5. ตลสตฺติกสิกฺขาปทวณฺณนา
[454] ปญฺจเม – ตลสตฺติกํ อุคฺคิรนฺตีติ ปหารทานาการํ ทสฺเสตฺวา กายมฺปิ กายปฏิพทฺธมฺปิ อุจฺจาเรนฺติฯ เต ปหารสมุจฺจิตา โรทนฺตีติ เต ปหารปริจิตา ปุพฺเพปิ ลทฺธปหารตฺตา อิทานิ จ ปหารํ ทสฺสนฺตีติ มญฺญมานา โรทนฺตีติ อตฺโถฯ ‘‘ปหารสฺส มุจฺจิตา’’ติปิ สชฺฌายนฺติ, ตตฺถ ‘‘ปหารสฺส ภีตา’’ติ อตฺโถฯ
[457] อุคฺคิรติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสาติ เอตฺถ สเจ อุคฺคิริตฺวา วิรทฺโธ ปหารํ เทติ, อวสฺสํ ธาเรตุํ อสกฺโกนฺตสฺส ปหาโร สหสา ปตติ, น ปหริตุกามตาย ทินฺนตฺตา ทุกฺกฏํฯ เตน ปหาเรน หตฺถาทีสุ ยํกิญฺจิ ภิชฺชติ, ทุกฺกฏเมวฯ
[458] โมกฺขาธิปฺปาโย ตลสตฺติกํ อุคฺคิรตีติ เอตฺถ ปุพฺเพ วุตฺเตสุ วตฺถูสุ ปุริมนเยเนว ตลสตฺติกํ อุคฺคิรนฺตสฺส อนาปตฺติฯ สเจปิ วิรชฺฌิตฺวา ปหารํ เทติ, อนาปตฺติเยวฯ เสสํ ปุริมสทิสเมว สทฺธิํ สมุฏฺฐานาทีหีติฯ
ตลสตฺติกสิกฺขาปทํ ปญฺจมํฯ
6. อมูลกสิกฺขาปทวณฺณนา
[459] ฉฏฺเฐ – อนุทฺธํเสนฺตีติ เต กิร สยํ อากิณฺณโทสตฺตา ‘‘เอวํ ภิกฺขู อมฺเห เนว โจเทสฺสนฺติ, น สาเรสฺสนฺตี’’ติ อตฺตปริตฺตาณํ กโรนฺตา ปฏิกจฺเจว ภิกฺขู อมูลเกน สงฺฆาทิเสเสน โจเทนฺติฯ เสสเมตฺถ เตรสกมฺหิ อมูลกสิกฺขาปเท วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานเมวฯ
ติสมุฏฺฐานํ – กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ทุกฺขเวทนนฺติฯ
อมูลกสิกฺขาปทํ ฉฏฺฐํฯ