อยํ ปโยโค กโตติ ทสฺเสติ ฯ เตเนว ปุคฺคลสฺส นตฺถิ อวหาโรติ
วุตฺตํ ฯ สติ ปน วาเต กโต ปโยโค ฐานาจาวนปฺปโยโคเยวาติ
มาติกาอุชุกรเณ วิย อตฺเถว อวหาโรติ ทฏฺฐพฺพํ ฯ ฐานา-
จาวนปฺปโยโค น โหตีติ สุกฺขมาติกาอุชุกรเณ วิย อสติ วาเต
กตปฺปโยคตฺตา ฯ ภณฺฑเทยฺยํ ปน โหตีติ นาวาสามิกสฺส ภณฺฑ-
เทยฺยํ โหติ ฯ
[86]

ยานฏฺฐกถา

ยํ ฯ ทุกยุตฺตสฺสาติ ทฺวีหิ โคเณหิ ยุตฺตสฺส ฯ
อยุตฺตนฺติ โคเณหิ อยุตฺตํ ฯ กปฺปกตาติ ยถา ทฺวีหิ ภาเคหิ
เหฏฺฐา ปติฏฺฐาติ เอวํ กตา ฯ ตีณิ วา จตฺตาริ วา ฐานานีติ
อกปฺปกตาย อุปตฺถมฺภนิยา วเสน ตีณิ ฐานานิ กปฺปกตาย วเสน
จตฺตาริ ฐานานิ ฯ ตถา ปฐวิยํ ฐปิตสฺส ตีณิ ฐานานีติ
สมฺพนฺโธ ฯ ตนฺติ ผลกสฺส วา ทารุกสฺส วา อุปริ ฐปิตํ ปฐวิยํ
ฐปิตญจ ฯ ทฺวีหิ อกฺขสีเสหีติ ทฺวีหิ อกฺขโกฏีหิ ฯ ทารูนํ อุปริ
ฐปิตสฺสาติ ทฺวินฺนํ ทารูนํ อุปริ ทฺวีหิ อกฺขโกฏีหิ โอลมฺเพตฺวา
สกฏสาลาย ฐปิตสฺส ฯ เหฏฺฐิมตลสฺสาติ สกฏพาหาย ภูมึ ผุสิตฺวา
ฐิตสฺส เหฏฺฐิมภาคสฺส ฯ เสสํ นาวาย วุตฺตสทิสนฺติ อิมินา ยทิ
ปน ตํ เอวํ คจฺฉนฺตํ ปกติคมนํ ปจฺฉินฺทิตฺวา อญฺญํ ทิสาภาคํ
เนติ ปาราชิกํ สยเมว ยงฺกิญฺจิ คามํ สมฺปตฺตํ ฐานา อจฺจา-
เวนฺโตว วิกฺกีณิตฺวา คจฺฉติ เนวตฺถิ อวหาโร ภณฺฑเทยฺยํ ปน
[ ม. ป. 88-9 ส.ป. 403-6 ]

โหตีติ อิมํ นยํ อติทิสฺสติ ฯ
[87]

ภารฏฺฐกถา

ยํ ฯ ปุริมคเล คลวาฏโกติ ปุริมคเล
อุปริมคลวาฏโก ฯ อุรปริจฺเฉทมชฺเฌติ อุรปริยนฺตสฺส มชฺเฌ ฯ
อนาณตฺตตฺตาติ อสุกฏฺฐานํ เนหีติ อนาณตฺตตฺตา ฯ โย จายํ สีสภาเร
วุตฺโตติ โย จายํ วินิจฺฉโย สีสภาเร วุตฺโต ฯ สีสาทีหิ วา คหิโต
โหตูติ สมฺพนฺโธ ฯ ตาทิสนฺติ ตปฺปฏิจฺฉาทนสมตฺถํ ฯ
[88]

อารามฏฺฐกถา

ยํ ฯ พนฺธนนฺติ ปุปฺผานิ วณฺเฏ
ปติฏฺฐิตฏฺฐานํ ฯ อภิยุญฺชตีติ โจเทติ อฏฺฏํ กโรติ ฯ อทินฺนาทานสฺส
ปโยคตฺตาติ สหปฺปโยคมาห วตฺถุมฺหิเยว กตปฺปโยคตฺตา ฯ สหปฺ-
ปโยควเสน เหตํ ทุกฺกฏํ ฯ วินิจฺฉยปฺปสุตนฺติ วินิจฺฉเย นิยุตฺตํ ฯ
กกฺขโฬติ ทารุโณ ฯ ธุรํ นิกฺขิปตีติ อุสฺสาหํ ฐเปติ ฯ อตฺตโน
สนฺตกกรเณ นิรุสฺสาโห โหตีติ อตฺโถ ฯ กูฏฏฺฏการโกปิ สเจ
ธุรํ น นิกฺขิปติ นตฺถิ อวหาโรติ อาห สเจ สยมฺปิ กตธุรนิกฺเขโป
โหตีติ ฯ สยมฺปีติ อภิยุญฺชโกปิ ฯ กตธุรนิกฺเขโปติ น ทานิ นํ
อิมสฺส ทสฺสามีติ เอวํ ตสฺส ทาเน กตธุรนิกฺเขโป ฯ กิงฺการ-
ปฏิสฺสาวิภาเวติ กึ กโรมิ กึ กโรมีติ เอวํ กิงฺการเมว ปฏิสฺ-
สุณนฺโต วิจรตีติ กิงฺการปฏิสฺสาวี ฯ ตสฺส ภาโว กิงฺการปฏิสฺสาวิ-
ภาโว ฯ ตสฺมึ ฯ อตฺตโน วสวตฺติภาเวติ วุตฺตํ โหติ ฯ อุกฺโกจํ
ทตฺวาติ ลญฺจํ ทตฺวา ฯ กูฏวินิจฺฉยิกานนฺติ กูฏวินิจฺฉเย นิยุตฺตานํ
[ ม. ป. 89-90 ส. ป. 407-10 ]