1. สุราปานสิกฺขาปทวณฺณนา

[326] สุราปานวคฺคสฺส ปฐมสิกฺขาปเท – ภทฺทวติกาติ เอโก คาโม, โส ภทฺทิกาย วติยา สมนฺนาคตตฺตา เอตํ นาม ลภิฯ ปถาวิโนติ อทฺธิกาฯ เตชสา เตชนฺติ อตฺตโน เตชสา อานุภาเวน นาคสฺส เตชํฯ กาโปติกาติ กโปตปาทสมวณฺณรตฺโตภาสาฯ ปสนฺนาติ สุรามณฺฑสฺเสตํ อธิวจนํฯ อนนุจฺฉวิยํ ภิกฺขเว สาคตสฺสาติ ปญฺจาภิญฺญสฺส สโต มชฺชปานํ นาม น อนุจฺฉวิยนฺติ วุตฺตํ โหติฯ

[328] ปุปฺผาสโว นาม มธุกปุปฺผาทีนํ รเสน กโตฯ ผลาสโว นาม มุทฺทิกผลาทีนิ มทฺทิตฺวา เตสํ รเสน กโตฯ มธฺวาสโว นาม มุทฺทิกานํ ชาติรเสน กโต; มกฺขิกมธุนาปิ กริยตีติ วทนฺติฯ คุฬาสโว นาม อุจฺฉุรสาทีหิ กริยติฯ สุรา นาม ปิฏฺฐกิณฺณปกฺขิตฺตา; นาฬิเกราทีนมฺปิ รเสน กตา สุราตฺเวว สงฺขฺยํ คจฺฉติ, ตสฺสาเยว กิณฺณปกฺขิตฺตาย มณฺเฑ คหิเต เมรโยตฺเวว สงฺขฺยํ คจฺฉตีติ วทนฺติฯ อนฺตมโส กุสคฺเคนปิ ปิวตีติ เอตํ สุรํ วา เมรยํ วา พีชโต ปฏฺฐาย กุสคฺเคน ปิวโตปิ ปาจิตฺติยนฺติ อตฺโถฯ เอเกน ปน ปโยเคน พหุมฺปิ ปิวนฺตสฺส เอกา อาปตฺติฯ วิจฺฉินฺทิตฺวา วิจฺฉินฺทิตฺวา ปิวโต ปโยคคณนาย อาปตฺติโยฯ

[329] อมชฺชญฺจ โหติ มชฺชวณฺณํ มชฺชคนฺธํ มชฺชรสนฺติ โลณโสวีรกํ วา สุตฺตํ วา โหติฯ สูปสมฺปาเกติ วาสคาหาปนตฺถํ อีสกํ มชฺชํ ปกฺขิปิตฺวา สูปํ ปจนฺติ, ตสฺมิํ อนาปตฺติฯ มํสสมฺปาเกปิ เอเสว นโยฯ เตลํ ปน วาตเภสชฺชตฺถํ มชฺเชน สทฺธิํ ปจนฺติ, ตสฺมิมฺปิ อนติกฺขิตฺตมชฺเชเยว อนาปตฺติ, ยํ ปน อติกฺขิตฺตมชฺชํ โหติ, เอตฺถ มชฺชสฺส วณฺณคนฺธรสา ปญฺญายนฺติ, ตสฺมิํ อาปตฺติเยวฯ อมชฺชํ อริฏฺฐนฺติ โย อริฏฺโฐ มชฺชํ น โหติ, ตสฺมิํ อนาปตฺติฯ อามลกาทีนํเยว กิร รเสน อริฏฺฐํ กโรนฺติ, โส มชฺชวณฺณคนฺธรโสเยว โหติ, น จ มชฺชํ; ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ โย ปน สมฺภารปกฺขิตฺโต, โส มชฺชํ โหติ, พีชโต ปฏฺฐาย น วฏฺฏติฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ เอฬกโลมสมุฏฺฐานํ – กิริยํ, โนสญฺญาวิโมกฺขํ, อจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ อกุสลจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ วตฺถุอชานนตาย เจตฺถ อจิตฺตกตา เวทิตพฺพา, อกุสเลเนว ปาตพฺพตาย โลกวชฺชตาติฯ

สุราปานสิกฺขาปทํ ปฐมํฯ