[860] สงฺฆเภทโก อานนฺตริโกติ? อามนฺตาฯ สพฺเพ สงฺฆเภทกา อานนฺตริกาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สพฺเพ สงฺฆเภทกา อานนฺตริกาติ? อามนฺตาฯ ธมฺมสญฺญี สงฺฆเภทโก อานนฺตริโกติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[861] ธมฺมสญฺญี สงฺฆเภทโก อานนฺตริโกติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถุปาลิ, สงฺฆเภทโก อาปายิโก เนรยิโก กปฺปฏฺโฐ อเตกิจฺโฉ; อตฺถุปาลิ, สงฺฆเภทโก น อาปายิโก น เนรยิโก น กปฺปฏฺโฐ น อเตกิจฺโฉ’’ติ! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตา ฯ เตน หิ น วตฺตพฺพํ – ‘‘ธมฺมสญฺญี สงฺฆเภทโก อานนฺตริโก’’ติฯ

[862] น วตฺตพฺพํ – ‘‘ธมฺมสญฺญี สงฺฆเภทโก อานนฺตริโก’’ติ? อามนฺตา ฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา –

‘‘อาปายิโก เนรยิโก, กปฺปฏฺโฐ สงฺฆเภทโก;

วคฺครโต อธมฺมฏฺโฐ, โยคกฺเขมา ปธํสติ;

สงฺฆํ สมคฺคํ เภตฺวาน, กปฺปํ นิรยมฺหิ ปจฺจตี’’ติ [จูฬว. 354; อ. นิ. 10.39; อิติวุ. 18]ฯ

อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ สงฺฆเภทโก อานนฺตริโกติฯ

อสญฺจิจฺจกถา นิฏฺฐิตาฯ

20. วีสติมวคฺโค

(195) 2. ญาณกถา

[863] นตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส ญาณนฺติ? อามนฺตาฯ นตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส ปญฺญา ปชานนา วิจโย ปวิจโย ธมฺมวิจโย สลฺลกฺขณา อุปลกฺขณา ปจฺจุปลกฺขณาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นนุ อตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส ปญฺญา ปชานนา วิจโย…เป.… ปจฺจุปลกฺขณาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส ปญฺญา ปชานนา วิจโย…เป.… ปจฺจุปลกฺขณา, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘นตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส ญาณ’’นฺติฯ

[864] นตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส ญาณนฺติ? อามนฺตาฯ ปุถุชฺชโน ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺเชยฺยาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ปุถุชฺชโน ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺเชยฺย, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘นตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส ญาณ’’นฺติฯ

ปุถุชฺชโน ทุติยํ ฌานํ…เป.… ตติยํ ฌานํ…เป.… จตุตฺถํ ฌานํ…เป.… อากาสานญฺจายตนํ สมาปชฺเชยฺย, วิญฺญาณญฺจายตนํ อากิญฺจญฺญายตนํ เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ สมาปชฺเชยฺย, ปุถุชฺชโน ทานํ ทเทยฺย …เป.… จีวรํ ทเทยฺย, ปิณฺฑปาตํ ทเทยฺย, เสนาสนํ ทเทยฺย, คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ ทเทยฺยาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ปุถุชฺชโน คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ ทเทยฺย, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – นตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส ญาณ’’นฺติฯ

[865] อตฺถิ ปุถุชฺชนสฺส ญาณนฺติ? อามนฺตาฯ ปุถุชฺชโน เตน ญาเณน ทุกฺขํ ปริชานาติ , สมุทยํ ปชหติ, นิโรธํ สจฺฉิกโรติ, มคฺคํ ภาเวตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

ญาณกถา นิฏฺฐิตาฯ

20. วีสติมวคฺโค

(196) 3. นิรยปาลกถา

[866] นตฺถิ นิรเยสุ นิรยปาลาติ? อามนฺตาฯ นตฺถิ นิรเยสุ กมฺมการณาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ นิรเยสุ กมฺมการณาติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ นิรเยสุ นิรยปาลาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตฺถิ มนุสฺเสสุ กมฺมการณา, อตฺถิ จ การณิกาติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ นิรเยสุ กมฺมการณา, อตฺถิ จ การณิกาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ นิรเยสุ กมฺมการณา, นตฺถิ จ การณิกาติ? อามนฺตาฯ อตฺถิ มนุสฺเสสุ กมฺมการณา, นตฺถิ จ การณิกาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[867] อตฺถิ นิรเยสุ นิรยปาลาติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา –