4. จตุตฺถสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา
[694-8] จตุตฺเถ – ปาทปีฐํ นาม โธตปาทฏฺฐปนกํฯ ปาทกฐลิกา นาม อโธตปาทฏฺฐปนกํ ฯ อนญฺญาย คณสฺส ฉนฺทนฺติ ตสฺเสว การกคณสฺส ฉนฺทํ อชานิตฺวาฯ วตฺเต วตฺตนฺตินฺติ เตจตฺตาลีสปฺปเภเท เนตฺถารวตฺเต วตฺตมานํฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ
ธุรนิกฺเขปสมุฏฺฐานํ – กายวาจาจิตฺตโต สมุฏฺฐาติ, กิริยากิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ , โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ทุกฺขเวทนนฺติฯ
จตุตฺถสิกฺขาปทํฯ
5. ปญฺจมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา
[701] ปญฺจเม – เอกโต อวสฺสุเตติ เอตฺถ ‘‘ภิกฺขุนิยา อวสฺสุตภาโว ทฏฺฐพฺโพ’’ติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํฯ มหาอฏฺฐกถายํ ปเนตํ น วุตฺตํ, ตํ ปาฬิยา สเมติฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ
ปฐมปาราชิกสมุฏฺฐานํ – กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ทฺวิเวทนนฺติฯ
ปญฺจมสิกฺขาปทํฯ
6. ฉฏฺฐสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา
[705-6] ฉฏฺเฐ – ยโต ตฺวนฺติ ยสฺมา ตฺวํฯ อุยฺโยเชติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติอาทิกา สงฺฆาทิเสสปริโยสานา อาปตฺติโย กสฺสา โหนฺตีติ? อุยฺโยชิกายฯ วุตฺตญฺเจตํ ปริวาเรปิ –
‘‘น เทติ น ปฏิคฺคณฺหาติ, ปฏิคฺคโห เตน น วิชฺชติ;
อาปชฺชติ ครุกํ น ลหุกํ, ตญฺจ ปริโภคปจฺจยา;
ปญฺหา เมสา กุสเลหิ จินฺติตา’’ติฯ (ปริ. 481);
อยญฺหิ คาถา อิมํ อุยฺโยชิกํ สนฺธาย วุตฺตาฯ อิตริสฺสา ปน อาปตฺติเภโท ปฐมสิกฺขาปเท วิภตฺโตติฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ
ติสมุฏฺฐานํ – กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ
ฉฏฺฐสิกฺขาปทํฯ
7. สตฺตมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา
[709] สตฺตเม – ยาวตติยกปทตฺโถ มหาวิภงฺเค วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ เสสํ อุตฺตานเมวาติฯ
สมนุภาสนสมุฏฺฐานํ – กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ทุกฺขเวทนนฺติฯ
สตฺตมสิกฺขาปทํฯ
8. อฏฺฐมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา
[715] อฏฺฐเม – กิสฺมิญฺจิเทว อธิกรเณติ จตุนฺนํ อญฺญตรสฺมิํฯ ปทภาชเน ปน เกวลํ อธิกรณวิภาคํ ทสฺเสตุํ ‘‘อธิกรณํ นาม จตฺตาริ อธิกรณานี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ เสสํ อุตฺตานเมว สทฺธิํ สมุฏฺฐานาทีหีติฯ
อฏฺฐมสิกฺขาปทํฯ