เมนู

อิติ วเช สตฺเถ นาวายนฺติ ตีสุ ฐาเนสุ นตฺถิ วสฺสจฺเฉเท อาปตฺติ, ปวาเรตุญฺจ ลภติฯ ปุริเมสุ ปน ‘‘วาเฬหิ อุพฺพาฬฺหา โหนฺตี’’ติอาทีสุ สงฺฆเภทปริยนฺเตสุ วตฺถูสุ เกวลํ อนาปตฺติ โหติ, ปวาเรตุํ ปน น ลภติฯ

[204] น ภิกฺขเว รุกฺขสุสิเรติ เอตฺถ สุทฺเธ รุกฺขสุสิเรเยว น วฏฺฏติ; มหนฺตสฺส ปน รุกฺขสุสิรสฺส อนฺโต ปทรจฺฉทนํ กุฏิกํ กตฺวา ปวิสนทฺวารํ โยเชตฺวา อุปคนฺตุํ วฏฺฏติฯ รูกฺขํ ฉินฺทิตฺวา ขาณุกมตฺถเก ปทรจฺฉทนํ กุฏิกํ กตฺวาปิ วฏฺฏติเยวฯ รุกฺขวิฏภิยาติ เอตฺถาปิ สุทฺเธ วิฏปมตฺเต น วฏฺฏติฯ มหาวิฏเป ปน อฏฺฏกํ พนฺธิตฺวา ตตฺถ ปทรจฺฉทนํ กุฏิกํ กตฺวา อุปคนฺตพฺพํฯ อเสนาสนิเกนาติ ยสฺส ปญฺจนฺนํ ฉทนานํ อญฺญตเรน ฉนฺนํ โยชิตทฺวารพนฺธนํ เสนาสนํ นตฺถิ, เตน น อุปคนฺตพฺพํฯ น ภิกฺขเว ฉวกุฏิกายนฺติ ฉวกุฏิกา นาม ฏงฺกิตมญฺจาทิเภทา กุฏิ, ตตฺถ อุปคนฺตุํ น วฏฺฏติฯ สุสาเน ปน อญฺญํ กุฏิกํ กตฺวา อุปคนฺตุํ วฏฺฏติฯ น ภิกฺขเว ฉตฺเตติ เอตฺถาปิ จตูสุ ถมฺเภสุ ฉตฺตํ ฐเปตฺวา อาวรณํ กตฺวา ทฺวารํ โยเชตฺวา อุปคนฺตุํ วฏฺฏติ, ฉตฺตกุฏิกา นาเมสา โหติฯ จาฏิยาติ เอตฺถาปิ มหนฺเตน กปลฺเลน ฉตฺเต วุตฺตนเยน กุฏิํ กตฺวา อุปคนฺตุํ วฏฺฏติฯ

อธมฺมิกกติกาทิกถา

[205] เอวรูปา กติกาติ เอตฺถ อญฺญาปิ ยา อีทิสี อธมฺมิกา กติกา โหติ, สา น กาตพฺพาติ อตฺโถฯ ตสฺสา ลกฺขณํ มหาวิภงฺเค วุตฺตํฯ

[207-8] ปฏิสฺสเว จ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ เอตฺถ น เกวลํ ‘‘อิมํ เตมาสํ อิธ วสฺสํ วสถา’’ติ เอตสฺเสว ปฏิสฺสเว อาปตฺติ, ‘‘อิมํ เตมาสํ ภิกฺขํ คณฺหถ, อุโภปิ มยํ อิธ วสฺสํ วสิสฺสาม, เอกโต อุทฺทิสาเปสฺสามา’’ติ เอวมาทินาปิ ตสฺส ตสฺส ปฏิสฺสเว ทุกฺกฏํฯ ตญฺจ โข ปฐมํ สุทฺธจิตฺตสฺส ปจฺฉา วิสํวาทนปจฺจยา, ปฐมมฺปิ อสุทฺธจิตฺตสฺส ปน ปฏิสฺสเว ปาจิตฺติยํ, วิสํวาทเน ทุกฺกฏนฺติ ปาจิตฺติเยน สทฺธิํ ทุกฺกฏํ ยุชฺชติฯ

