ปฐมวรรค

วัชฌาวัชฌปัญหา ที่ 1

ลำดับนั้นสมเด็พระเจ้ามิลินท์ทรงพระจินตนา
การดำริฉะนี้ว่า พระนาคเสนผู้มีอายุให้โอกาสอาตมาแล้ว ควรที่อาตมาจะถามเถิด ดำริฉะนี้
แล้ว สมเด็จพระเจ้ากรุงมิลินท์ผู้เป็นปิ่นกษัตริย์ ก็หมอบลงกับบาทยุคลพระนาคเสนผู้เป็น
อาจารย์ กระทำอัญชลี นมัสการเหนืออุตมางคศิโรตม์มีพระโองการตรัสว่า ได้โปรดเถิดพระ
เจ้าข้า ด้วยคำเดียรถีย์ว่า เมื่อสมเด็จพระมหากรุณาเจ้ามีพระชนมายุอยู่นั้น สาธุสัตบุรุษจะบูชา
นับถือก็ควร บัดนี้พระเจ้าเข้านิพพานล่วงลับไปแล้วจะไหว้จะบูชา สมเด็จพระมหากรุณาเจ้าไม่
ยินดี ธรรมดาว่ากระทำสักการบูชาแก่พระชินสีห์ อันมิได้ยินดีนี้มีโทษหาผลมิได้ อยํ ปญฺโห
อันว่าปัญหาที่ถามนี้ อุภโต โกฏิโก มีเงื่อนเป็นสอง เนโส วิสโย ปัญหานี้จะได้ต้องด้วย
วิสัยแห่งคนมีปัญญาน้อยมีความคิดน้อยหามิได้ เป็นวิสัยแห่งคนอันมีปัญญามากมีความคิด
มาก ธรรมดาว่าวิสัยแห่งคนมีปัญญาน้อยคิดไม่ถึงจึงเป็นทิฐิไป พระผู้เป็นเจ้าจงวิสัชนาแก้ไข
อธิบาย ทำลายเสียซึ่งทิฐิทั้งหลายเถิด ปัญหานี้มาถึงแก่พระผู้เป็นเจ้าผู้ประเสริฐ พระผู้เป็นเจ้า
ผู้ประเสริฐจงให้จักษุปัญญาไว้แก่พระชินบุตร อันจะเกิดมาสุดท้ายภายหลัง เพื่อจะทำลายซึ่ง
คำปรับปวาททั้งหลายในกาลบัดนี้
พระนาคเสนเถรเจ้าผู้ประเสริฐจึงวิสัชนาว่า มหาราช ดูรานะบพิตรพระราชสมภาร
คำที่ว่า สมเด็จพระพุทธเจ้าเข้าสู่พระนิพพานล่วงไปแล้วนั้น มิได้ยินดีด้วยเครื่องสักกาบูชานั้น
อย่าว่าไปเลย ถึงมีพระชนม์อยู่ก็ไม่เสวยโสมนัสยินดีในลาภสักการะที่เทพยดามนุษย์บูชา
สาทิยา อันว่าความยินดีนี้ สมเด็จพระชินสีห์สัมมาสัมพุทธเจ้าละเสียแต่ควงไม้พระศรีมหา
โพธิเมื่อแรกได้ตรัส ดังฤๅเล่าสมเด็จพระพุทธเจ้าเข้าสู่นิพพานด้วยนิพพานธาตุ ขาดจากเชื้อ
ตัณหาจะยินดี ด้วยเครื่องสักกาบูชาหามิได้ อนึ่งพระธรรมเสนาบดีสารีบุตรกล่าวไว้ดังนี้ว่า
อันสมเด็จ พระชินสีห์จะได้ยินดีในเครื่องบูชาหามิได้ แต่ทว่าควรที่โลกเทวดามนุษย์จะบูชา
เป็นธรรมดา เมื่อโลกบูชาแล้ว มีผลมากนักหนา ของถวายพระพร
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นประชากรมีพระราชโองการตรัสว่า พระผู้เป็นเจ้ามาอ้างเอาคำ
พระธรรมเสนาบดีสารีบุตรนี้ เหมือนบิดาสรรเสริญซึ่งบุตร เหมือนบุตรสรรเสริญซึ่งบิดา เชื่อ
ฟังยังไม่ได้ก่อน จงวิสัชนาไปใหม่เพื่อจะทำลายเสียซึ่งทิฐิทั้งหาย จงตั้งไว้ซึ่งสกวาทีคลายเสีย
ซึ่งทิฐิทั้งหลาย