โคโณปิ โกจิ เคเห พนฺธิตฺวา ฐปิโต โหติฯ โกจิ อพทฺโธว ติฏฺฐติ, โกจิ ปน วเช พนฺธิตฺวา ฐปิโต โหติ, โกจิ อพทฺโธว ติฏฺฐติฯ ตตฺถ เคเห พนฺธิตฺวา ฐปิตสฺส จตฺตาโร ปาทา, พนฺธนญฺจาติ ปญฺจ ฐานานิ; อพทฺธสฺส สกลํ เคหํฯ วเชปิ พทฺธสฺส ปญฺจ ฐานานิฯ อพทฺธสฺส สกโล วโชฯ ตํ วชทฺวารํ อติกฺกาเมติ, ปาราชิกํฯ วชํ ภินฺทิตฺวา หรนฺโต ขณฺฑทฺวารํ อติกฺกาเมติ, ปาราชิกํฯ ทฺวารํ วา วิวริตฺวา วชํ วา ภินฺทิตฺวา พหิ ฐิโต นาเมน ปกฺโกสิตฺวา นิกฺขาเมติ, ปาราชิกํฯ สาขาภงฺคํ ทสฺเสตฺวา ปกฺโกสนฺตสฺสาปิ เอเสว นโยฯ ทฺวารํ อวิวริตฺวา วชํ อภินฺทิตฺวา สาขาภงฺคํ จาเลตฺวา ปกฺโกสติ, โคโณ ฉาตตาย วชํ ลงฺเฆตฺวา นิกฺขมติ, ปาราชิกเมวฯ สเจ ปน ทฺวาเร วิวริเต วเช วา ภินฺเน สยเมว นิกฺขมติ, ภณฺฑเทยฺยํฯ ทฺวารํ วิวริตฺวา วา อวิวริตฺวา วา วชมฺปิ ภินฺทิตฺวา วา อภินฺทิตฺวา วา เกวลํ สาขาภงฺคํ จาเลติ, น ปกฺโกสติ, โคโณ ฉาตตาย ปทสา วา ลงฺเฆตฺวา วา นิกฺขมติ, ภณฺฑเทยฺยเมวฯ เอโก มชฺเฌ คาเม พทฺโธ ฐิโต, เอโก นิปนฺโนฯ ฐิตโคณสฺส ปญฺจ ฐานานิ โหนฺติ, นิปนฺนสฺส ทฺเว ฐานานิ; เตสํ วเสน ผนฺทาปนฐานาจาวนานิ เวทิตพฺพานิฯ

โย ปน นิปนฺนํ อนุฏฺฐาเปตฺวา ตตฺเถว ฆาเตติ, ภณฺฑเทยฺยํฯ สุปริกฺขิตฺเต ปน ทฺวารยุตฺเต คาเม ฐิตโคณสฺส สกลคาโม ฐานํฯ อปริกฺขิตฺเต ฐิตสฺส วา จรนฺตสฺส วา ปาเทหิ อกฺกนฺตฏฺฐานเมว ฐานํ คทฺรภปสุกาสุปิ อยเมว วินิจฺฉโยติฯ

จตุปฺปทกถา นิฏฺฐิตาฯ

พหุปฺปทกถา

[117] พหุปฺปเทสุ – สเจ เอกาย สตปทิยา วตฺถุ ปูรติ, ตํ ปทสา เนนฺตสฺส นวนวุติ ถุลฺลจฺจยานิ, เอกํ ปาราชิกํฯ เสสํ วุตฺตนยเมวาติฯ

พหุปฺปทกถา นิฏฺฐิตาฯ

โอจรกกถา

[118] โอจรตีติ โอจรโก, ตตฺถ ตตฺถ อนฺโต อนุปวิสตีติ วุตฺตํ โหติฯ โอจริตฺวาติ สลฺลกฺเขตฺวา, อุปธาเรตฺวาติ อตฺโถฯ อาจิกฺขตีติ ปรกุเลสุ วา วิหาราทีสุ วา ทุฏฺฐปิตํ อสํวิหิตารกฺขํ ภณฺฑํ อญฺญสฺส โจรกมฺมํ กาตุํ ปฏิพลสฺส อาโรเจติฯ อาปตฺติ อุภินฺนํ ปาราชิกสฺสาติ อวสฺสํ หาริเย ภณฺเฑ โอจรกสฺส อาณตฺติกฺขเณ อิตรสฺส ฐานาจาวเนติ เอวํ อาปตฺติ อุภินฺนํ ปาราชิกสฺสฯ โย ปน ‘‘ปุริโส เคเห นตฺถิ, ภณฺฑํ อสุกสฺมิํ นาม ปเทเส ฐปิตํ อสํวิหิตารกฺขํ, ทฺวารํ อสํวุตํ, คตมตฺเตเนว สกฺกา หริตุํ, นตฺถิ นาม โกจิ ปุริสการูปชีวี, โย ตํ คนฺตฺวา หเรยฺยา’’ติอาทินา นเยน ปริยายกถํ กโรติ, ตญฺจ สุตฺวา อญฺโญ ‘‘อหํ ทานิ หริสฺสามี’’ติ คนฺตฺวา หรติ, ตสฺส ฐานาจาวเน ปาราชิกํ, อิตรสฺส ปน อนาปตฺติฯ ปริยาเยน หิ อทินฺนาทานโต มุจฺจตีติฯ

โอจรกกถา นิฏฺฐิตาฯ

โอณิรกฺขกถา

โอณิํ รกฺขตีติ โอณิรกฺโขฯ โย ปเรน อตฺตโน วสนฏฺฐาเน อาภตํ ภณฺฑํ ‘‘อิทํ

ตาว, ภนฺเต, มุหุตฺตํ โอโลเกถ, ยาว อหํ อิทํ นาม กิจฺจํ กตฺวา อาคจฺฉามี’’ติ วุตฺโต รกฺขติ, ตสฺเสตํ อธิวจนํฯ เตเนวาห – ‘‘โอณิรกฺโข นาม อาหฏํ ภณฺฑํ โคเปนฺโต’’ติฯ ตตฺถ โอณิรกฺโข เยภุยฺเยน พนฺธิตฺวา ลคฺเคตฺวา ฐปิตภณฺฑํ อโมเจตฺวาว เหฏฺฐา ปสิพฺพกํ วา ปุฏกํ วา ฉินฺทิตฺวา กิญฺจิมตฺตํ คเหตฺวา สิพฺพนาทิํ ปุน ปากติกํ กโรติ, ‘‘เอวํ คณฺหิสฺสามี’’ติ อามสนาทีนิ กโรนฺตสฺส อนุรุปา อาปตฺติโย เวทิตพฺพาติฯ

โอณิรกฺขกถา นิฏฺฐิตาฯ