เมนู

ปวารณาสงฺคหกถา

[241] อญฺญตโร ผาสุวิหาโรติ ตรุณสมโถ วา ตรุณวิปสฺสนา วาฯ ปริพาหิรา ภวิสฺสามาติ อนิพทฺธรตฺติฏฺฐานทิวาฏฺฐานาทิภาเวน ภาวนานุโยคํ สมฺปาเทตุํ อสกฺโกนฺตา พาหิรา ภวิสฺสามฯ สพฺเพเหว เอกชฺฌํ สนฺนิปติตพฺพนฺติ อิมินา ฉนฺททานํ ปฏิกฺขิปติฯ ภินฺนสฺส หิ สงฺฆสฺส สมคฺคกรณกาเล ติณวตฺถารกสมเถ อิมสฺมิญฺจ ปวารณาสงฺคเหติ อิเมสุ ตีสุ ฐาเนสุ ฉนฺทํ ทาตุํ น วฏฺฏติฯ ปวารณาสงฺคโห นามายํ วิสฺสฏฺฐกมฺมฏฺฐานานํ ถามคตสมถวิปสฺสนานํ โสตาปนฺนาทีนญฺจ น ทาตพฺโพฯ ตรุณสมถวิปสฺสนาลาภิโน ปน สพฺเพ วา โหนฺตุ, อุปฑฺฒา วา, เอกปุคฺคโล วา เอกสฺสปิ วเสน ทาตพฺโพเยวฯ ทินฺเน ปวารณาสงฺคเห อนฺโตวสฺเส ปริหาโรว โหติ, อาคนฺตุกา เตสํ เสนาสนํ คเหตุํ น ลภนฺติฯ เตหิปิ ฉินฺนวสฺเสหิ น ภวิตพฺพํ, ปวาเรตฺวา ปน อนฺตราปิ จาริกํ ปกฺกมิตุํ ลภนฺตีติ ทสฺสนตฺถํ ‘‘เตหิ เจ ภิกฺขเว’’ติอาทิมาหฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

ปวารณากฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. จมฺมกฺขนฺธกํ

โสณโกฬิวิสวตฺถุกถา

[242] จมฺมกฺขนฺธเก อิสฺสริยาธิปจฺจนฺติ อิสฺสรภาเวน จ อธิปติภาเวน จ สมนฺนาคตํฯ รชฺชนฺติ ราชภาวํ, รญฺญา กตฺตพฺพกิจฺจํ วาฯ โสโณ นาม โกฬิวิโสติ เอตฺถ โสโณติ ตสฺส นามํ; โกฬิวิโสติ โคตฺตํฯ ปาทตเลสุ โลมานีติ รตฺเตสุ ปาทตเลสุ สุขุมานิ อญฺชนวณฺณานิ กมฺมจิตฺตีกตานิ โลมานิ ชาตานิ โหนฺติฯ โส กิร ปุพฺเพ อสีติสหสฺสานํ ปุริสานํ เชฏฺฐปุริโส หุตฺวา เตหิ สทฺธิํ ปจฺเจกพุทฺธสฺส วสนฏฺฐาเน ปณฺณสาลํ กตฺวา อตฺตโน สสฺสิริกํ อุณฺณปาวารกํ ปจฺเจกพุทฺธสฺส ปาเทหิ อกฺกมนฏฺฐาเน ปาทปุญฺฉนิกํ กตฺวา ฐเปสิฯ เตมาสํ ปน สพฺเพว ปจฺเจกพุทฺธํ อุปฏฺฐหิํสุฯ อยํ ตสฺส จ เตสญฺจ อสีติยา คามิกสหสฺสานํ ปุพฺพโยโคฯ

อสีติคามิกสหสฺสานีติ เตสุ คาเมสุ วสนฺตานํ กุลปุตฺตานํ อสีติสหสฺสานิฯ เกนจิเทว กรณีเยนาติ เกนจิ กรณีเยน วิย; น ปนสฺส กิญฺจิ กรณียํ อตฺถิ อญฺญตฺร ตสฺส ทสฺสนาฯ ราชา กิร ตานิปิ อสีติกุลปุตฺตสหสฺสานิ สนฺนิปาตาเปนฺโต ‘‘เอวํ อปริสงฺกนฺโต โสโณ อาคมิสฺสตี’’ติ สนฺนิปาตาเปสิฯ ทิฏฺฐธมฺมิเก อตฺเถติ ‘‘กสิวณิชฺชาทีนิ ธมฺเมน กตฺตพฺพานิ, มาตาปิตโร ธมฺเมน โปสิตพฺพา’’ติ เอวมาทินา นเยน อิธโลกหิเต อตฺเถ อนุสาสิตฺวาฯ โส โน ภควาติ โส อมฺหากํ ภควา ตุมฺเห สมฺปรายิเก อตฺเถ อนุสาสิสฺสตีติ อตฺโถฯ

ภควนฺตํ ปฏิเวเทมีติ ภควนฺตํ ชานาเปมิฯ ปาฏิกาย นิมุชฺชิตฺวาติ โสปานสฺส เหฏฺฐา อฑฺฒจนฺทปาสาเณ นิมุชฺชิตฺวาฯ ยสฺส ทานิ ภนฺเต ภควา กาลํ มญฺญตีติ ยสฺส เตสํ หิตกิริยตฺถสฺส ภควา กาลํ ชานาติฯ วิหารปจฺฉายายนฺติ วิหารปจฺจนฺเต ฉายายํฯ สมนฺนาหรนฺตีติ ปสาทวเสน ปุนปฺปุนํ มนสิ กโรนฺติฯ ภิยฺโยโสมตฺตายาติ ภิยฺโยโสมตฺตาย ปุน วิสิฏฺฐตรํ ทสฺเสหีติ อตฺโถฯ อนฺตรธายตีติ อทสฺสนํ โหติฯ