เทว ภสฺสิตฺวา ฐิตตฺตา โหติเยว ฐานาจาวนนฺติ อธิปฺปาเยน
วุตฺตนฺติ วทนฺติ ฯ วาตมุขํ โสเธตีติ ยถา วาโต อาคนฺตฺวา รุกฺขํ
ปาเตติ เอวํ วาตสฺส อาคมนมคฺคํ รุนฺธิตฺวา ฐิตานิ สาขาคุมฺพาทีนิ
ฉินฺทิตฺวา อปเนนฺโต โสเธติ ฯ มณฺฑูกกณฺฏกํ วา วิสนฺติ
มณฺฑูกานํ นงฺคุฏฺเฐ อคฺคโกฏิยํ ฐิตกณฺฏกนฺติ วทนฺติ ฯ เอกํ
วิสมจฺฉกณฺฏกนฺติปิ วทนฺติ ฯ
[97]

หรณกกถา

ยํ ฯ หรณกนฺติ หริยมานํ ฯ อภิมุขํ กตฺวา
กฑฺฒนํ อากฑฺฒนํ ฯ เสสทิสากฑฺฒนํ วิกฑฺฒนํ ฯ ปาทํ อคฺฆติ
ปาราชิกเมวาติ เอตฺถ อนฺตํ น คณฺหามีติ อสลฺลกฺขิตตฺตา อนฺตสฺส
จ คณฺหิสฺสามีติ สลฺลกฺขิตสฺเสว ปฏสฺส เอกเทสตฺตา ปาราชิกํ
วุตฺตํ ฯ สหภณฺฑหารกนฺติ ภณฺฑหารเกน สทฺธึ ฯ สนฺตชฺเชตฺวาติ
ธนุอาทีหิ สนฺตชฺเชตฺวา ฯ โสติ ภณฺฑหารโก ฯ อนชฺฌาวุฏฺฐกนฺติ
อปริคฺคหิตกํ ฯ อสฺสามิกนฺติ อตฺโถ ฯ อาหราเปนฺเต ทาตพฺพนฺติ
เอตฺถ ฉฑฺเฑตฺวา ธุรํ นิกฺขิปิตฺวา คตานมฺปิ นิราลยานํ ปุน
อาหราปนสฺส วุตฺตตฺตา จ ภิกฺขูนมฺปิ อตฺตโน สนฺตเก ปริกฺขาเร
อจฺฉินฺทิตฺวา ปเรหิ คหิเต ตตฺถ ธุรนิกฺเขปํ กตฺวาปิ ปุน ตํ
พลกฺกาเรนปิ อาหราเปตุํ วฏฺฏตีติ เทสวาสิโน อาจริยา วทนฺติ ฯ
สีหลทีปวาสิโน ปน ตํ เกจิ อาจริยา น อิจฺฉนฺติ ฯ เตเนว
มหาคณฺฐีปเท มชฺฌิมคณฺฐีปเท จ วุตฺตํ อมฺหากํ ปน ตํ น
[ ม. ป. 94 ส. ป. 421-4 ]

รุจฺจตีติ ฯ อญฺเญสูติ มหาปจฺจรีอาทีสุ ฯ วิจารณาเอว นตฺถีติ
ตตฺถาปิ ปฏิกฺเขปาภาวโต อยเมวตฺโถติ วุตฺตํ โหติ ฯ
[98]

อุปนิธิกถา

ยํ ฯ สงฺโคปนตฺถาย อตฺตโน หตฺเถ นิกฺขิตฺ-
ตสฺส ภณฺฑสฺส คุตฺตฏฺฐาเน ปฏิสามนปฺปโยคํ วินา อญฺญสฺมึ
ปโยเค อกเตปิ รชฺชสงฺโขภาทิกาเล น ทานิ ตสฺส ทสฺสามิ น
มยฺหํ ทานิ ทสฺสตีติ อุโภหิปิ สกสกฏฺฐาเน นิสีทิตฺวา ธุรนิกฺเขเป
กเตปิ อวหาโร นตฺถิ ฯ เกจิ ปเนตฺถ ปาราชิกเมว ปฏิสามนปฺ-
ปโยคสฺส กตตฺตาติ วทนฺติ ฯ อตฺตโน หตฺเถ นิกฺขิตฺตตฺตาติ
เอตฺถ อตฺตโน หตฺเถ สงฺโคปนตฺถาย นิกฺขิตฺตกาลโต ปฏฺฐาย
ตปฺปฏิพทฺธตฺตา อารกฺขาย ภณฺฑสามิกฏฺฐาเน ฐิตตฺตา ฐานสฺส
จ ตทายตฺตตาย ฐานาจาวนสฺส อลพฺภนโต นตฺถิ อวหาโรติ
อธิปฺปาโย ฯ ธมฺมํ วาจาเปตฺวาติ ธมฺมํ กถาเปตฺวา ฯ เอเสว
นโยติ อุทฺธาเรเยว ปาราชิกํ ฯ กสฺมา ฯ อญฺเญหิ อสาธารณสฺส
อภิญฺญาณสฺส วุตฺตตฺตา ฯ อญฺญํ ตาทิสเมว คณฺหนฺเต ยุชฺชตีติ
อิทํ สญฺญาณํ กเถนฺเตน อสุกสฺมึ ฐาเนติ โอกาสสฺส จ นิยมิตตฺตา
ตสฺมึ ฐาเน ฐิตปตฺตํ อปเนตฺวา ตสฺมึเยว โอกาเส อญฺญํ
ตาทิสเมว ปจฺฉา ฐปิตํ ปตฺตํ สนฺธาย กถิตนฺติ ตีสุปิ คณฺฐีปเทสุ
วุตฺตํ ฯ โจเรน สลฺลกฺขิตปตฺตสฺส คหณาภาเวปิ อิทํ เถเนตฺวา
คณฺหิสฺสามีติ ตสฺมึ โอกาเส ฐิเต ตาทิเส วตฺถุมตฺเต ตสฺส เถยฺย-
[ ม. ป. 94 ส. ป. 424-6 ]