หญฺจิ อวิตกฺเก วิจารมตฺเต สมาธิมฺหิ วตฺตมาเน ปฐมํ ฌานํ นิรุทฺธํ ทุติยํ ฌานํ ปฏุปฺปนฺนํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ทฺวินฺนํ ฌานานํ ปฏุปฺปนฺนานมนฺตเร อวิตกฺโก วิจารมตฺโต สมาธิ ฌานนฺตริกาติฯ

[821] อวิตกฺโก วิจารมตฺโต สมาธิ น ฌานนฺตริกาติ? อามนฺตาฯ อวิตกฺโก วิจารมตฺโต สมาธิ ปฐมํ ฌานํ…เป.… ทุติยํ ฌานํ…เป.… ตติยํ ฌานํ…เป.… จตุตฺถํ ฌานนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพฯ เตน หิ อวิตกฺโก วิจารมตฺโต สมาธิ ฌานนฺตริกาติฯ

[822] อวิตกฺโก วิจารมตฺโต สมาธิ ฌานนฺตริกาติ? อามนฺตาฯ นนุ ตโย สมาธี วุตฺตา ภควตา – สวิตกฺโก สวิจาโร สมาธิ, อวิตกฺโก วิจารมตฺโต สมาธิ, อวิตกฺโก อวิจาโร สมาธีติ [ที. นิ. 3.305, 353]? อามนฺตาฯ หญฺจิ ตโย สมาธี วุตฺตา ภควตา – สวิตกฺโก…เป.… อวิจาโร สมาธิ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อวิตกฺโก วิจารมตฺโต สมาธิ ฌานนฺตริกา’’ติฯ

ฌานนฺตริกกถา นิฏฺฐิตาฯ

18. อฏฺฐารสมวคฺโค

(184) 8. สทฺทํ สุณาตีติกถา

[823] สมาปนฺโน สทฺทํ สุณาตีติ? อามนฺตาฯ สมาปนฺโน จกฺขุนา รูปํ ปสฺสติ…เป.… โสเตน…เป.… ฆาเนน…เป.… ชิวฺหาย…เป.… กาเยน โผฏฺฐพฺพํ ผุสตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

สมาปนฺโน สทฺทํ สุณาตีติ? อามนฺตาฯ โสตวิญฺญาณสมงฺคี สมาปนฺโนติ? น เหวํ วตฺตพฺเพฯ นนุ สมาธิ มโนวิญฺญาณสมงฺคิสฺสาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ สมาธิ มโนวิญฺญาณสมงฺคิสฺส, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สมาปนฺโน สทฺทํ สุณาตี’’ติฯ

สมาธิ มโนวิญฺญาณสมงฺคิสฺส, โสตวิญฺญาณสมงฺคี สทฺทํ สุณาตีติ? อามนฺตาฯ

หญฺจิ สมาธิ มโนวิญฺญาณสมงฺคิสฺส, โสตวิญฺญาณสมงฺคี สทฺทํ สุณาติ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สมาปนฺโน สทฺทํ สุณาตี’’ติ ฯ สมาธิ มโนวิญฺญาณสมงฺคิสฺส, โสตวิญฺญาณสมงฺคี สทฺทํ สุณาตีติ? อามนฺตาฯ ทฺวินฺนํ ผสฺสานํ…เป.… ทฺวินฺนํ จิตฺตานํ สโมธานํ โหตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[824] น วตฺตพฺพํ – ‘‘สมาปนฺโน สทฺทํ สุณาตี’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ ปฐมสฺส ฌานสฺส สทฺโท กณฺฏโก วุตฺโต ภควตาติ? อามนฺตา ฯ หญฺจิ ปฐมสฺส ฌานสฺส สทฺโท กณฺฏโก วุตฺโต ภควตา, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สมาปนฺโน สทฺทํ สุณาตี’’ติฯ

[825] ปฐมสฺส ฌานสฺส สทฺโท กณฺฏโก วุตฺโต ภควตาติ, สมาปนฺโน สทฺทํ สุณาตีติ? อามนฺตาฯ ทุติยสฺส ฌานสฺส วิตกฺโก วิจาโร กณฺฏโก วุตฺโต ภควตา, อตฺถิ ตสฺส วิตกฺกวิจาราติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

ปฐมสฺส ฌานสฺส สทฺโท กณฺฏโก วุตฺโต ภควตาติ, สมาปนฺโน สทฺทํ สุณาตีติ? อามนฺตาฯ ตติยสฺส ฌานสฺส ปีติ กณฺฏโก…เป.… จตุตฺถสฺส ฌานสฺส อสฺสาสปสฺสาโส กณฺฏโก … อากาสานญฺจายตนํ สมาปนฺนสฺส รูปสญฺญา กณฺฏโก… วิญฺญาณญฺจายตนํ สมาปนฺนสฺส อากาสานญฺจายตนสญฺญา กณฺฏโก… อากิญฺจญฺญายตนํ สมาปนฺนสฺส วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญา กณฺฏโก… เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ สมาปนฺนสฺส อากิญฺจญฺญายตนสญฺญา กณฺฏโก… สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมาปนฺนสฺส สญฺญา จ เวทนา จ กณฺฏโก วุตฺโต ภควตา, อตฺถิ ตสฺส สญฺญา จ เวทนา จาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

สทฺทํ สุณาตีติกถา นิฏฺฐิตาฯ

18. อฏฺฐารสมวคฺโค