โส ตทเหว อกรณีโยติอาทีสุ สเจ วสฺสํ อนุปคนฺตฺวา วา ปกฺกมติ, อุปคนฺตฺวา วา สตฺตาหํ พหิทฺธา วีตินาเมติ, ปุริมิกา จ น ปญฺญายติ, ปฏิสฺสเว จ อาปตฺติฯ วสฺสํ อุปคนฺตฺวา ปน อรุณํ อนุฏฺฐาเปตฺวา ตทเหว สตฺตาหกรณีเยน ปกฺกมนฺตสฺสาปิ อนฺโตสตฺตาเห นิวตฺตนฺตสฺส อนาปตฺติ, โก ปน วาโท ทฺวีหตีหํ วสิตฺวา อนฺโตสตฺตาเห นิวตฺตนฺตสฺสฯ ทฺวีหตีหํ วสิตฺวาติ เอตฺถาปิ นิรเปกฺเขเนว อุปจาราติกฺกเม วสฺสจฺเฉโท เวทิตพฺโพฯ สเจ อิธ วสิสฺสามีติ อาลโย อตฺถิ, อสติยา ปน วสฺสํ น อุเปติ, คหิตเสนาสนํ สุคฺคหิตํ, ฉินฺนวสฺโส น โหติ, ปวาเรตุํ ลภติเยวฯ

สตฺตาหํ อนาคตาย ปวารณายาติ เอตฺถ นวมิโต ปฏฺฐาย คนฺตุํ วฏฺฏติ, อาคจฺฉตุ วา มา วา, อนาปตฺติฯ เสสํ อุตฺตานเมวาติฯ

วสฺสูปนายิกกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. ปวารณากฺขนฺธกํ

อผาสุกวิหารกถา

[209] ปวารณากฺขนฺธเก เนว อาลเปยฺยาม น สลฺลเปยฺยามาติ เอตฺถ อาลาโป นาม ปฐมวจนํ; สลฺลาโป ปจฺฉิมวจนํฯ หตฺถวิลงฺฆเกนาติ หตฺถุกฺเขปเกนฯ ปสุสํวาสนฺติ ปสูนํ วิย สํวาสํฯ ปสโวปิ หิ อตฺตโน อุปฺปนฺนํ สุขทุกฺขํ อญฺญมญฺญสฺส น อาโรเจนฺติ, ปฏิสนฺถารํ น กโรนฺติ, ตถา เอเตปิ น อกํสุ; ตสฺมา เนสํ สํวาโส ‘‘ปสุสํวาโส’’ติ วุจฺจติฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ น ภิกฺขเว มูคพฺพตํ ติตฺถิยสมาทานนฺติ ‘‘อิมํ เตมาสํ น กเถตพฺพ’’นฺติ เอวรูปํ วตสมาทานํ น กาตพฺพํ; อธมฺมกติกา เหสาฯ อญฺญมญฺญานุโลมตาติ อญฺญมญฺญํ วตฺตุํ อนุโลมภาโวฯ ‘‘วทนฺตุ มํ อายสฺมนฺโต’’ติ หิ วทนฺตํ สกฺกา โหติ กิญฺจิ วตฺตุํ; น อิตรํฯ อาปตฺติวุฏฺฐานตา วินยปุเรกฺขารตาติ อาปตฺตีหิ วุฏฺฐานภาโว วินยํ ปุรโต กตฺวา จรณภาโวฯ ‘‘วทนฺตุ มํ อายสฺมนฺโต’’ติ หิ เอวํ วทนฺโต อาปตฺตีหิ วุฏฺฐหิสฺสติ, วินยญฺจ ปุรกฺขตฺวา วิหริสฺสตีติ วุจฺจติฯ

[210] สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ อชฺช ปวารณา, ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สงฺโฆ ปวาเรยฺยาติ อยํ สพฺพสงฺคาหิกา นาม ญตฺติ; เอวญฺหิ วุตฺเต เตวาจิกํ ทฺเววาจิกํ เอกวาจิกญฺจ ปวาเรตุํ วฏฺฏติฯ สมานวสฺสิกํ น วฏฺฏติฯ ‘‘เตวาจิกํ ปวาเรยฺยา’’ติ วุตฺเต ปน เตวาจิกเมว วฏฺฏติ, อญฺญํ น วฏฺฏติฯ ‘‘ทฺเววาจิกํ ปวาเรยฺยา’’ติ วุตฺเต ทฺเววาจิกญฺจ เตวาจิกญฺจ วฏฺฏติ, เอกวาจิกญฺจ สมานวสฺสิกญฺจ น วฏฺฏติฯ ‘‘เอกวาจิกํ ปวาเรยฺยา’’ติ วุตฺเต ปน เอกวาจิก-ทฺเววาจิก-เตวาจิกานิ วฏฺฏนฺติ, สมานวสฺสิกเมว น วฏฺฏติฯ ‘‘สมานวสฺสิก’’นฺติ วุตฺเต สพฺพํ วฏฺฏติฯ

[211] อจฺฉนฺตีติ นิสินฺนาว โหนฺติ, น อุฏฺฐหนฺติฯ ตทมนฺตราติ ตทนฺตรา; ตาวตกํ กาลนฺติ อตฺโถฯ