[555] เอวํ วุตฺเต, วาเสฏฺโฐ มาณโว ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘สุตํ เมตํ, โภ โคตม, สมโณ โคตโม พฺรหฺมานํ สหพฺยตาย มคฺคํ เทเสตี’’ติฯ ‘‘สาธุ โน ภวํ โคตโม พฺรหฺมานํ สหพฺยตาย มคฺคํ เทเสตุ อุลฺลุมฺปตุ ภวํ โคตโม พฺราหฺมณิํ ปช’’นฺติฯ ‘‘เตน หิ, วาเสฏฺฐ, สุณาหิ; สาธุกํ มนสิ กโรหิ; ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ โภ’’ติ โข วาเสฏฺโฐ มาณโว ภควโต ปจฺจสฺโสสิฯ

พฺรหฺมโลกมคฺคเทสนา

[556] ภควา เอตทโวจ – ‘‘อิธ, วาเสฏฺฐ, ตถาคโต โลเก อุปฺปชฺชติ อรหํ, สมฺมาสมฺพุทฺโธ…เป.… (ยถา 190-212 อนุจฺเฉเทสุ เอวํ วิตฺถาเรตพฺพํ)ฯ เอวํ โข, วาเสฏฺฐ, ภิกฺขุ สีลสมฺปนฺโน โหติ…เป.… ตสฺสิเม ปญฺจ นีวรเณ ปหีเน อตฺตนิ สมนุปสฺสโต ปาโมชฺชํ ชายติ, ปมุทิตสฺส ปีติ ชายติ, ปีติมนสฺส กาโย ปสฺสมฺภติ, ปสฺสทฺธกาโย สุขํ เวเทติ, สุขิโน จิตฺตํ สมาธิยติฯ

‘‘โส เมตฺตาสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ผริตฺวา วิหรติ ฯ ตถา ทุติยํฯ ตถา ตติยํฯ ตถา จตุตฺถํฯ อิติ อุทฺธมโธ ติริยํ สพฺพธิ สพฺพตฺตตาย สพฺพาวนฺตํ โลกํ เมตฺตาสหคเตน เจตสา วิปุเลน มหคฺคเตน อปฺปมาเณน อเวเรน อพฺยาปชฺเชน ผริตฺวา วิหรติฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, วาเสฏฺฐ, พลวา สงฺขธโม อปฺปกสิเรเนว จตุทฺทิสา วิญฺญาเปยฺย; เอวเมว โข, วาเสฏฺฐ, เอวํ ภาวิตาย เมตฺตาย เจโตวิมุตฺติยา ยํ ปมาณกตํ กมฺมํ น ตํ ตตฺราวสิสฺสติ, น ตํ ตตฺราวติฏฺฐติฯ อยมฺปิ โข, วาเสฏฺฐ, พฺรหฺมานํ สหพฺยตาย มคฺโคฯ

‘‘ปุน จปรํ, วาเสฏฺฐ, ภิกฺขุ กรุณาสหคเตน เจตสา…เป.… มุทิตาสหคเตน เจตสา…เป.… อุเปกฺขาสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ผริตฺวา วิหรติฯ ตถา ทุติยํฯ ตถา ตติยํฯ ตถา จตุตฺถํฯ อิติ อุทฺธมโธ ติริยํ สพฺพธิ สพฺพตฺตตาย สพฺพาวนฺตํ โลกํ อุเปกฺขาสหคเตน เจตสา วิปุเลน มหคฺคเตน อปฺปมาเณน อเวเรน อพฺยาปชฺเชน ผริตฺวา วิหรติฯ

‘‘เสยฺยถาปิ , วาเสฏฺฐ, พลวา สงฺขธโม อปฺปกสิเรเนว จตุทฺทิสา วิญฺญาเปยฺยฯ เอวเมว โข, วาเสฏฺฐ, เอวํ ภาวิตาย อุเปกฺขาย เจโตวิมุตฺติยา ยํ ปมาณกตํ กมฺมํ น ตํ ตตฺราวสิสฺสติ, น ตํ ตตฺราวติฏฺฐติฯ อยํ โข, วาเสฏฺฐ, พฺรหฺมานํ สหพฺยตาย มคฺโคฯ

