เมนู

9. วิกปฺปนสิกฺขาปทวณฺณนา

[374] นวเม ตสฺส วา อทินฺนนฺติ จีวรสามิกสฺส ‘‘ปริภุญฺช วา วิสฺสชฺเชหิ วา ยถาปจฺจยํ วา กโรหี’’ติ เอวํ วตฺวา อทินฺนํฯ ตสฺส วา อวิสฺสสนฺโตติ เยน วินยกมฺมํ กตํ, ตสฺส อวิสฺสาเสน วาฯ เตน ปน ทินฺนํ วา ตสฺส วิสฺสาเสน วา ปริภุญฺชนฺตสฺส อนาปตฺติฯ เสสเมตฺถ ติํสกวณฺณนายํ วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานเมวาติฯ กถินสมุฏฺฐานํ – กายวาจโต กายวาจาจิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ, กิริยากิริยํ, โนสญฺญาวิโมกฺขํ, อจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

วิกปฺปนสิกฺขาปทํ นวมํฯ

10. จีวราปนิธานสิกฺขาปทวณฺณนา

[377-81] ทสเม – อปนิเธนฺตีติ อปเนตฺวา นิเธนฺติฯ หสาเปกฺโขติ หสาธิปฺปาโยฯ อญฺญํ ปริกฺขารนฺติ ปาฬิยา อนาคตํ ปตฺตตฺถวิกาทิํฯ ธมฺมิํ กถํ กตฺวาติ ‘‘สมเณน นาม อนิหิตปริกฺขาเรน ภวิตุํ น วฏฺฏตี’’ติ เอวํ ธมฺมกถํ กเถตฺวา ทสฺสามีติ นิกฺขิปโต อนาปตฺติฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ ติสมุฏฺฐานํ – กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

จีวราปนิธานสิกฺขาปทํ ทสมํฯ

สมตฺโต วณฺณนากฺกเมน สุราปานวคฺโค ฉฏฺโฐฯ

7. สปฺปาณกวคฺโค

1. สญฺจิจฺจปาณสิกฺขาปทวณฺณนา

[382] สปฺปาณกวคฺคสฺส ปฐมสิกฺขาปเท – อิสฺสาโส โหตีติ คิหิกาเล ธนุคฺคหาจริโย โหติฯ ชีวิตา โวโรปิตาติ ชีวิตา วิโยชิตาฯ

สิกฺขาปเทปิ โวโรเปยฺยาติ วิโยเชยฺยฯ

ยสฺมา ปน โวหารมตฺตเมเวตํ; น เหตฺถ กิญฺจิ วิโยชิเต สีสาลงฺกาเร สีสํ วิย ชีวิตา โวโรปิเต ปาเณปิ ชีวิตํ นาม วิสุํ ติฏฺฐติ, อญฺญทตฺถุ อนฺตรธานเมว คจฺฉติ, ตสฺมา ตมตฺถํ ทสฺเสตุํ ปทภาชเน ‘‘ชีวิตินฺทฺริยํ อุปจฺฉินฺทตี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อิมสฺมิญฺจ สิกฺขาปเท ติรจฺฉานคโตเยว ‘‘ปาโณ’’ติ เวทิตพฺโพฯ ตํ ขุทฺทกมฺปิ มหนฺตมฺปิ มาเรนฺตสฺส อาปตฺตินานากรณํ นตฺถิฯ มหนฺเต ปน อุปกฺกมมหนฺตตฺตา อกุสลมหตฺตํ โหติฯ ปาเณ ปาณสญฺญีติ อนฺตมโส มญฺจปีฐํ โสเธนฺโต มงฺคุลพีชเกปิ ปาณสญฺญี นิกฺการุณิกตาย ตํ ภินฺทนฺโต อปเนติ, ปาจิตฺติยํฯ ตสฺมา เอวรูเปสุ ฐาเนสุ การุญฺญํ อุปฏฺฐเปตฺวา อปฺปมตฺเตน วตฺตํ กาตพฺพํฯ เสสํ มนุสฺสวิคฺคเห วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ สทฺธิํ สมุฏฺฐานาทีหีติฯ

สญฺจิจฺจปาณสิกฺขาปทํ ปฐมํฯ

2. สปฺปาณกสิกฺขาปทวณฺณนา

[387] ทุติเย สปฺปาณกนฺติ เย ปาณกา ปริโภเคน มรนฺติ, เตหิ ปาณเกหิ สปฺปาณกํ, ตาทิสญฺหิ ชานํ ปริภุญฺชโต ปโยเค ปโยเค ปาจิตฺติยํฯ ปตฺตปูรมฺปิ อวิจฺฉินฺทิตฺวา เอกปโยเคน ปิวโต เอกา อาปตฺติฯ ตาทิเสน อุทเกน สามิสํ ปตฺตํ อาวิญฺฉิตฺวา โธวโตปิ ตาทิเส อุทเก อุณฺหยาคุปตฺตํ นิพฺพาปยโตปิ ตํ อุทกํ หตฺเถน วา อุฬุงฺเกน วา คเหตฺวา นฺหายโตปิ ปโยเค ปโยเค ปาจิตฺติยํฯ อุทกโสณฺฑิํ วา โปกฺขรณิํ วา ปวิสิตฺวา พหินิกฺขมนตฺถาย วีจิํ อุฏฺฐาปยโตปิฯ โสณฺฑิํ วา โปกฺขรณิํ วา โสเธนฺเตหิ ตโต คหิตอุทกํ อุทเกเยว อาสิญฺจิตพฺพํฯ สมีปมฺหิ อุทเก อสติ กปฺปิยอุทกสฺส อฏฺฐ วา ทส วา ฆเฏ อุทกสณฺฐานกปฺปเทเส อาสิญฺจิตฺวา ตตฺถ อาสิญฺจิตพฺพํฯ ‘‘ปวฏฺฏิตฺวา อุทเก ปติสฺสตี’’ติ อุณฺหปาสาเณ อุทกํ นาสิญฺจิตพฺพํฯ กปฺปิยอุทเกน ปน ปาสาณํ นิพฺพาเปตฺวา อาสิญฺจิตุํ วฏฺฏติฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ

ติสมุฏฺฐานํ – กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมํ,

วจีกมฺมํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ เอตฺถ จ ปฏงฺคปาณกานํ ปตนํ ญตฺวาปิ สุทฺธจิตฺตตาย ทีปชาลเน วิย สปฺปาณกภาวํ ญตฺวาปิ อุทกสญฺญาย ปริภุญฺชิตพฺพโต ปณฺณตฺติวชฺชตา เวทิตพฺพาติฯ

สปฺปาณกสิกฺขาปทํ ทุติยํฯ