เมนู

1
สภาวธรรมพื้นฐาน ตอน 8
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
ความเบื้องต้น
คำสอนในพระพุทธศาสนา ชั้นเดิมเรียกว่า พระธรรมวินัย ดังที่พระพุทธองค์
ตรัสไว้ว่า "ดูกรอานนท์ ธรรมและวินัยอันใด ที่เราตถาคตได้แสดงไว้แล้ว ได้บัญญัติไว้
แล้ว ธรรมวินัยนั้น จักเป็นศาสดาของเธอทั้งหลาย เมื่อเราล่วงลับไปแล้ว"
เมื่อกล่าวโดยปิฎก ธรรม ก็ได้แก่คำสอนที่ปรากฏอยู่ในพระสุตตันตปิฎก และ
พระอภิธรรมปิฎก ส่วนวินัยนั้น ได้แก่คำสอนที่ปรากฏอยู่ในพระวินัยปิฎก การศึกษาธรรม
จึงจำต้องศึกษาจากพระสุตตันตปิฎกและพระอภิธรรมปิฎก ท่านผู้รู้ส่วนมากเห็นกันว่า การเรียน
ธรรมนั้น ควรเริ่มต้นด้วยการเรียนพระอภิธรรมก่อน เมื่อมีความรู้ทางพระอภิธรรมดีแล้ว จึง
จะสามารถเข้าใจความหมายที่แท้จริงตามธรรมเทศนาในพระสูตร และสามารถพิจารณาเห็นสาระ
ที่แท้จริงในพระสูตรได้แจ่มแจ้ง
การศึกษาอภิธรรมนี้ หากเริ่มศึกษาจากพระอภิธรรมปิฎกเลยทีเดียว ก็เป็นการ
ก้าวกระโดดเกินไป อาจเกิดความท้อแท้และท้อถอยได้ เพราะพระอภิธรรมนั้นมีความลึกซึ้ง
มากทางที่ดีนั้น เบื้องต้น ควรปูพื้นฐานความรู้โดยศึกษาสภาวธรรมจากหนังสือประเภทคู่มือ
ก่อนเพื่อจะได้ประมวลหัวข้อสภาวธรรม และเข้าใจศัพท์เฉพาะต่างๆ ได้ถูกต้อง จะได้ไม่เกิด
ความยุ่งยากและสับสน
การศึกษาจากหนังสือประเภทคู่มือ ก็ควรศึกษาตามลำดับเล่มและลำดับเรื่อง การ
ศึกษาจึงจะได้ผล หากศึกษาจากหนังสือ สภาวธรรมพื้นฐาน ซึ่งเป็นหนังสือประเภทคู่มือ
ก็ต้องเริ่มศึกษาจากสภาวธรรมพื้นฐานตอน 1 ก่อน แล้วศึกษาในตอน 2 และตอนต่อๆ ไป
ตามลำดับ (ซึ่งมี 9 ตอน) สำหรับสภาวธรรมพื้นฐานตอน 8 นี้ ได้เก็บความและขยายความ
จากอภิธัมมัตถสังคหะปริจเฉทที่ 8 และคัมภีร์อื่นๆ ซึ่งว่าด้วย ปัจจยาการ ต่อจากตอนที่ 7
เฉพาะที่ว่าด้วยปัจจยาการตามปัฏฐานนัย ซึ่งมีข้อควรศึกษษตามลำดับดังต่อไปนี้