[557] ‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, วาเสฏฺฐ, เอวํวิหารี ภิกฺขุ สปริคฺคโห วา อปริคฺคโห วา’’ติ? ‘‘อปริคฺคโห, โภ โคตม’’ฯ ‘‘สเวรจิตฺโต วา อเวรจิตฺโต วา’’ติ? ‘‘อเวรจิตฺโต, โภ โคตม’’ฯ ‘‘สพฺยาปชฺชจิตฺโต วา อพฺยาปชฺชจิตฺโต วา’’ติ? ‘‘อพฺยาปชฺชจิตฺโต, โภ โคตม’’ฯ ‘‘สํกิลิฏฺฐจิตฺโต วา อสํกิลิฏฺฐจิตฺโต วา’’ติ? ‘‘อสํกิลิฏฺฐจิตฺโต, โภ โคตม’’ฯ ‘‘วสวตฺตี วา อวสวตฺตี วา’’ติ? ‘‘วสวตฺตี, โภ โคตม’’ฯ

‘‘อิติ กิร, วาเสฏฺฐ, อปริคฺคโห ภิกฺขุ, อปริคฺคโห พฺรหฺมาฯ อปิ นุ โข อปริคฺคหสฺส ภิกฺขุโน อปริคฺคเหน พฺรหฺมุนา สทฺธิํ สํสนฺทติ สเมตี’’ติ? ‘‘เอวํ, โภ โคตม’’ฯ ‘‘สาธุ, วาเสฏฺฐ, โส วต วาเสฏฺฐ อปริคฺคโห ภิกฺขุ กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปริคฺคหสฺส พฺรหฺมุโน สหพฺยูปโค ภวิสฺสตี’’ติ, ฐานเมตํ วิชฺชติฯ

[558] ‘‘อิติ กิร, วาเสฏฺฐ, อเวรจิตฺโต ภิกฺขุ, อเวรจิตฺโต พฺรหฺมา…เป.… อพฺยาปชฺชจิตฺโต ภิกฺขุ, อพฺยาปชฺชจิตฺโต พฺรหฺมา… อสํกิลิฏฺฐจิตฺโต ภิกฺขุ, อสํกิลิฏฺฐจิตฺโต พฺรหฺมา… วสวตฺตี ภิกฺขุ, วสวตฺตี พฺรหฺมา, อปิ นุ โข วสวตฺติสฺส ภิกฺขุโน วสวตฺตินา พฺรหฺมุนา สทฺธิํ สํสนฺทติ สเมตี’’ติ ? ‘‘เอวํ, โภ โคตม’’ฯ ‘‘สาธุ, วาเสฏฺฐ, โส วต, วาเสฏฺฐ, วสวตฺตี ภิกฺขุ กายสฺส เภทา ปรํ มรณา วสวตฺติสฺส พฺรหฺมุโน สหพฺยูปโค ภวิสฺสตีติ, ฐานเมตํ วิชฺชตี’’ติฯ

[559] เอวํ วุตฺเต, วาเสฏฺฐภารทฺวาชา มาณวา ภควนฺตํ เอตทโวจุํ – ‘‘อภิกฺกนฺตํ, โภ โคตม, อภิกฺกนฺตํ, โภ โคตม! เสยฺยถาปิ, โภ โคตม, นิกฺกุชฺชิตํ วา อุกฺกุชฺเชยฺย, ปฏิจฺฉนฺนํ วา วิวเรยฺย, มูฬฺหสฺส วา มคฺคํ อาจิกฺเขยฺย, อนฺธกาเร วา เตลปชฺโชตํ ธาเรยฺย ‘จกฺขุมนฺโต รูปานิ ทกฺขนฺตี’ติฯ

เอวเมวํ โภตา โคตเมน อเนกปริยาเยน ธมฺโม ปกาสิโต ฯ เอเต มยํ ภวนฺตํ โคตมํ สรณํ คจฺฉาม, ธมฺมญฺจ ภิกฺขุสงฺฆญฺจฯ อุปาสเก โน ภวํ โคตโม ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปเต สรณํ คเต’’ติฯ

เตวิชฺชสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ เตรสมํฯ

สีลกฺขนฺธวคฺโค นิฏฺฐิโตฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

พฺรหฺมาสามญฺญอมฺพฏฺฐ ,

โสณกูฏมหาลิชาลินี;

สีหโปฏฺฐปาทสุโภ เกวฏฺโฏ,

โลหิจฺจเตวิชฺชา เตรสาติฯ

สีลกฺขนฺธวคฺคปาฬิ นิฏฺฐิตาฯ