เมนู

ตตฺถ สเจ อุปจารพฺภนฺตเร เอโก ปาโท โหติ, ทุกฺกฏํฯ สีมาติกฺกเม ปาจิตฺติยํฯ เอตฺถ จ ทสฺสนูปจารสฺส อพฺโภกาเส ทฺวาทสหตฺถปฺปมาณํ, ตถา สวนูปจารสฺสฯ สเจ ปน อนฺตรา กุฏฺฏทฺวารปาการาทโย โหนฺติ, เตหิ อนฺตริตภาโว ทสฺสนูปจาราติกฺกโม, ตสฺส วเสน อาปตฺติ เวทิตพฺพาฯ น อญฺโญ โกจิ ปจฺจโย โหตีติ ฐเปตฺวา วุตฺตปฺปการมนาจารํ อญฺญํ กิญฺจิ การณํ น โหติฯ

[277] กลิสาสนํ อาโรเปตีติ ‘‘กลี’’ติ โกโธ; ตสฺส สาสนํ อาโรเปติ; โกธสฺส อาณํ อาโรเปติ; โกธวเสน ฐานนิสชฺชาทีสุ โทสํ ทสฺเสตฺวา ‘‘ปสฺสถ โภ อิมสฺส ฐานํ, นิสชฺชํ อาโลกิตํ วิโลกิตํ ขาณุโก วิย ติฏฺฐติ, สุนโข วิย นิสีทติ, มกฺกโฏ วิย อิโต จิโต จ วิโลเกตี’’ติ เอวํ อมนาปวจนํ วทติ ‘‘อปฺเปว นาม อิมินาปิ อุพฺพาฬฺโห ปกฺกเมยฺยา’’ติฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ

ติสมุฏฺฐานํ – กายจิตฺตโต วาจาจิตฺตโต กายวาจาจิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติ, กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

อุยฺโยชนสิกฺขาปทํ ทุติยํฯ

3. สโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา

[279] ตติยสิกฺขาปเท – สยนิฆเรติ สยนิยฆเรฯ ยโต อยฺยสฺส ภิกฺขา ทินฺนาติ ยสฺมา ภิกฺขา ทินฺนา, ยํ อาคเตน ลทฺธพฺพํ ตํ โว ลทฺธํ; คจฺฉถาติ อธิปฺปาโยฯ ปริยุฏฺฐิโตติ ราคปริยุฏฺฐิโต; เมถุนาธิปฺปาโยติ อตฺโถฯ

[280] สห อุโภหิ ชเนหีติ สโภชนํ; ตสฺมิํ สโภชเนฯ อถ วา สโภชเนติ สโภเคฯ ราคปริยุฏฺฐิตสฺส หิ ปุริสสฺส อิตฺถี โภโค อิตฺถิยา จ ปุริโสฯ เตเนวสฺส ปทภาชเน – ‘‘อิตฺถี เจว โหติ ปุริโส จา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ มหลฺลเก ฆเรติ มหลฺลเก สยนิฆเรฯ

ปิฏฺฐสงฺฆาฏสฺส หตฺถปาสํ วิชหิตฺวาติ ตสฺส สยนิฆเร คพฺภสฺส โย ปิฏฺฐสงฺฆาโฏ, ตสฺส หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา; อนฺโตสยนสฺส อาสนฺเน ฐาเน นิสีทตีติ อตฺโถฯ อีทิสญฺจ สยนิฆรํ มหาจตุสฺสาลาทีสุ โหติฯ ปิฏฺฐิวํสํ อติกฺกมิตฺวาติ อิมินา มชฺฌาติกฺกมํ ทสฺเสติฯ ตสฺมา ยถา วา ตถา วา กตสฺส ขุทฺทกสฺส สยนิฆรสฺส มชฺฌาติกฺกเม อาปตฺติ เวทิตพฺพาฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ

ปฐมปาราชิกสมุฏฺฐานํ – กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ทฺวิเวทนนฺติฯ

สโภชนสิกฺขาปทํ ตติยํฯ

[284] จตุตฺถปญฺจมสิกฺขาปเทสุ ยํ วตฺตพฺพํ สิยา, ตํ สพฺพํ อนิยตทฺวเย วุตฺตนยเมวฯ ยถา จ สโภชนสิกฺขาปทํ , เอวเมตานิปิ ปฐมปาราชิกสมุฏฺฐานาเนวาติฯ

รโหปฏิจฺฉนฺนสิกฺขาปทํ จตุตฺถํ, รโหนิสชฺชสิกฺขาปทํ ปญฺจมํฯ

6. จาริตฺตสิกฺขาปทวณฺณนา

[294] ฉฏฺฐสิกฺขาปเท – เทถาวุโส ภตฺตนฺติ เอตฺถ ตํ กิร ภตฺตํ อภิหฏํ อโหสิ, ตสฺมา เอวมาหํสุฯ อนภิหเฏ ปน เอวํ วตฺตุํ น ลพฺภติ, ปยุตฺตวาจา โหติฯ

[295] เตน หิ ภิกฺขเว ปฏิคฺคเหตฺวา นิกฺขิปถาติ อิทํ ปน ภควา กุลสฺส สทฺธานุรกฺขณตฺถาย อาหฯ ยทิ ‘‘ภาเชตฺวา ขาทถา’’ติ วเทยฺย, มนุสฺสานํ ปสาทญฺญถตฺตํ สิยาฯ อุสฺสาริยิตฺถาติ ปฏิหริยิตฺถ; ฆรํเยว นํ คเหตฺวา อคมํสูติ วุตฺตํ โหติฯ

[298] สนฺตํ ภิกฺขุนฺติ เอตฺถ กิตฺตาวตา สนฺโต โหติ, กิตฺตาวตา อสนฺโตติ? อนฺโตวิหาเร ยตฺถ ฐิตสฺส กุลานิ ปยิรุปาสนจิตฺตํ อุปฺปนฺนํ, ตโต ปฏฺฐาย ยํ ปสฺเส วา อภิมุเข วา ปสฺสติ, ยสฺส สกฺกา โหติ ปกติวจเนน อาโรเจตุํ, อยํ สนฺโต นามฯ อิโต จิโต จ ปริเยสิตฺวา อาโรจนกิจฺจํ นาม นตฺถิฯ โย หิ เอวํ ปริเยสิตพฺโพ, โส อสนฺโตเยวฯ