ถลฏฺฐกถา

[95] ถลฏฺเฐ ถเล นิกฺขิตฺตนฺติ ภูมิตเล วา ปาสาณตลปพฺพตตลาทีสุ วา ยตฺถ กตฺถจิ ปฏิจฺฉนฺเน วา อปฺปฏิจฺฉนฺเน วา ฐปิตํ ถลฏฺฐนฺติ เวทิตพฺพํฯ ตํ สเจ ราสิกตํ โหติ, อนฺโตกุมฺภิยํ ภาชนคตกรณมุฏฺฐิจฺเฉทนวินิจฺฉเยน วินิจฺฉินิตพฺพํฯ สเจ เอกาพทฺธํ สิเลสนิยฺยาสาทิ ปกฺกมธุผาณิตวินิจฺฉเยน วินิจฺฉินิตพฺพํฯ สเจ ครุกํ โหติ ภารพทฺธํ โลหปิณฺฑิ-คุฬปิณฺฑิ-เตลมธุฆฏาทิ วา, กุมฺภิยํ ฐานาจาวนวินิจฺฉเยน วินิจฺฉินิตพฺพํฯ สงฺขลิกพทฺธสฺส จ ฐานเภโท สลฺลกฺเขตพฺโพฯ ปตฺถริตฺวา ฐปิตํ ปน ปาวารตฺถรณสาฏกาทิํ อุชุกํ คเหตฺวา อากฑฺฒติ, ปาริมนฺเต โอริมนฺเตน ผุฏฺโฐกาสํ อติกฺกนฺเต ปาราชิกํฯ เอวํ สพฺพทิสาสุ สลฺลกฺเขตพฺพํฯ เวเฐตฺวา อุทฺธรติ, เกสคฺคมตฺตํ อากาสคตํ กโรนฺตสฺส ปาราชิกํฯ เสสํ วุตฺตนยเมวาติฯ

ถลฏฺฐกถา นิฏฺฐิตาฯ

อากาสฏฺฐกถา

[96] อากาสฏฺเฐ โมรสฺส ฉหิ อากาเรหิ ฐานปริจฺเฉโท เวทิตพฺโพ – ปุรโต มุขตุณฺฑเกน, ปจฺฉโต กลาปคฺเคน, อุภยปสฺเสสุ ปกฺขปริยนฺเตหิ, อโธ ปาทนขสิขาย, อุทฺธํ สิขคฺเคนาติฯ ภิกฺขุ ‘‘สสฺสามิกํ อากาสฏฺฐํ โมรํ คเหสฺสามี’’ติ ปุรโต วา ติฏฺฐติ, หตฺถํ วา ปสาเรติ, โมโร อากาเสเยว ปกฺเข จาเรติ, วาตํ คาหาเปตฺวา คมนํ อุปจฺฉินฺทิตฺวา ติฏฺฐติฯ ตสฺส ภิกฺขุโน ทุกฺกฏํฯ ตํ อผนฺเทนฺโต หตฺเถน อามสติ, ทุกฺกฏเมวฯ ฐานา อจาเวนฺโต ผนฺทาเปติ, ถุลฺลจฺจยํฯ หตฺเถน ปน คเหตฺวา วา อคฺคเหตฺวา วา มุขตุณฺฑเกน ผุฏฺโฐกาสํ กลาปคฺคํ, กลาปคฺเคน วา ผุฏฺโฐกาสํ มุขตุณฺฑกํ อติกฺกาเมติ, ปาราชิกํฯ ตถา วามปกฺขปริยนฺเตน ผุฏฺโฐกาสํ ทกฺขิณปกฺขปริยนฺตํ, ทกฺขิณปกฺขปริยนฺเตน วา ผุฏฺโฐกาสํ วามปกฺขปริยนฺตํ อติกฺกาเมติ, ปาราชิกํฯ ตถา ปาทนขสิขาย ผุฏฺโฐกาสํ สิขคฺคํ, สิขคฺเคน วา ผุฏฺโฐกาสํ ปาทนขสิขํ อติกฺกาเมติ, ปาราชิกํฯ

อากาเสน คจฺฉนฺโต โมโร สีสาทีสุ ยสฺมิํ องฺเค นิลียติ, ตํ ตสฺส ฐานํฯ