ปน ตโต อธิกมตฺตากฑฺฒเนเนว สิยา ฯ รชฺชุเกน พนฺธิตฺวาติ
เอกาย รชฺชุโกฏิยา จีวรํ พนฺธิตฺวา อปราย โกฏิยา จีวรวํสํ
พนฺธิตฺวา ฐปิตจีวรํ ฯ มุตฺตมตฺเต อฏฺฐตฺวา ปตนกสภาวตฺตา
มุตฺเต ปาราชิกนฺติ วุตฺตํ ฯ เอกเมกสฺส ผุฏฺโฐกาสมตฺเต อติกฺกนฺเต
ปาราชิกนฺติ ภิตฺตึ อผุสาเปตฺวา ฐปิตตฺตา วุตฺตํ ฯ ภิตฺตึ นิสฺสาย
ฐปิตนฺติ ปฏิปาฏิยา ฐิเตสุ นาคทนฺตาทีสุเยว อาโรเปตฺวา ภิตฺตึ
ผุสาเปตฺวา ฐปิตํ ฯ ปณฺณนฺตรํ อาโรเปตฺวา ฐปิตาติ อญฺเญหิ
ฐปิตํ สนฺธาย วุตฺตํ ฯ
[84]

อุทกฏฺฐกถา

ยํ ฯ สนฺทมานอุทเก นิกฺขิตฺตํ น ติฏฺฐตีติ
อาห อสนฺทนเก อุทเกติ ฯ อนาปตฺตีติ หตฺถวารปทวาเรสุ ทุกฺกฏา-
ปตฺติยา อภาวํ สนฺธาย วุตฺตํ ฯ กฑฺฒตีติ เหฏฺฐโต โอสาเทติ ฯ
อุปฺปลาทีสูติ อาทิสทฺเทน ปทุมปุณฺฑรีกาทึ สงฺคณฺหาติ ฯ รตฺตํ
ปทุมํ เสตํ ปุณฺฑรีกํ ฯ เสตํ วา ปทุมํ รตฺตํ ปุณฺฑรีกํ ฯ
อถวา รตฺตํ วา โหตุ เสตํ วา สตปตฺตํ ปทุมํ โอนสต-
ปตฺตํ ปุณฺฑรีกํ ฯ วตฺถุ ปูรตีติ ปาราชิกวตฺถุ ปโหติ ฯ ตสฺมึ
ฉินฺนมตฺเต ปาราชิกนฺติ อุทกโต อจฺจุคฺคตสฺส อุทกวินิมุตฺตฏฺฐานโต
เฉทนํ สนฺธาย วุตฺตํ ฯ ยํ วตฺถุํ ปูเรตีติ ยํ ปุปฺผํ ปาราชิก-
วตฺถุํ ปูเรติ ฯ ทสหิ ปุปฺเผหิ กตกลาโป หตฺถโก ฯ มหนฺตํ กลาปํ
กตฺวา พทฺธํ ภารพทฺธํ ฯ รชฺชุเกสุ ติณานิ สนฺถริตฺวาติ เอตฺถ
[ ม. ป. 87-8 ส.ป. 393-7 ]

