรหตฺตํ พฺยากโรนฺติฯ อตฺโถ จ วุตฺโตติ เยน อรหาติ ญายติ, โส อตฺโถ วุตฺโตฯ สุตฺตตฺโถ ปน สุตฺตวณฺณนโตเยว คเหตพฺโพฯ อตฺตา จ อนุปนีโตติ อหํ อรหาติ เอวํ พฺยญฺชนวเสน อตฺตา น อุปนีโตฯ อถ จ ปนิเธกจฺเจ โมฆปุริสาติ อญฺเญ ปน ตุจฺฉปุริสา หสมานา วิย อสนฺตเมว อญฺญํ วจนมตฺเตน สนฺตํ กตฺวา พฺยากโรนฺติฯ เอกปลาสิกนฺติ เอกปฏลํ อสีติสกฏวาเหติ เอตฺถ ทฺเว สกฏภารา เอโก วาโหติ เวทิตพฺโพฯ สตฺตหตฺถิกญฺจ อนีกนฺติ เอตฺถ ฉ หตฺถินิโย เอโก จ หตฺถีติ อิทเมกํ อนีกํฯ อีทิสานิ สตฺต อนีกานิ สตฺตหตฺถิกํ อนีกํ นามฯ ทิคุณาติ ทฺวิปฏลาฯ ติคุณาติ ติปฏลาฯ คณงฺคุณูปาหนาติ จตุปฏลโต ปฏฺฐาย วุจฺจติฯ

สพฺพนีลิกาทิปฏิกฺเขปกถา

[246] สพฺพนีลิกาติ สพฺพาว นีลิกาฯ เอส นโย สพฺพปีติกาทีสุปิฯ ตตฺถ จ นีลิกา อุมาปุปฺผวณฺณา โหติ, ปีติกา กณิการปุปฺผวณฺณา, โลหิติกา ชยสุมนปุปฺผวณฺณา , มญฺชิฏฺฐิกา มญฺชิฏฺฐวณฺณา เอว, กณฺหา อทฺทาริฏฺฐกวณฺณา, มหารงฺครตฺตา สตปทิปิฏฺฐิวณฺณา, มหานามรตฺตา สมฺภินฺนวณฺณา โหติ ปณฺฑุปลาสวณฺณาฯ กุรุนฺทิยํ ปน ‘‘ปทุมปุปฺผวณฺณา’’ติ วุตฺตาฯ เอตาสุ ยํกิญฺจิ ลภิตฺวา รชนํ โจฬเกน ปุญฺฉิตฺวา วณฺณํ ภินฺทิตฺวา ธาเรตุํ วฏฺฏติฯ อปฺปมตฺตเกปิ ภินฺเน วฏฺฏติเยวฯ

นีลกวทฺธิกาติ ยาสํ วทฺธาเยว นีลาฯ เอเสว นโย สพฺพตฺถฯ เอตาปิ วณฺณเภทํ กตฺวา ธาเรตพฺพาฯ ขลฺลกพทฺธาติ ปณฺหิปิธานตฺถํ ตเล ขลฺลกํ พนฺธิตฺวา กตาฯ ปุฏพทฺธาติ โยนกอุปาหนา วุจฺจติ, ยา ยาวชงฺฆโต สพฺพปาทํ ปฏิจฺฉาเทติฯ ปาลิคุณฺฐิมาติ ปลิคุณฺฐิตฺวา กตา; ยา อุปริ ปาทมตฺตเมว ปฏิจฺฉาเทติ, น ชงฺฆํฯ ตูลปุณฺณิกาติ ตูลปิจุนา ปูเรตฺวา กตาฯ ติตฺติรปตฺติกาติ ติตฺติรปตฺตสทิสา วิจิตฺตพทฺธาฯ เมณฺฑวิสาณวทฺธิกาติ กณฺณิกฏฺฐาเน เมณฺฑกสิงฺคสณฺฐาเน วทฺเธ โยเชตฺวา กตาฯ อชวิสาณวทฺธิกาทีสุปิ เอเสว นโยฯ วิจฺฉิกาฬิกาปิ ตตฺเถว วิจฺฉิกนงฺคุฏฺฐสณฺฐาเน วทฺเธ โยเชตฺวา กตาฯ โมรปิญฺฉปริสิพฺพิตาติ ตเลสุ วา วทฺเธสุ วา โมรปิญฺเฉหิ สุตฺตกสทิเสหิ ปริสิพฺพิตาฯ จิตฺราติ วิจิตฺรา; เอตาสุ ยํกิญฺจิ ลภิตฺวา, สเจ ตานิ ขลฺลกาทีนิ อปเนตฺวา สกฺกา โหนฺติ วฬญฺชิตุํ, วฬญฺเชตพฺพาฯ เตสุ ปน สติ วฬญฺชนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ สีหจมฺมปริกฺขฏา นาม ปริยนฺเตสุ จีวเร อนุวาตํ วิย สีหจมฺมํ โยเชตฺวา กตาฯ