10. ทสมสิกฺขาปทวณฺณนา

[835] ทสเม – ยํกิญฺจิ นจฺจนฺติ นฏาทโย วา นจฺจนฺตุ โสณฺฑา วา, อนฺตมโส โมรสุวมกฺกฏาทโยปิ, สพฺพมฺเปตํ นจฺจเมวฯ ยํกิญฺจิ คีตนฺติ ยํกิญฺจิ นฏาทีนํ วา คีตํ โหตุ, อริยานํ ปรินิพฺพานกาเล รตนตฺตยคุณูปสํหิตํ สาธุกีฬิตคีตํ วา อสํยตภิกฺขูนํ ธมฺมภาณกคีตํ วา, สพฺพมฺเปตํ คีตเมวฯ ยํกิญฺจิ วาทิตนฺติ ตนฺติพทฺธาทิวาทนียภณฺฑวาทิตํ วา โหตุ, กุฏเภริวาทิตํ วา, อนฺตมโส อุทกเภริวาทิตมฺปิ, สพฺพมฺเปตํ วาทิตเมวฯ

[836] ทสฺสนาย คจฺฉติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ ปทวารคณนาย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ ยตฺถ ฐิตา ปสฺสติ วา สุณาติ วาติ เอกปโยเคน โอโลเกนฺตี ปสฺสติ, เตสํเยว คีตวาทิตํ สุณาติ, เอกเมว ปาจิตฺติยํฯ สเจ ปน เอกํ ทิสํ โอโลเกตฺวา นจฺจํ ปสฺสติ, ปุน อญฺญโต โอโลเกตฺวา คายนฺเต ปสฺสติ อญฺญโต วาเทนฺเต, ปาเฏกฺกา อาปตฺติโยฯ ภิกฺขุนี สยมฺปิ นจฺจิตุํ วา คายิตุํ วา วาทิตุํ วา น ลภติ, อญฺเญ ‘‘นจฺจ, คาย, วาเทหี’’ติ วตฺตุมฺปิ น ลภติฯ ‘‘เจติยสฺส อุปหารํ เทถ, อุปาสกา’’ติ วตฺตุมฺปิ ‘‘ตุมฺหากํ เจติยสฺส อุปฏฺฐานํ กโรมา’’ติ วุตฺเต ‘‘สาธู’’ติ สมฺปฏิจฺฉิตุมฺปิ น ลภติฯ สพฺพตฺถ ปาจิตฺติยนฺติ สพฺพอฏฺฐกถาสุ วุตฺตํฯ ภิกฺขุโน ทุกฺกฏํฯ ‘‘ตุมฺหากํ เจติยสฺส อุปฏฺฐานํ กโรมา’’ติ วุตฺเต ปน ‘‘อุปฏฺฐานกรณํ นาม สุนฺทร’’นฺติ วตฺตุํ วฏฺฏติฯ

[837] อาราเม ฐิตาติ อาราเม ฐตฺวา อนฺตราราเม วา พหิอาราเม วา นจฺจาทีนิ ปสฺสติ วา สุณาติ วา, อนาปตฺติฯ สติ กรณีเยติ สลากภตฺตาทีนํ วา อตฺถาย อญฺเญน วา เกนจิ กรณีเยน คนฺตฺวา คตฏฺฐาเน ปสฺสติ วา สุณาติ วา, อนาปตฺติฯ อาปทาสูติ ตาทิเสน อุปทฺทเวน อุปทฺทุตา สมชฺชฏฺฐานํ ปวิสติ, เอวํ ปวิสิตฺวา ปสฺสนฺติยา วา สุณนฺติยา วา อนาปตฺติฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ

เอฬกโลมสมุฏฺฐานํ – กิริยํ, โนสญฺญาวิโมกฺขํ, อจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

ทสมสิกฺขาปทํฯ

ลสุณวคฺโค ปฐโมฯ

2. อนฺธการวคฺโค

1. ปฐมสิกฺขาปทวณฺณนา

[839] อนฺธการวคฺคสฺส ปฐมสิกฺขาปเท – อปฺปทีเปติ ปทีปจนฺทสูริยอคฺคีสุ เอเกนาปิ อโนภาสิเตฯ เตเนวสฺส ปทภาชเน ‘‘อนาโลเก’’ติ วุตฺตํฯ สลฺลเปยฺย วาติ เคหสฺสิตกถํ กเถยฺยฯ

[841] อรโหเปกฺขา อญฺญวิหิตาติ น รโหอสฺสาทาเปกฺขา รโหอสฺสาทโต อญฺญวิหิตาว หุตฺวา ญาติํ วา ปุจฺฉติ, ทาเน วา ปูชาย วา มนฺเตติฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ เถยฺยสตฺถสมุฏฺฐานํ – กายจิตฺตโต กายวาจาจิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ, กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ทฺวิเวทนนฺติฯ

ปฐมสิกฺขาปทํฯ

2. ทุติยสิกฺขาปทวณฺณนา

[842] ทุติเย – ปฏิจฺฉนฺเน โอกาเสติ อิทเมว นานํฯ เสสํ สพฺพํ ปุริมสทิสเมวาติฯ

ทุติยสิกฺขาปทํฯ

3. ตติยสิกฺขาปทวณฺณนา

[846] ตติเย – อชฺโฌกาเสติ นานํ, เสสํ สพฺพํ ตาทิสเมวาติฯ

ตติยสิกฺขาปทํฯ

4. จตุตฺถสิกฺขาปทวณฺณนา

[850-3] จตุตฺเถ – นิกณฺณิกนฺติ กณฺณมูลํ วุจฺจติ; กณฺณมูเล ชปฺเปยฺยาติ วุตฺตํ โหติฯ สติ กรณีเยติ สลากภตฺตาทีนํ อาหรณตฺถาย วิหาเร วา ทุนฺนิกฺขิตฺตํ ปฏิสามนตฺถายฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ สมุฏฺฐานาทีนิ ปุริมสทิสาเนวาติฯ

จตุตฺถสิกฺขาปทํฯ