นคนฺตพฺพคนฺตพฺพวารกถา

[181] สภิกฺขุกา อาวาสาติ ยสฺมิํ อาวาเส อุโปสถการกา ภิกฺขู อตฺถิ, ตมฺหา อาวาสา ยํ น สกฺโกติ ตทเหว อาคนฺตุํ , โส อาวาโส อุโปสถํ อกตฺวา น คนฺตพฺโพฯ อญฺญตฺร สงฺเฆนาติ สงฺฆปฺปโหนเกหิ ภิกฺขูหิ วินาฯ อญฺญตฺร อนฺตรายาติ ปุพฺเพ วุตฺตํ ทสวิธํ อนฺตรายํ วินาฯ สพฺพนฺติเมน ปน ปริจฺเฉเทน อตฺตจตุตฺเถน อนฺตราเย วา สติ คนฺตุํ วฏฺฏติฯ อนาวาโสติ นวกมฺมสาลาทิโก โย โกจิ ปเทโสฯ ยถา จ อาวาสาทโย น คนฺตพฺพา; เอวํ สเจ วิหาเร อุโปสถํ กโรนฺติ, อุโปสถาธิฏฺฐานตฺถํ สีมาปิ นทีปิ น คนฺตพฺพาฯ สเจ ปเนตฺถ โกจิ ภิกฺขุ โหติ, ตสฺส สนฺติกํ คนฺตุํ วฏฺฏติฯ วิสฺสฏฺฐอุโปสถาปิ อาวาสา คนฺตุํ วฏฺฏติ; เอวํ คโต อธิฏฺฐาตุมฺปิ ลภติฯ อารญฺญเกนาปิ ภิกฺขุนา อุโปสถทิวเส คาเม ปิณฺฑาย จริตฺวา อตฺตโน วิหารเมว อาคนฺตพฺพํฯ สเจ อญฺญํ วิหารํ โอกฺกมติ, ตตฺถ อุโปสถํ กตฺวาว อาคนฺตพฺพํ, อกตฺวา น วฏฺฏติฯ

[182] ยํ ชญฺญา สกฺโกมิ อชฺเชว คนฺตุนฺติ ยํ ชาเนยฺย อชฺเชว ตตฺถ คนฺตุํ สกฺโกมีติ; เอวรูโป อาวาโส คนฺตพฺโพฯ ตตฺถ ภิกฺขูหิ สทฺธิํ อุโปสถํ กโรนฺเตนาปิ หิ อิมินา เนว อุโปสถนฺตราโย กโต ภวิสฺสตีติฯ

วชฺชนียปุคฺคลสนฺทสฺสนกถา

[183] ภิกฺขุนิยา นิสินฺนปริสายาติอาทีสุ หตฺถปาสุปคมนเมว ปมาณํฯ อญฺญตฺร อวุฏฺฐิตาย ปริสายาติ อิทญฺหิ ปาริวาสิยปาริสุทฺธิทานํ นาม ปริสาย วุฏฺฐิตกาลโต ปฏฺฐาย น วฏฺฏติ, อวุฏฺฐิตาย ปน วฏฺฏติฯ เตนาห – ‘‘อญฺญตฺร อวุฏฺฐิตาย ปริสายา’’ติฯ ตสฺส ลกฺขณํ ภิกฺขุนิวิภงฺเค ปริวาสิยฉนฺททานวณฺณนโต คเหตพฺพํฯ อนุโปสเถติ จาตุทฺทสิโก จ ปนฺนรสิโก จาติ อิเม ทฺเว อุโปสเถ ฐเปตฺวา อญฺญสฺมิํ ทิวเสฯ อญฺญตฺร สงฺฆสามคฺคิยาติ ยา โกสมฺพกภิกฺขูนํ วิย ภินฺเน สงฺเฆ ปุน สงฺฆสามคฺคี กริยติ, ตถารูปิํ สงฺฆสามคฺคิํ ฐเปตฺวา ฯ ตทา จ ‘‘สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ อชฺชุโปสโถ สามคฺคี’’ติ วตฺวา กาตพฺโพฯ เย ปน กิสฺมิญฺจิเทว อปฺปมตฺตเก อุโปสถํ ฐเปตฺวา ปุน สมคฺคา โหนฺติ, เตหิ อุโปสเถเยว กาตพฺโพติฯ

อุโปสถกฺขนฺธกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. วสฺสูปนายิกกฺขนฺธกํ

วสฺสูปนายิกานุชานนกถา

[184] วสฺสูปนายิกกฺขนฺธเก – อปญฺญตฺโตติ อนนุญฺญาโต อสํวิหิโต วาฯ เต อิธ ภิกฺขูติ เต ภิกฺขู, อิธสทฺโท นิปาตมตฺโตฯ สงฺฆาตํ อาปาเทนฺตาติ วินาสํ อาปาเทนฺตาฯ สงฺกสายิสฺสนฺตีติ อปฺโปสฺสุกฺกา นิพทฺธวาสํ วสิสฺสนฺติฯ สกุนฺตกาติ สกุณาฯ วสฺสาเน วสฺสํ อุปคนฺตุนฺติ วสฺสานนามเก เตมาเส วสฺสํ อุปคนฺตพฺพนฺติ อตฺโถฯ กติ นุ โข วสฺสูปนายิกาติ กติ นุ โข วสฺสูปคมนานิฯ อปรชฺชุคตายาติ เอตฺถ อปรชฺชุคตาย อสฺสาติ อปรชฺชุคตา, ตสฺสา อปรชฺชุคตาย; อติกฺกนฺตาย อปรสฺมิํ ทิวเสติ อตฺโถฯ ทุติยนเยปิ มาโส คตาย อสฺสาติ มาสคตา, ตสฺสา มาสคตาย; อติกฺกนฺตาย มาเส ปริปุณฺเณติ อตฺโถฯ ตสฺมา อาสาฬฺหีปุณฺณมาย อนนฺตเร ปาฏิปททิวเส, อาสาฬฺหีปุณฺณมิโต วา อปราย ปุณฺณมาย อนนฺตเร ปาฏิปททิวเสเยว วิหารํ ปฏิชคฺคิตฺวา ปานียํ ปริโภชนียํ อุปฏฺฐเปตฺวา สพฺพํ เจติยวนฺทนาทิสามีจิกมฺมํ นิฏฺฐาเปตฺวา ‘‘อิมสฺมิํ วิหาเร อิมํ เตมาสํ วสฺสํ อุเปมี’’ติ สกิํ วา ทฺวตฺติกฺขตฺตุํ วา วาจํ นิจฺฉาเรตฺวา วสฺสํ อุปคนฺตพฺพํฯ

วาจํ นิจฺฉาเรตฺวา วสฺสํ อุปคนฺตพฺพํฯ

วสฺสาเนจาริกาปฏิกฺเขปาทิกถา

[185-6] โย ปกฺกเมยฺยาติ เอตฺถ อนเปกฺขคมเนน วา อญฺญตฺถ อรุณํ อุฏฺฐาปเนน วา อาปตฺติ เวทิตพฺพาฯ โย อติกฺกเมยฺยาติ เอตฺถ วิหารคณนาย อาปตฺติโย เวทิตพฺพาฯ สเจ หิ ตํ ทิวสํ วิหารสตสฺส อุปจารํ โอกฺกมิตฺวา อติกฺกมติ, สตํ อาปตฺติโยฯ สเจ ปน วิหารูปจารํ อติกฺกมิตฺวา อญฺญสฺส วิหารสฺส อุปจารํ อโนกฺกมิตฺวาว นิวตฺตติ, เอกา เอว อาปตฺติฯ เกนจิ อนฺตราเยน ปุริมิกํ อนุปคเตน ปจฺฉิมิกา อุปคนฺตพฺพาฯ

วสฺสํ อุกฺกฑฺฒิตุกาโมติ วสฺสนามกํ ปฐมมาสํ อุกฺกฑฺฒิตุกาโม, สาวณมาสํ อกตฺวา ปุน อาสาฬฺหีมาสเมว กตฺตุกาโมติ อตฺโถฯ อาคเม ชุณฺเหติ อาคเม มาเสติ อตฺโถฯ