เมนู

8. อฏฺฐมสิกฺขาปทวณฺณนา

[824] อฏฺฐเม – นิพฺพิฏฺโฐ ราชภโฏ รญฺโญ ภติ เกณิ เอเตนาติ นิพฺพิฏฺฐราชภโฏ, เอกํ ฐานนฺตรํ เกณิยา คเหตฺวา ตโต ลทฺธอุทโยติ อตฺโถฯ ตญฺเญว ภฏปถํ ยาจิสฺสามีติ รญฺโญ เกณิํ ทตฺวา ปุน ตํเยว ฐานนฺตรํ ยาจิสฺสามีติ จินฺเตนฺโตฯ ปริภาสีติ ตา ภิกฺขุนิโย ‘‘มา ปุน เอวํ กริตฺถา’’ติ สนฺตชฺเชสิฯ

[826] สยํ ฉฑฺเฑตีติ จตฺตาริปิ วตฺถูนิ เอกปโยเคน ฉฑฺเฑนฺติยา เอกาว อาปตฺติ, ปาเฏกฺกํ ฉฑฺเฑนฺติยา วตฺถุคณนาย อาปตฺติโยฯ อาณตฺติยมฺปิ เอเสว นโยฯ ทนฺตกฏฺฐฉฑฺฑเนปิ ภิกฺขุนิยา ปาจิตฺติยเมวฯ ภิกฺขุสฺส สพฺพตฺถ ทุกฺกฏํฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ

ฉสมุฏฺฐานํ – กิริยากิริยํ, โนสญฺญาวิโมกฺขํ, อจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

อฏฺฐมสิกฺขาปทํฯ

9. นวมสิกฺขาปทวณฺณนา

[830-2] นวเม – ยํ มนุสฺสานํ อุปโภคปริโภคํ โรปิมนฺติ เขตฺตํ วา โหตุ นาฬิเกราทิอาราโม วา, ยตฺถ กตฺถจิ โรปิมหริตฏฺฐาเน เอตานิ วตฺถูนิ ฉฑฺเฑนฺติยา ปุริมนเยเนว อาปตฺติเภโท เวทิตพฺโพฯ เขตฺเต วา อาราเม วา นิสีทิตฺวา ภุญฺชมานา อุจฺฉุอาทีนิ วา ขาทนฺตี; คจฺฉมานา อุจฺฉิฏฺโฐทกจลกาทีนิ หริตฏฺฐาเน ฉฑฺเฑติ, อนฺตมโส อุทกํ ปิวิตฺวา มตฺถกจฺฉินฺนนาฬิเกรมฺปิ ฉฑฺเฑติ, ปาจิตฺติยเมวฯ ภิกฺขุโน ทุกฺกฏํฯ กสิตฏฺฐาเน ปน นิกฺขิตฺตพีเช ยาว องฺกุรํ น อุฏฺฐหติ, ตาว สพฺเพสํ ทุกฺกฏํ ฯ อนิกฺขิตฺตพีเชสุ เขตฺตโกณาทีสุ วา อสญฺชาตโรปิเมสุ เขตฺตมริยาทาทีสุ วา ฉฑฺเฑตุํ วฏฺฏติฯ มนุสฺสานํ กจวรฉฑฺฑนฏฺฐาเนปิ วฏฺฏติฯ ฉฑฺฑิตเขตฺเตติ มนุสฺเสสุ สสฺสํ อุทฺธริตฺวา คเตสุ ฉฑฺฑิตเขตฺตํ นาม โหติ, ตตฺถ วฏฺฏติฯ ยตฺถ ปน ลายิตมฺปิ ปุพฺพณฺณาทิ ปุน อุฏฺฐหิสฺสตีติ รกฺขนฺติ, ตตฺถ ยถาวตฺถุกเมวฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ ฉสมุฏฺฐานํ – กิริยากิริยํ…เป.… ติเวทนนฺติฯ

