ตสฺเสว ปุคฺคลสฺส กามธาตุยา ทฺวีสุ เวทนาสุ ตสฺส ตตฺถ อวิชฺชานุสโย จ กามราคานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ปหีนา; ปฏิฆานุสโย น วตฺตพฺโพ ‘‘ปหีโน’’ติ วา ‘‘อปฺปหีโน’’ติ วาฯ ตสฺเสว ปุคฺคลสฺส ทุกฺขาย เวทนาย ตสฺส ตตฺถ อวิชฺชานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ปหีนา; กามราคานุสโย จ มานานุสโย จ น วตฺตพฺพา ‘‘ปหีนา’’ติ วา ‘‘อปฺปหีนา’’ติ วาฯ (ปญฺจกมูลกํ)

[296] (ก) ยสฺส ยตฺถ กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ภวราคานุสโย จ ปหีนา ตสฺส ตตฺถ อวิชฺชานุสโย ปหีโนติ? นตฺถิฯ

(ข) ยสฺส วา ปน ยตฺถ อวิชฺชานุสโย ปหีโน ตสฺส ตตฺถ กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ภวราคานุสโย จ ปหีนาติ?

อรหโต รูปธาตุยา อรูปธาตุยา ตสฺส ตตฺถ อวิชฺชานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ภวราคานุสโย จ ปหีนา; กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ น วตฺตพฺพา ‘‘ปหีนา’’ติ วา ‘‘อปฺปหีนา’’ติ วาฯ ตสฺเสว ปุคฺคลสฺส กามธาตุยา ทฺวีสุ เวทนาสุ ตสฺส ตตฺถ อวิชฺชานุสโย จ กามราคานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ปหีนา; ปฏิฆานุสโย จ ภวราคานุสโย จ น วตฺตพฺพา ‘‘ปหีนา’’ติ วา ‘‘อปฺปหีนา’’ติ วาฯ ตสฺเสว ปุคฺคลสฺส ทุกฺขาย เวทนาย ตสฺส ตตฺถ อวิชฺชานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ปหีนา; กามราคานุสโย จ มานานุสโย จ ภวราคานุสโย จ น วตฺตพฺพา ‘‘ปหีนา’’ติ วา ‘‘อปฺปหีนา’’ติ วาฯ (ฉกฺกมูลกํ)

ปหีนวาเร อนุโลมํฯ

5. ปหีนวาร

(ฆ) ปฏิโลมปุคฺคโล

[297] (ก) ยสฺส กามราคานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส ปฏิฆานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน ปฏิฆานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส กามราคานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

(ก) ยสฺส กามราคานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส มานานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน มานานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส กามราคานุสโย อปฺปหีโนติ?

อนาคามิสฺส มานานุสโย อปฺปหีโน, โน จ ตสฺส กามราคานุสโย อปฺปหีโนฯ ติณฺณํ ปุคฺคลานํ มานานุสโย จ อปฺปหีโน กามราคานุสโย จ อปฺปหีโนฯ

ยสฺส กามราคานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส ทิฏฺฐานุสโย…เป.… วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโนติ?

ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ กามราคานุสโย อปฺปหีโน, โน จ เตสํ วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโนฯ ปุถุชฺชนสฺส กามราคานุสโย จ อปฺปหีโน วิจิกิจฺฉานุสโย จ อปฺปหีโนฯ

ยสฺส วา ปน วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส กามราคานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

ยสฺส กามราคานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส ภวราคานุสโย…เป.… อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

ยสฺส วา ปน อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส กามราคานุสโย อปฺปหีโนติ?

อนาคามิสฺส อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโน, โน จ ตสฺส กามราคานุสโย อปฺปหีโนฯ ติณฺณํ ปุคฺคลานํ อวิชฺชานุสโย จ อปฺปหีโน กามราคานุสโย จ อปฺปหีโนฯ

[298] (ก) ยสฺส ปฏิฆานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส มานานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน มานานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส ปฏิฆานุสโย อปฺปหีโนติ?

อนาคามิสฺส มานานุสโย อปฺปหีโน, โน จ ตสฺส ปฏิฆานุสโย อปฺปหีโนฯ ติณฺณํ ปุคฺคลานํ มานานุสโย จ อปฺปหีโน ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีโนฯ

ยสฺส ปฏิฆานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส ทิฏฺฐานุสโย…เป.… วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโนติ?

ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ ปฏิฆานุสโย อปฺปหีโน, โน จ เตสํ วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโนฯ ปุถุชฺชนสฺส ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีโน วิจิกิจฺฉานุสโย จ อปฺปหีโนฯ

ยสฺส วา ปน วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส ปฏิฆานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

ยสฺส ปฏิฆานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส ภวราคานุสโย…เป.… อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

ยสฺส วา ปน อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส ปฏิฆานุสโย อปฺปหีโนติ?

อนาคามิสฺส อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโน, โน จ ตสฺส ปฏิฆานุสโย อปฺปหีโนฯ ติณฺณํ ปุคฺคลานํ อวิชฺชานุสโย จ อปฺปหีโน ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีโนฯ

[299] ยสฺส มานานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส ทิฏฺฐานุสโย…เป.… วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโนติ?

ติณฺณํ ปุคฺคลานํ มานานุสโย อปฺปหีโน, โน จ เตสํ วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโนฯ ปุถุชฺชนสฺส มานานุสโย จ อปฺปหีโน วิจิกิจฺฉานุสโย จ อปฺปหีโนฯ

ยสฺส วา ปน วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส มานานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

ยสฺส มานานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส ภวราคานุสโย…เป.… อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

ยสฺส วา ปน อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส มานานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

[300] (ก) ยสฺส ทิฏฺฐานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส ทิฏฺฐานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตา …เป.…ฯ

[301] ยสฺส วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส ภวราคานุสโย…เป.… อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

ยสฺส วา ปน อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโนติ?

ติณฺณํ ปุคฺคลานํ อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโน, โน จ เตสํ วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโนฯ ปุถุชฺชนสฺส อวิชฺชานุสโย จ อปฺปหีโน วิจิกิจฺฉานุสโย จ อปฺปหีโนฯ

[302] (ก) ยสฺส ภวราคานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส ภวราคานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ (เอกมูลกํ)

[303] (ก) ยสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีนา ตสฺส มานานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน มานานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีนาติ?

อนาคามิสฺส มานานุสโย อปฺปหีโน, โน จ ตสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีนาฯ ติณฺณํ ปุคฺคลานํ มานานุสโย จ อปฺปหีโน กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีนาฯ

ยสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีนา ตสฺส ทิฏฺฐานุสโย…เป.… วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโนติ?

ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีนา, โน จ เตสํ วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโนฯ ปุถุชฺชนสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีนา วิจิกิจฺฉานุสโย จ อปฺปหีโนฯ

ยสฺส วา ปน วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีนาติ? อามนฺตาฯ

ยสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีนา ตสฺส ภวราคานุสโย…เป.… อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

ยสฺส วา ปน อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีนาติ?

อนาคามิสฺส อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโน, โน จ ตสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีนาฯ ติณฺณํ ปุคฺคลานํ อวิชฺชานุสโย จ อปฺปหีโน กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีนาฯ (ทุกมูลกํ)

[304] ยสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ อปฺปหีนา ตสฺส ทิฏฺฐานุสโย…เป.… วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโนติ?

ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ อปฺปหีนา, โน จ เตสํ วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโนฯ ปุถุชฺชนสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ อปฺปหีนา วิจิกิจฺฉานุสโย จ อปฺปหีโนฯ

ยสฺส วา ปน วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ อปฺปหีนาติ? อามนฺตาฯ

ยสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ อปฺปหีนา ตสฺส ภวราคานุสโย…เป.… อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

ยสฺส วา ปน อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ อปฺปหีนาติ?

อนาคามิสฺส อวิชฺชานุสโย จ มานานุสโย จ อปฺปหีนา, โน จ ตสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ อปฺปหีนาฯ ติณฺณํ ปุคฺคลานํ อวิชฺชานุสโย จ อปฺปหีโน กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ อปฺปหีนาฯ (ติกมูลกํ)

[305] (ก) ยสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ อปฺปหีนา ตสฺส วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ อปฺปหีนาติ? อามนฺตา …เป.…ฯ (จตุกฺกมูลกํ)

[306] ยสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ อปฺปหีนา ตสฺส ภวราคานุสโย…เป.… อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

ยสฺส วา ปน อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ อปฺปหีนาติ?

