อมฺพฏฺฐวํสกถา

[273] เอวํ วุตฺเต, เต มาณวกา อุนฺนาทิโน อุจฺจาสทฺทมหาสทฺทา อเหสุํ – ‘‘ทุชฺชาโต กิร, โภ, อมฺพฏฺโฐ มาณโว; อกุลปุตฺโต กิร, โภ, อมฺพฏฺโฐ มาณโว; ทาสิปุตฺโต กิร, โภ, อมฺพฏฺโฐ มาณโว สกฺยานํฯ อยฺยปุตฺตา กิร, โภ, อมฺพฏฺฐสฺส มาณวสฺส สกฺยา ภวนฺติฯ ธมฺมวาทิํเยว กิร มยํ สมณํ โคตมํ อปสาเทตพฺพํ อมญฺญิมฺหา’’ติฯ

[274] อถ โข ภควโต เอตทโหสิ – ‘‘อติพาฬฺหํ โข อิเม มาณวกา อมฺพฏฺฐํ มาณวํ ทาสิปุตฺตวาเทน นิมฺมาเทนฺติ, ยํนูนาหํ ปริโมเจยฺย’’นฺติฯ อถ โข ภควา เต มาณวเก เอตทโวจ – ‘‘มา โข ตุมฺเห, มาณวกา, อมฺพฏฺฐํ มาณวํ อติพาฬฺหํ ทาสิปุตฺตวาเทน นิมฺมาเทถฯ อุฬาโร โส กณฺโห อิสิ อโหสิฯ โส ทกฺขิณชนปทํ คนฺตฺวา พฺรหฺมมนฺเต อธียิตฺวา ราชานํ โอกฺกากํ อุปสงฺกมิตฺวา มทฺทรูปิํ ธีตรํ ยาจิฯ ตสฺส ราชา โอกฺกาโก – ‘โก เนวํ เร อยํ มยฺหํ ทาสิปุตฺโต สมาโน มทฺทรูปิํ ธีตรํ ยาจตี’’’ ติ, กุปิโต อนตฺตมโน ขุรปฺปํ สนฺนยฺหิ [สนฺนหิ (ก.)]ฯ โส ตํ ขุรปฺปํ เนว อสกฺขิ มุญฺจิตุํ, โน ปฏิสํหริตุํฯ

‘‘อถ โข, มาณวกา, อมจฺจา ปาริสชฺชา กณฺหํ อิสิํ อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจุํ – ‘โสตฺถิ, ภทฺทนฺเต [ภทนฺเต (สี. สฺยา.)], โหตุ รญฺโญ; โสตฺถิ, ภทฺทนฺเต, โหตุ รญฺโญ’ติฯ ‘โสตฺถิ ภวิสฺสติ รญฺโญ, อปิ จ ราชา ยทิ อโธ ขุรปฺปํ มุญฺจิสฺสติ, ยาวตา รญฺโญ วิชิตํ, เอตฺตาวตา ปถวี อุนฺทฺริยิสฺสตี’ติฯ ‘โสตฺถิ, ภทฺทนฺเต, โหตุ รญฺโญ, โสตฺถิ ชนปทสฺสา’ติฯ ‘โสตฺถิ ภวิสฺสติ รญฺโญ, โสตฺถิ ชนปทสฺส, อปิ จ ราชา ยทิ อุทฺธํ ขุรปฺปํ มุญฺจิสฺสติ, ยาวตา รญฺโญ วิชิตํ, เอตฺตาวตา สตฺต วสฺสานิ เทโว น วสฺสิสฺสตี’ติฯ ‘โสตฺถิ, ภทฺทนฺเต, โหตุ รญฺโญ โสตฺถิ ชนปทสฺส เทโว จ วสฺสตู’ติฯ ‘โสตฺถิ ภวิสฺสติ รญฺโญ โสตฺถิ ชนปทสฺส เทโว จ วสฺสิสฺสติ, อปิ จ ราชา เชฏฺฐกุมาเร ขุรปฺปํ ปติฏฺฐาเปตุ, โสตฺถิ กุมาโร ปลฺโลโม ภวิสฺสตี’ติฯ อถ โข, มาณวกา, อมจฺจา โอกฺกากสฺส อาโรเจสุํ – ‘โอกฺกาโก เชฏฺฐกุมาเร ขุรปฺปํ ปติฏฺฐาเปตุฯ โสตฺถิ กุมาโร ปลฺโลโม ภวิสฺสตี’ติฯ