โหตีติ อิมํ นยํ อติทิสฺสติ ฯ
[87]

ภารฏฺฐกถา

ยํ ฯ ปุริมคเล คลวาฏโกติ ปุริมคเล
อุปริมคลวาฏโก ฯ อุรปริจฺเฉทมชฺเฌติ อุรปริยนฺตสฺส มชฺเฌ ฯ
อนาณตฺตตฺตาติ อสุกฏฺฐานํ เนหีติ อนาณตฺตตฺตา ฯ โย จายํ สีสภาเร
วุตฺโตติ โย จายํ วินิจฺฉโย สีสภาเร วุตฺโต ฯ สีสาทีหิ วา คหิโต
โหตูติ สมฺพนฺโธ ฯ ตาทิสนฺติ ตปฺปฏิจฺฉาทนสมตฺถํ ฯ
[88]

อารามฏฺฐกถา

ยํ ฯ พนฺธนนฺติ ปุปฺผานิ วณฺเฏ
ปติฏฺฐิตฏฺฐานํ ฯ อภิยุญฺชตีติ โจเทติ อฏฺฏํ กโรติ ฯ อทินฺนาทานสฺส
ปโยคตฺตาติ สหปฺปโยคมาห วตฺถุมฺหิเยว กตปฺปโยคตฺตา ฯ สหปฺ-
ปโยควเสน เหตํ ทุกฺกฏํ ฯ วินิจฺฉยปฺปสุตนฺติ วินิจฺฉเย นิยุตฺตํ ฯ
กกฺขโฬติ ทารุโณ ฯ ธุรํ นิกฺขิปตีติ อุสฺสาหํ ฐเปติ ฯ อตฺตโน
สนฺตกกรเณ นิรุสฺสาโห โหตีติ อตฺโถ ฯ กูฏฏฺฏการโกปิ สเจ
ธุรํ น นิกฺขิปติ นตฺถิ อวหาโรติ อาห สเจ สยมฺปิ กตธุรนิกฺเขโป
โหตีติ ฯ สยมฺปีติ อภิยุญฺชโกปิ ฯ กตธุรนิกฺเขโปติ น ทานิ นํ
อิมสฺส ทสฺสามีติ เอวํ ตสฺส ทาเน กตธุรนิกฺเขโป ฯ กิงฺการ-
ปฏิสฺสาวิภาเวติ กึ กโรมิ กึ กโรมีติ เอวํ กิงฺการเมว ปฏิสฺ-
สุณนฺโต วิจรตีติ กิงฺการปฏิสฺสาวี ฯ ตสฺส ภาโว กิงฺการปฏิสฺสาวิ-
ภาโว ฯ ตสฺมึ ฯ อตฺตโน วสวตฺติภาเวติ วุตฺตํ โหติ ฯ อุกฺโกจํ
ทตฺวาติ ลญฺจํ ทตฺวา ฯ กูฏวินิจฺฉยิกานนฺติ กูฏวินิจฺฉเย นิยุตฺตานํ
[ ม. ป. 89-90 ส. ป. 407-10 ]

วินยธรานํ ฯ คณฺหาติ อวตฺวา อสฺสามิกสฺส สามิโก อยนฺต-
ิอาทินา ปริยาเยน วุตฺเตปิ ตสฺส สนฺตกภาวํ ปริจฺฉินฺทิตฺวา
ปวตฺตวจนตฺตา กูฏวินิจฺฉยํ กโรนฺตานํ กูฏสกฺขีนญฺจ ปาราชิกเมว ฯ
อสติปิ เจตฺถ ฐานาจาวเน อุภินฺนํ ธุรนิกฺเขโปเยว ฐานาจาวนฏฺฐาเน
ติฏฺฐติ ฯ อิมสฺมึ หิ ธุรนิกฺเขปปาราชิเก สามิกสฺส วิมตุปฺ-
ปาทนปฺปโยเค กเต ถุลฺลจฺจยํ ฯ ตสฺเสว ธุรนิกฺเขปปฺปโยเค
นิปฺผาทิเต ปาราชิกํ ฯ สยํ ปราชยํ ปาปุณาตีติ กูฏฏฺฏการโก
ปราชยํ ปาปุณาติ ฯ
[89]

วิหารฏฺฐกถา

ยํ ฯ วิหาโรปิ ปริเวณมฺปิ อาวาโสปิ
วิหาโรเตฺวว สงฺขํ คจฺฉตีติ อาห วิหารํ วาติอาทึ ฯ ตตฺถ
วิหารนฺติ มหาวิหารํ ฯ ปริเวณนฺติ มหาวิหารสฺส อพฺภนฺตเร วิสุํ
วิสุํ ปาการปริจฺฉินฺนฏฺฐานํ ฯ อาวาสนฺติ เอกํ อาวสถํ ฯ อภิโยเค
กเตปิ อวหารสฺส อสิชฺฌนโต วุตฺตํ อภิโยโค น รูหตีติ ฯ
คณสนฺตเก ปน ปริจฺฉินฺนสามิกตฺตา สกฺกา ธุรํ นิกฺขิปาเปตุนฺติ
อาห ทีฆภาณกาทิเภทสฺส ปน คณสฺสาติ ฯ อิธาปิ สเจ เอโกปิ
ธุรํ น นิกฺขิปติ รกฺขติเยว ฯ สพฺเพสํ ธุรนิกฺเขเปเนว หิ
ปาราชิกํ ฯ
[90]

เขตฺตฏฺฐกถา

ยํ ฯ สตฺต ธญฺญานีติ สาลิวีหิยวกงฺคุ-
กุทฺรูสวรกโคธุมานํ วเสน สตฺต ธญฺญานิ ฯ นิรปฺปิตฺวา วาติ-
[ ม. ป. 90 ส. ป. 410 - 1 ]