เมนู

เอวํ กาลวิสงฺเกเตเยว อนาปตฺติ, ทฺวารวิสงฺเกเต ปน มคฺควิสงฺเกเต วา สติปิ อาปตฺติเยวฯ อาปทาสูติ รฏฺฐเภเท จกฺกสมารุฬฺหา ชนปทา ปริยายนฺติ เอวรูปาสุ อาปทาสุ อนาปตฺติฯ เสสํ อุตฺตานเมวาติฯ

จตุสมุฏฺฐานํ – กายโต กายวาจโต กายจิตฺตโต กายวาจาจิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ, กิริยํ, โนสญฺญาวิโมกฺขํ, อจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

สํวิธานสิกฺขาปทํ สตฺตมํฯ

8. นาวาภิรุหนสิกฺขาปทวณฺณนา

[188] อฏฺฐมสิกฺขาปเท สํวิธายาติ โลกสฺสาทมิตฺตสนฺถววเสน กีฬาปุเรกฺขารา สํวิทหิตฺวาฯ อุทฺธํคามินินฺติ อุทฺธํ นทิยา ปฏิโสตํ คจฺฉนฺติํฯ ยสฺมา ปน โย อุทฺธํ ชวนโต อุชฺชวนิกาย นาวาย กีฬติ, โส ‘‘อุทฺธํคามินิํ อภิรุหตี’’ติ วุจฺจติฯ เตนสฺส ปทภาชเน อตฺถเมว ทสฺเสตุํ ‘‘อุชฺชวนิกายา’’ติ วุตฺตํฯ อโธคามินินฺติ อโธ อนุโสตํ คจฺฉนฺติํฯ ยสฺมา ปน โย อโธ ชวนโต โอชวนิกาย นาวาย กีฬติ, โส ‘‘อโธคามินิํ อภิรุหตี’’ติ วุจฺจติฯ เตนสฺสาปิ ปทภาชเน อตฺถเมว ทสฺเสตุํ ‘‘โอชวนิกายา’’ติ วุตฺตํฯ ตตฺถ ยํ ติตฺถสมฺปฏิปาทนตฺถํ อุทฺธํ วา อโธ วา หรนฺติ, เอตฺถ อนาปตฺติฯ ติริยํ ตรณายาติ อุปโยคตฺเถ นิสฺสกฺกวจนํฯ

[189] คามนฺตเร คามนฺตเรติ เอตฺถ ยสฺสา นทิยา เอกํ ตีรํ กุกฺกุฏสมฺปาทคาเมหิ นิรนฺตรํ, เอกํ อคามกํ อรญฺญํ, ตสฺสา สคามกตีรปสฺเสน คมนกาเล คามนฺตรคณนาย ปาจิตฺติยานิ, อคามกตีรปสฺเสน คมนกาเล อทฺธโยชนคณนายฯ ยา ปน โยชนวิตฺถตา โหติ, ตสฺสา มชฺเฌน คมเนปิ อทฺธโยชนคณนาย ปาจิตฺติยานิ เวทิตพฺพานิฯ อนาปตฺติ ติริยํ ตรณายาติ เอตฺถ น เกวลํ นทิยา, โยปิ มหาติตฺถปฏฺฏนโต ตามลิตฺติํ วา สุวณฺณภูมิํ วา คจฺฉติ, ตสฺสาปิ อนาปตฺติฯ สพฺพอฏฺฐกถาสุ หิ นทิยํเยว อาปตฺติ วิจาริตา, น สมุทฺเทฯ

[191] วิสงฺเกเตนาติ อิธาปิ กาลวิสงฺเกเตเนว อนาปตฺติ, ติตฺถวิสงฺเกเตน ปน นาวาวิสงฺเกเตน วา คจฺฉนฺตสฺส อาปตฺติเยวฯ เสสํ ปฐมสิกฺขาปทสทิสเมว สทฺธิํ สมุฏฺฐานาทีหีติฯ

นาวาภิรุหนสิกฺขาปทํ อฏฺฐมํฯ

9. ปริปาจิตสิกฺขาปทวณฺณนา

[192] นวมสิกฺขาปเท มหานาเค ติฏฺฐมาเนติ ภุมฺมตฺเถ อุปโยควจนํ, มหานาเคสุ ติฏฺฐมาเนสูติ อตฺโถฯ อถ วา มหานาเค ติฏฺฐมาเน ‘‘อทิสฺวา’’ติ อยเมตฺถ ปาฐเสโส ทฏฺฐพฺโพฯ อิตรถา หิ อตฺโถ น ยุชฺชติฯ อนฺตรากถาติ อวสานํ อปฺปตฺวา อารมฺภสฺส จ อวสานสฺส จ เวมชฺฌฏฺฐานํ ปตฺตกถาฯ วิปฺปกตาติ กยิรมานา โหติฯ สจฺจํ มหานาคา โข ตยา คหปตีติ อทฺธจฺฉิเกน โอโลกยมานา เถเร ปวิสนฺเต ทิสฺวา เตหิ สุตภาวํ ญตฺวา เอวมาหฯ

[194] ภิกฺขุนิปริปาจิตนฺติ ภิกฺขุนิยา ปริปาจิตํ, คุณปฺปกาสเนน นิปฺผาทิตํ; ลทฺธพฺพํ กตนฺติ อตฺโถฯ ปทภาชเน ปนสฺส ภิกฺขุนิญฺจ ตสฺสา ปริปาจนาการญฺจ ทสฺเสตุํ ‘‘ภิกฺขุนี นาม อุภโตสงฺเฆ อุปสมฺปนฺนา, ปริปาเจติ นาม ปุพฺเพ อทาตุกามาน’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ ปุพฺเพ คิหิสมารมฺภาติ เอตฺถ ปุพฺเพติ ปฐมํฯ สมารมฺโภติ สมารทฺธํ วุจฺจติ, ปฏิยาทิตสฺเสตํ อธิวจนํฯ คิหีนํ สมารมฺโภ คิหิสมารมฺโภฯ ภิกฺขุนิยา ปริปาจนโต ปฐมเมว ยํ คิหีนํ ปฏิยาทิตํ ภตฺตํ, ตโต อญฺญตฺร ตํ ปิณฺฑปาตํ ฐเปตฺวา อญฺญํ ภุญฺชนฺตสฺส อาปตฺติ, ตํ ปน ภุญฺชนฺตสฺส อนาปตฺตีติ วุตฺตํ โหติฯ ปทภาชเน ปน ยสฺมา ญาตกปวาริเตหิ ภิกฺขุสฺสตฺถาย อสมารทฺโธปิ ปิณฺฑปาโต อตฺถโต สมารทฺโธว โหติ, ยถาสุขํ อาหราเปตพฺพโต, ตสฺมา พฺยญฺชนํ อนาทิยิตฺวา อตฺถเมว ทสฺเสตุํ ‘‘คิหิสมารมฺโภ นาม ญาตกา วา โหนฺติ ปวาริตา วา’’ติ วุตฺตํฯ