เมนู

สเจ ‘‘อนฺโตอรุเณเยว อาคมิสฺสามา’’ติ อนฺโตสีมายํ คามํ ปวิฏฺฐานํ อนฺตรา อรุโณ อุคฺคจฺฉติ, เนว จีวรานิ นิสฺสคฺคิยานิ โหนฺติ, น นิสฺสโย ปฏิปฺปสฺสมฺภติฯ สเจ ปน ‘‘วิภายตุ ตาวา’’ติ นิสีทนฺติ, อรุเณ อุคฺคเตปิ น จีวรานิ นิสฺสคฺคิยานิ โหนฺติ, นิสฺสโย ปน ปฏิปฺปสฺสมฺภติฯ เยปิ ‘‘อนฺโตอรุเณเยว อาคมิสฺสามา’’ติ สามนฺตวิหารํ ธมฺมสวนตฺถาย สอุสฺสาหา คจฺฉนฺติ, อนฺตรามคฺเคเยว จ เนสํ อรุโณ อุคฺคจฺฉติ, จีวรานิ นิสฺสคฺคิยานิ โหนฺติ, นิสฺสโย ปน น ปฏิปฺปสฺสมฺภติฯ สเจ ธมฺมคารเวน ‘‘ยาว ปริโยสานํ สุตฺวาว คมิสฺสามา’’ติ นิสีทนฺติ, สห อรุณสฺสุคฺคมนา จีวรานิปิ นิสฺสคฺคิยานิ โหนฺติ, นิสฺสโยปิ ปฏิปฺปสฺสมฺภติฯ เถเรน ทหรํ จีวรโธวนตฺถาย คามกํ เปเสนฺเตน อตฺตโน จีวรํ ปจฺจุทฺธริตฺวาว ทาตพฺพํฯ ทหรสฺสาปิ จีวรํ ปจฺจุทฺธราเปตฺวา ฐเปตพฺพํฯ สเจ อสฺสติยา คจฺฉติ, อตฺตโน จีวรํ ปจฺจุทฺธริตฺวา ทหรสฺส จีวรํ วิสฺสาเสน คเหตฺวา ฐเปตพฺพํฯ สเจ เถโร นสฺสรติ, ทหโร เอว สรติ, ทหเรน อตฺตโน จีวรํ ปจฺจุทฺธริตฺวา เถรสฺส จีวรํ วิสฺสาเสน คเหตฺวา คนฺตฺวา วตฺตพฺโพ ‘‘ภนฺเต, ตุมฺหากํ จีวรํ อธิฏฺฐหิตฺวา ปริภุญฺชถา’’ติ อตฺตโนปิ จีวรํ อธิฏฺฐาตพฺพํฯ เอวํ เอกสฺส สติยาปิ อาปตฺติโมกฺโข โหตีติฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมว

สมุฏฺฐานาทีสุ ปฐมกถินสิกฺขาปเท อนธิฏฺฐานํ อวิกปฺปนญฺจ อกิริยํ, อิธ อปจฺจุทฺธรณํ อยเมว วิเสโสฯ เสสํ สพฺพตฺถ วุตฺตนยเมวาติฯ

อุโทสิตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ตติยกถินสิกฺขาปทวณฺณนา

[497] เตน สมเยนาติ ตติยกถินสิกฺขาปทํฯ ตตฺถ อุสฺสาเปตฺวา ปุนปฺปุนํ วิมชฺชตีติ ‘‘วลีสุ นฏฺฐาสุ อิทํ มหนฺตํ ภวิสฺสตี’’ติ มญฺญมาโน อุทเกน สิญฺจิตฺวา ปาเทหิ อกฺกมิตฺวา หตฺเถหิ อุสฺสาเปตฺวา อุกฺขิปิตฺวา ปิฏฺฐิยํ ฆํสติ, ตํ อาตเป สุกฺขํ ปฐมปฺปมาณเมว โหติฯ โส ปุนปิ ตถา กโรติ, เตน วุตฺตํ – ‘‘อุสฺสาเปตฺวา ปุนปฺปุนํ วิมชฺชตี’’ติฯ ตํ เอวํ กิลมนฺตํ ภควา คนฺธกุฏิยํ นิสินฺโนว ทิสฺวา นิกฺขมิตฺวา เสนาสนจาริกํ อาหิณฺฑนฺโต วิย ตตฺถ อคมาสิฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘อทฺทส โข ภควา’’ติอาทิฯ

[499-500] เอกาทสมาเสติ เอกํ ปจฺฉิมกตฺติกมาสํ ฐเปตฺวา เสเส เอกาทสมาเสฯ สตฺตมาเสติ กตฺติกมาสํ เหมนฺติเก จ จตฺตาโรติ ปญฺจมาเส ฐเปตฺวา เสเส สตฺตมาเสฯ กาเลปิ อาทิสฺส ทินฺนนฺติ สงฺฆสฺส วา ‘‘อิทํ อกาลจีวร’’นฺติ อุทฺทิสิตฺวา ทินฺนํ, เอกปุคฺคลสฺส วา ‘‘อิทํ ตุยฺหํ ทมฺมี’’ติ ทินฺนํฯ

สงฺฆโต วาติ อตฺตโน ปตฺตภาควเสน สงฺฆโต วา อุปฺปชฺเชยฺยฯ คณโต วาติ อิทํ สุตฺตนฺติกคณสฺส เทม, อิทํ อาภิธมฺมิกคณสฺสาติ เอวํ คณสฺส เทนฺติฯ ตโต อตฺตโน ปตฺตภาควเสน คณโต วา อุปฺปชฺเชยฺยฯ