เทฺว รชฺชุกานิ อุทกปิฏฺเฐ ฐเปตฺวา เตสํ อุปริ ติริยโต ติณานิ
สนฺถริตฺวา เตสํ อุปริ พนฺธิตฺวา วา อพนฺธิตฺวา วา ติริยโตเยว
ปุปฺผานิ ฐเปตฺวา เหฏฺฐโต คตานิ เทฺว รชฺชุกานิ อุกฺขิปิตฺวา
ปุปฺผมตฺถเก ฐเปนฺตีติ วทนฺติ ฯ เกสคฺคมตฺตมฺปิ ยถา ฐิตฏฺฐานโต
จาเวตีติ ปาริมนฺเตน ผุฏฺโฐกาสํ โอริมนฺเตน เกสคฺคมตฺตํ จาเวติ ฯ
สกลมุทกนฺติ ทณฺเฑน ผุฏฺโฐกาสคตํ สกลมุทกํ ฯ น อุทกํ
ฐานนฺติ อตฺตนา กตฏฺฐานสฺส อฏฺฐานตฺตา ฯ อิทํ อุภยนฺติ เอตฺถ
พนฺธนํ อโมเจตฺวา ฯเปฯ ปาราชิกนฺติ อิทเมกํ ปฐมํ พนฺธนํ ฯเปฯ
ฐานปริจฺเฉโทติ อิทํ ทุติยํ ฯ ปทุมินิยนฺติ ปทุมคจฺเฉ ฯ
อุปฺปาฏิตายาติ ปเรหิ อตฺตโน อตฺถาย อุปฺปาฏิตาย ฯ พหิ
ฐปิเตติ อุทกโต พหิ ฐปิเต ฯ หตฺถกวเสน ขุทฺทกํ กตฺวา พทฺธํ
กลาปพทฺธํ นาม ฯ ภารพทฺธํ นาม สีสภาราทิวเสน พทฺธํ ฯ
มูฬาลนฺติ กณฺฑํ ฯ ปตฺตํ วา ปุปฺผํ วาติ อิทํ กทฺทมสฺส อนฺโต
ปวิสิตฺวา ฐิตํ สนฺธาย วุตฺตํ ฯ สกลมุทกนฺติ วาปิอาทีสุ ปริยา-
ปนฺนํ สกลมุทกํ ฯ นิทฺธมนตุมฺพนฺติ วาปิยา อุทกสฺส นิกฺขมน-
มคฺคํ ฯ อุทกวาหกนฺติ มหามาติกํ ฯ น อวหาโรติ อิทํ ปุพฺพ-
สทิสํ น โหตีติ อาห กสฺมา ฯเปฯ เอวรูปา หิ ตตฺถ กติกาติ ฯ
อวหาโร นตฺถีติ สพฺพสาธารเณ อปริคฺคหิตฏฺฐาเน คหิตตฺตา ฯ
มาติกํ อาโรเปตฺวาติ ขุทฺทกมาติกํ อาโรเปตฺวา ฯ มริตฺวา ฯเปฯ
[ ม. ป. 88 ส. ป. 397-400 ]

ติฏฺฐนฺตีติ เอตฺถ มตมจฺฉานํเยว เตสํ สนฺตกตฺตา อมเต คณฺหนฺตสฺส
นตฺถิ อวหาโรติ วทนฺติ ฯ
[85]

นาวฏฺฐกถา

ยํ ปน ยา พนฺธเน มุตฺเต ฐานา น
จวตีติ อิมินา จณฺฑโสเต พนฺธนาวํ ปฏิกฺขิปติ ฯ ตาว ทุกฺกฏนฺติ
พนฺธนํ โมเจติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ เอวํ โมเจนฺตสฺส ปญฺญตฺต-
ทุกฺกฏํ สนฺธาย วุตฺตํ ฯ ถุลฺลจฺจยมฺปิ ปาราชิกมฺปิ โหตีติ เอตฺถ
ปฐมํ ฐานา อจฺจาเวตฺวา มุตฺเต ถุลฺลจฺจยํ ปฐมํ ฐานา
จาเวตฺวา มุตฺเต ปาราชิกนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ ปาเส พทฺธสูกโร วิยาติ-
ิอาทินา วุตฺตํ สนฺธายาห ตตฺถ ยุตฺติ ปุพฺเพ วุตฺตาเยวาติ ฯ
วิปฺปนฏฺฐา นาวาติ วิสมวาตาทีหิ วินาสํ ปตฺวา อุทเก นิมุชฺชิตฺวา
เหฏฺฐาภูมิตลํ อปฺปตฺวา มชฺเฌ ฐิตํ สนฺธาย วทติ ฯ เตเนว
อโธ วา โอปิลาเปนฺตสฺส ฯเปฯ นาวาตเลน ผุฏฺโฐกาสํ มุขวฏฺฏึ
อติกฺกนฺตมตฺเต ปาราชิกนฺติ วุตฺตํ ฯ โอปิลาเปนฺตสฺสาติ โอสีทา-
เปนฺตสฺส ฯ อติกฺกนฺตมตฺเตติ ผุฏฺโฐกาสํ อติกฺกนฺตมตฺเต ฯ เอเสว
นโยติ มุตฺตมตฺเต ปาราชิกนฺติ ทสฺเสติ ฯ นาวากฑฺฒนโยคฺคมหา-
โยตฺตตาย โยตฺตโกฏิโต ปฏฺฐาย สกลมฺปิ ฐานนฺติ วุตฺตํ ฯ
อสติปิ วาเต ยถา วาตํ คณฺหาติ ตถา ฐปิตตฺตา วาตํ คณฺหา-
เปตีติ วุตฺตํ ฯ พลวา วาโต อาคมฺมาติ หิ อิมินา อสติ วาเต
[ ม. ป. 88 ส.ป. 400-3 ]