ยํ ปน ตตฺถ ตตฺถ ‘‘อโนกาสํ การาเปตฺวา’’ติ วุตฺตํ ตสฺส โอกาสํ อการาเปตฺวาติ เอวมตฺโถ เวทิตพฺโพ, น หิ โกจิ อโนกาโส นาม อตฺถิ, ยโมกาสํ การาเปตฺวา อาปตฺติํ อาปชฺชติ, โอกาสํ ปน อการาเปตฺวา อาปชฺชตีติฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ

สมุฏฺฐานาทีสุ ติสมุฏฺฐานํ – กายจิตฺตโต, วาจาจิตฺตโต, กายวาจาจิตฺตโต จ สมุฏฺฐาติฯ กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ทุกฺขเวทนนฺติฯ

ปฐมทุฏฺฐโทสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ทุติยทุฏฺฐโทสสิกฺขาปทวณฺณนา

[391] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควาติ ทุติยทุฏฺฐโทสสิกฺขาปทํฯ ตตฺถ หนฺท มยํ อาวุโส อิมํ ฉคลกํ ทพฺพํ มลฺลปุตฺตํ นาม กโรมาติ เต กิร ปฐมวตฺถุสฺมิํ อตฺตโน มโนรถํ สมฺปาเทตุํ อสกฺโกนฺตา ลทฺธนิคฺคหา วิฆาตปฺปตฺตา ‘‘อิทานิ ชานิสฺสามา’’ติ ตาทิสํ วตฺถุํ ปริเยสมานา วิจรนฺติฯ อเถกทิวสํ ทิสฺวา ตุฏฺฐา อญฺญมญฺญํ โอโลเกตฺวา เอวมาหํสุ – ‘‘หนฺท มยํ, อาวุโส, อิมํ ฉคลกํ ทพฺพํ มลฺลปุตฺตํ นาม กโรมา’’ติ, ‘‘ทพฺโพ มลฺลปุตฺโต นามาย’’นฺติ เอวมสฺส นามํ กโรมาติ วุตฺตํ โหติฯ เอส นโย เมตฺติยํ นาม ภิกฺขุนินฺติ เอตฺถาปิฯ

เต ภิกฺขู เมตฺติยภุมชเก ภิกฺขู อนุยุญฺชิํสูติ เอวํ อนุยุญฺชิํสุ –‘‘อาวุโส, กุหิํ ตุมฺเหหิ ทพฺโพ มลฺลปุตฺโต เมตฺติยาย ภิกฺขุนิยา สทฺธิํ ทิฏฺโฐ’’ติ? ‘‘คิชฺฌกูฏปพฺพตปาเท’’ติฯ ‘‘กาย เวลาย’’ติ? ‘‘ภิกฺขาจารคมนเวลายา’’ติฯ อาวุโส ทพฺพ อิเม เอวํ วทนฺติ – ‘‘ตฺวํ ตทา กุหิ’’นฺติ? ‘‘เวฬุวเน ภตฺตานิ อุทฺทิสามี’’ติฯ ‘‘ตว ตาย เวลาย เวฬุวเน อตฺถิภาวํ โก ชานาตี’’ติ? ‘‘ภิกฺขุสงฺโฆ, ภนฺเต’’ติฯ เต สงฺฆํ ปุจฺฉิํสุ – ‘‘ชานาถ ตุมฺเห ตาย เวลาย อิมสฺส เวฬุวเน อตฺถิภาว’’นฺติฯ ‘‘อาม, อาวุโส, ชานาม, เถโร สมฺมุติลทฺธทิวสโต ปฏฺฐาย เวฬุวเนเยวา’’ติฯ ตโต เมตฺติยภุมชเก อาหํสุ – ‘‘อาวุโส, ตุมฺหากํ กถา น สเมติ, กจฺจิ โน เลสํ โอฑฺเฑตฺวา วทถา’’ติฯ เอวํ เต เตหิ ภิกฺขูหิ อนุยุญฺชิยมานา อาม อาวุโสติ วตฺวา เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