จกฺขุวิญฺญาณธาตุ ธาตุ เจว จกฺขุวิญฺญาณธาตุ จฯ อวเสสา ธาตู น จกฺขุวิญฺญาณธาตุฯ โสตวิญฺญาณํ…เป.… ฆานวิญฺญาณํ… ชิวฺหาวิญฺญาณํ… กายวิญฺญาณํ…ฯ

(ก) มโน ธาตูติ? อามนฺตาฯ

(ข) ธาตู มโนธาตูติ?

มโนธาตุ ธาตุ เจว มโนธาตุ จฯ อวเสสา ธาตู น มโนธาตุฯ

(ก) มโนวิญฺญาณํ ธาตูติ? อามนฺตาฯ

(ข) ธาตู มโนวิญฺญาณธาตูติ?

มโนวิญฺญาณธาตุ ธาตุ เจว มโนวิญฺญาณธาตุ จฯ อวเสสา ธาตู น มโนวิญฺญาณธาตุฯ

(ก) ธมฺโม ธาตูติ? อามนฺตาฯ

(ข) ธาตู ธมฺมธาตูติ?

ธมฺมธาตุ ธาตุ เจว ธมฺมธาตุ จฯ อวเสสา ธาตู น ธมฺมธาตุฯ

(ข) ปจฺจนีกํ

[15] (ก) น จกฺขุ น ธาตูติ?

จกฺขุํ ฐเปตฺวา อวเสสา ธาตู น จกฺขุ, ธาตุฯ จกฺขุญฺจ ธาตุญฺจ ฐเปตฺวา อวเสสา น เจว จกฺขุ น จ ธาตูฯ

(ข) น ธาตู น จกฺขูติ? อามนฺตาฯ

น โสตํ น ธาตูติ?

โสตํ ฐเปตฺวา…เป.… ฆานํ ฐเปตฺวา…เป.… ชิวฺห ฐเปตฺวา…เป.…ฯ

(ก) น กาโย น ธาตูติ? อามนฺตาฯ

(ข) น ธาตู น กายธาตูติ? อามนฺตาฯ

น รูปํ น ธาตูติ?

รูปํ ฐเปตฺวา…เป.… สทฺทํ… คนฺธํ… รสํ… โผฏฺฐพฺพํ… จกฺขุวิญฺญาณํ…เป.… มโนวิญฺญาณํ ฐเปตฺวา…เป.…ฯ

(ก) น ธมฺโม น ธาตูติ? อามนฺตาฯ

(ข) น ธาตู น ธมฺมธาตูติ? อามนฺตาฯ

4. สุทฺธธาตุมูลจกฺกวาโร

(ก) อนุโลมํ

[16] (ก) จกฺขุ ธาตูติ? อามนฺตาฯ

(ข) ธาตู โสตธาตูติ?

โสตธาตุ ธาตุ เจว โสตธาตุ จฯ อวเสสา ธาตู น โสตธาตุฯ

จกฺขุ ธาตูติ? อามนฺตาฯ

ธาตู ฆานธาตุ…เป.… ธาตู ธมฺมธาตูติ?

ธมฺมธาตุ ธาตุ เจว ธมฺมธาตุ จฯ อวเสสา ธาตู น ธมฺมธาตุฯ (จกฺกํ พนฺธิตพฺพํ)ฯ

(ข) ปจฺจนีกํ

[17] (ก) น จกฺขุ น ธาตูติ?

จกฺขุํ ฐเปตฺวา อวเสสา ธาตู น จกฺขุธาตุฯ จกฺขุญฺจ ธาตุญฺจ ฐเปตฺวา อวเสสา น เจว จกฺขุ น จ ธาตุฯ

(ข) น ธาตู น โสตธาตูติ? อามนฺตาฯ

น จกฺขุ น ธาตูติ?

จกฺขุํ ฐเปตฺวา อวเสสา ธาตู น จกฺขุ, ธาตุฯ จกฺขุ จ ธาตุญฺจ ฐเปตฺวา อวเสสา น เจว จกฺขุ น จ ธาตุฯ น ธาตู น ฆานธาตุ…เป.… น ธาตู น ธมฺมธาตูติ? อามนฺตาฯ

(ก) น ธมฺโม น ธาตูติ? อามนฺตาฯ

(ข) น ธาตู น จกฺขุธาตูติ? อามนฺตาฯ

น ธมฺโม น ธาตูติ? อามนฺตาฯ

น ธาตู น โสตธาตุ…เป.… น ธาตู น มโนวิญฺญาณธาตูติ? อามนฺตาฯ (จกฺกํ พนฺธิตพฺพํ)ฯ

(ยถา อายตนยมกสฺส ปณฺณตฺติ เอวํ ธาตุยมกสฺส ปณฺณตฺติ วิตฺถาเรตพฺพา)

ปณฺณตฺตินิทฺเทสวาโรฯ

2. ปวตฺติวาโร 1. อุปฺปาทวาโร

(1) ปจฺจุปฺปนฺนวาโร

(ก) อนุโลมปุคฺคโล

[18] (ก) ยสฺส จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติ ตสฺส โสตธาตุ อุปฺปชฺชตีติ?

สจกฺขุกานํ อโสตกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติ, โน จ เตสํ โสตธาตุ อุปฺปชฺชติฯ สจกฺขุกานํ สโสตกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ จกฺขุธาตุ จ อุปฺปชฺชติ โสตธาตุ จ อุปฺปชฺชติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน โสตธาตุ อุปฺปชฺชติ ตสฺส จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชตีติ?

สโสตกานํ อจกฺขุกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ โสตธาตุ อุปฺปชฺชติ, โน จ เตสํ จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติฯ สโสตกานํ สจกฺขุกานํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ โสตธาตุ จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุธาตุ จ อุปฺปชฺชติฯ

(ก) ยสฺส จกฺขุธาตุ อุปฺปชฺชติ ตสฺส ฆานธาตุ อุปฺปชฺชตีติ?