อนาคามิสฺส อวิชฺชานุสโย จ มานานุสโย จ อปฺปหีนา, โน จ ตสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ อปฺปหีนาฯ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อวิชฺชานุสโย จ กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ อปฺปหีนา, โน จ เตสํ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ อปฺปหีนาฯ ปุถุชฺชนสฺส อวิชฺชานุสโย จ อปฺปหีโน; กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ อปฺปหีนาฯ (ปญฺจกมูลกํ)

[307] (ก) ยสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ภวราคานุสโย จ อปฺปหีนา ตสฺส อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโน ตสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ภวราคานุสโย จ อปฺปหีนาติ?

อนาคามิสฺส อวิชฺชานุสโย จ มานานุสโย จ ภวราคานุสโย จ อปฺปหีนา, โน จ ตสฺส กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ อปฺปหีนาฯ

ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อวิชฺชานุสโย จ กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ ภวราคานุสโย จ อปฺปหีนา, โน จ เตสํ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ อปฺปหีนาฯ ปุถุชฺชนสฺส อวิชฺชานุสโย จ อปฺปหีโน, กามราคานุสโย จ ปฏิฆานุสโย จ มานานุสโย จ ทิฏฺฐานุสโย จ วิจิกิจฺฉานุสโย จ ภวราคานุสโย จ อปฺปหีนาฯ (ฉกฺกมูลกํ)

(ง) ปฏิโลมโอกาโส

[308] (ก) ยตฺถ กามราคานุสโย อปฺปหีโน ตตฺถ ปฏิฆานุสโย อปฺปหีโนติ?

น วตฺตพฺโพ ‘‘ปหีโน’’ติ วา ‘‘อปฺปหีโน’’ติ วาฯ

(ข) ยตฺถ วา ปน ปฏิฆานุสโย อปฺปหีโน ตตฺถ กามราคานุสโย อปฺปหีโนติ?

น วตฺตพฺโพ ‘‘ปหีโน’’ติ วา ‘‘อปฺปหีโน’’ติ วาฯ

(ก) ยตฺถ กามราคานุสโย อปฺปหีโน ตตฺถ มานานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยตฺถ วา ปน มานานุสโย อปฺปหีโน ตตฺถ กามราคานุสโย อปฺปหีโนติ?

รูปธาตุยา อรูปธาตุยา เอตฺถ มานานุสโย อปฺปหีโน; กามราคานุสโย น วตฺตพฺโพ ‘‘ปหีโน’’ติ วา ‘‘อปฺปหีโน’’ติ วาฯ กามธาตุยา ทฺวีสุ เวทนาสุ เอตฺถ มานานุสโย จ อปฺปหีโน กามราคานุสโย จ อปฺปหีโนฯ

ยตฺถ กามราคานุสโย อปฺปหีโน ตตฺถ ทิฏฺฐานุสโย…เป.… วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ

ยตฺถ วา ปน วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโน ตตฺถ กามราคานุสโย อปฺปหีโนติ?

ทุกฺขาย เวทนาย รูปธาตุยา อรูปธาตุยา เอตฺถ วิจิกิจฺฉานุสโย อปฺปหีโน; กามราคานุสโย น วตฺตพฺโพ ‘‘ปหีโน’’ติ วา ‘‘อปฺปหีโน’’ติ วาฯ กามธาตุยา ทฺวีสุ เวทนาสุ เอตฺถ วิจิกิจฺฉานุสโย จ อปฺปหีโน กามราคานุสโย จ อปฺปหีโนฯ

(ก) ยตฺถ กามราคานุสโย อปฺปหีโน ตตฺถ ภวราคานุสโย อปฺปหีโนติ?

น วตฺตพฺโพ ‘‘ปหีโน’’ติ วา ‘‘อปฺปหีโน’’ติ วาฯ

(ข) ยตฺถ วา ปน ภวราคานุสโย อปฺปหีโน ตตฺถ กามราคานุสโย อปฺปหีโนติ?

น วตฺตพฺโพ ‘‘ปหีโน’’ติ วา ‘‘อปฺปหีโน’’ติ วาฯ

(ก) ยตฺถ กามราคานุสโย อปฺปหีโน ตตฺถ อวิชฺชานุสโย อปฺปหีโนติ? อามนฺตาฯ