นวมสิกฺขาปทํฯ

10. ทสมสิกฺขาปทวณฺณนา

[835] ทสเม ยํกิญฺจิ นจฺจนฺติ นฏาทโย วา นจฺจนฺตุ โสณฺฑา วา, อนฺตมโส โมรสุวมกฺกฏาทโยปิ, สพฺพมฺเปตํ นจฺจเมวฯ ยํกิญฺจิ คีตนฺติ ยํกิญฺจิ นฏาทีนํ วา คีตํ โหตุ, อริยานํ ปรินิพฺพานกาเล รตนตฺตยคุณูปสํหิตํ สาธุกีฬิตคีตํ วา อสํยตภิกฺขูนํ ธมฺมภาณกคีตํ วา, สพฺพมฺเปตํ คีตเมวฯ ยํกิญฺจิ วาทิตนฺติ ตนฺติพทฺธาทิวาทนียภณฺฑวาทิตํ วา โหตุ, กุฏเภริวาทิตํ วา, อนฺตมโส อุทกเภริวาทิตมฺปิ, สพฺพมฺเปตํ วาทิตเมวฯ

[836] ทสฺสนาย คจฺฉติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ ปทวารคณนาย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ ยตฺถ ฐิตา ปสฺสติ วา สุณาติ วาติ เอกปโยเคน โอโลเกนฺตี ปสฺสติ, เตสํเยว คีตวาทิตํ สุณาติ, เอกเมว ปาจิตฺติยํฯ สเจ ปน เอกํ ทิสํ โอโลเกตฺวา นจฺจํ ปสฺสติ, ปุน อญฺญโต โอโลเกตฺวา คายนฺเต ปสฺสติ อญฺญโต วาเทนฺเต, ปาเฏกฺกา อาปตฺติโยฯ ภิกฺขุนี สยมฺปิ นจฺจิตุํ วา คายิตุํ วา วาทิตุํ วา น ลภติ, อญฺเญ ‘‘นจฺจ, คาย, วาเทหี’’ติ วตฺตุมฺปิ น ลภติฯ ‘‘เจติยสฺส อุปหารํ เทถ, อุปาสกา’’ติ วตฺตุมฺปิ ‘‘ตุมฺหากํ เจติยสฺส อุปฏฺฐานํ กโรมา’’ติ วุตฺเต ‘‘สาธู’’ติ สมฺปฏิจฺฉิตุมฺปิ น ลภติฯ สพฺพตฺถ ปาจิตฺติยนฺติ สพฺพอฏฺฐกถาสุ วุตฺตํฯ ภิกฺขุโน ทุกฺกฏํฯ ‘‘ตุมฺหากํ เจติยสฺส อุปฏฺฐานํ กโรมา’’ติ วุตฺเต ปน ‘‘อุปฏฺฐานกรณํ นาม สุนฺทร’’นฺติ วตฺตุํ วฏฺฏติฯ

[837] อาราเม ฐิตาติ อาราเม ฐตฺวา อนฺตราราเม วา พหิอาราเม วา นจฺจาทีนิ ปสฺสติ วา สุณาติ วา, อนาปตฺติฯ สติ กรณีเยติ สลากภตฺตาทีนํ วา อตฺถาย อญฺเญน วา เกนจิ กรณีเยน คนฺตฺวา คตฏฺฐาเน ปสฺสติ วา สุณาติ วา, อนาปตฺติฯ อาปทาสูติ ตาทิเสน อุปทฺทเวน อุปทฺทุตา สมชฺชฏฺฐานํ ปวิสติ, เอวํ ปวิสิตฺวา ปสฺสนฺติยา วา สุณนฺติยา วา อนาปตฺติฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ

เอฬกโลมสมุฏฺฐานํ – กิริยํ, โนสญฺญาวิโมกฺขํ, อจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

ทสมสิกฺขาปทํฯ

ลสุณวคฺโค ปฐโมฯ

2. อนฺธการวคฺโค