โน จสฺส ปาริปูรีติ โน เจ ปาริปูรี ภเวยฺย, ยตฺตเกน กยิรมานํ อธิฏฺฐานจีวรํ ปโหติ, ตญฺเจ จีวรํ ตตฺตกํ น ภเวยฺย, อูนกํ ภเวยฺยาติ อตฺโถฯ

ปจฺจาสา โหติ สงฺฆโต วาติอาทีสุ อสุกทิวสํ นาม สงฺโฆ จีวรานิ ลภิสฺสติ, คโณ ลภิสฺสติ, ตโต เม จีวรํ อุปฺปชฺชิสฺสตีติ เอวํ สงฺฆโต วา คณโต วา ปจฺจาสา โหติฯ ญาตเกหิ เม จีวรตฺถาย เปสิตํ, มิตฺเตหิ เปสิตํ, เต อาคตา จีวเร ทสฺสนฺตีติ เอวํ ญาติโต วา มิตฺตโต วา ปจฺจาสา โหติฯ ปํสุกูลํ วาติ เอตฺถ ปน ปํสุกูลํ วา ลจฺฉามีติ เอวํ ปจฺจาสา โหตีติ โยเชตพฺพํฯ อตฺตโน วา ธเนนาติ อตฺตโน กปฺปาสสุตฺตาทินา ธเนน, อสุกทิวสํ นาม ลจฺฉามีติ เอวํ วา ปจฺจาสา โหตีติ อตฺโถฯ

ตโต เจ อุตฺตริ นิกฺขิเปยฺย สติยาปิ ปจฺจาสายาติ มาสปรมโต เจ อุตฺตริ นิกฺขิเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยนฺติ อตฺโถฯ เอวํ ปน อวตฺวา ยสฺมา อนฺตรา อุปฺปชฺชมาเน ปจฺจาสาจีวเร มูลจีวรสฺส อุปฺปนฺนทิวสโต ยาว วีสติโม ทิวโส ตาว อุปฺปนฺนํ ปจฺจาสาจีวรํ มูลจีวรํ อตฺตโน คติกํ กโรติ, ตโต อุทฺธํ มูลจีวรํ ปจฺจาสาจีวรํ อตฺตโน คติกํ กโรติฯ ตสฺมา ตํ วิเสสํ ทสฺเสตุํ ‘‘ตทหุปฺปนฺเน มูลจีวเร’’ติอาทินา นเยน ปทภาชนํ วุตฺตํ, ตํ อุตฺตานตฺถเมวฯ

วิสภาเค อุปฺปนฺเน มูลจีวเรติ ยทิ มูลจีวรํ สณฺหํ, ปจฺจาสาจีวรํ ถูลํ, น สกฺกา โยเชตุํฯ

รตฺติโย จ เสสา โหนฺติ, น ตาว มาโส ปูรติ , น อกามา นิคฺคเหน จีวรํ กาเรตพฺพํฯ อญฺญํ ปจฺจาสาจีวรํ ลภิตฺวาเยว กาลพฺภนฺตเร กาเรตพฺพํฯ ปจฺจาสาจีวรมฺปิ ปริกฺขารโจฬํ อธิฏฺฐาตพฺพํฯ อถ มูลจีวรํ ถูลํ โหติ, ปจฺจาสาจีวรํ สณฺหํ, มูลจีวรํ ปริกฺขารโจฬํ อธิฏฺฐหิตฺวา ปจฺจาสาจีวรเมว มูลจีวรํ กตฺวา ฐเปตพฺพํฯ ตํ ปุน มาสปริหารํ ลภติ, เอเตนุปาเยน ยาว อิจฺฉติ ตาว อญฺญมญฺญํ มูลจีวรํ กตฺวา ฐเปตุํ วฏฺฏตีติฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ

สมุฏฺฐานาทีนิ ปฐมกถินสทิสาเนวาติฯ

ตติยกถินสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. ปุราณจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา

[503-5] เตน สมเยนาติ ปุราณจีวรสิกฺขาปทํฯ ตตฺถ ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคาติ ปิตุปิตา ปิตามโห, ปิตามหสฺส ยุคํ ปิตามหยุคํฯ ยุคนฺติ อายุปฺปมาณํ วุจฺจติฯ อภิลาป มตฺตเมว เจตํฯ อตฺถโต ปน ปิตามโหเยว ปิตามหยุคํฯ ตโต อุทฺธํ สพฺเพปิ ปุพฺพปุริสา ปิตามหคฺคหเณเนว คหิตาฯ เอวํ ยาว สตฺตโม ปุริโส ตาว ยา อสมฺพทฺธา สา ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา อสมฺพทฺธาติ วุจฺจติฯ เทสนามุขเมว เจตํฯ ‘‘มาติโต วา ปิติโต วา’’ติวจนโต ปน ปิตามหยุคมฺปิ ปิตามหิยุคมฺปิ มาตามหยุคมฺปิ มาตามหิยุคมฺปิ เตสํ ภาตุภคินีภาคิเนยฺยปุตฺตปปุตฺตาทโยปิ สพฺเพ อิธ สงฺคหิตา เอวาติ เวทิตพฺพาฯ