เมนู

หญฺจิ ตณฺหา อุปาทาเนน สหชาตา, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ตณฺหาปจฺจยาปิ อุปาทานํ, อุปาทานปจฺจยาปิ ตณฺหา’’ติฯ

[719] ‘‘ชรามรณปจฺจยา , ภิกฺขเว, ชาติ, ชาติปจฺจยา ภโว’’ติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ ? นตฺถิฯ เตน หิ อวิชฺชาปจฺจยาว สงฺขารา, น วตฺตพฺพํ – ‘‘สงฺขารปจฺจยาปิ อวิชฺชา’’ติฯ ตณฺหาปจฺจยาว อุปาทานํ, น วตฺตพฺพํ – ‘‘อุปาทานปจฺจยาปิ ตณฺหา’’ติฯ

‘‘วิญฺญาณปจฺจยา, ภิกฺขเว, นามรูปํ, นามรูปปจฺจยาปิ วิญฺญาณ’’นฺติ [ที. นิ. 2.58, โถกํ ปน วิสทิสํ] – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ อวิชฺชาปจฺจยาปิ สงฺขารา, สงฺขารปจฺจยาปิ อวิชฺชา; ตณฺหาปจฺจยาปิ อุปาทานํ, อุปาทานปจฺจยาปิ ตณฺหาติฯ

อญฺญมญฺญปจฺจยกถา นิฏฺฐิตาฯ

15. ปนฺนรสมวคฺโค

(147) 3. อทฺธากถา

[720] อทฺธา ปรินิปฺผนฺโนติ? อามนฺตาฯ รูปนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… เวทนา…เป.… สญฺญา…เป.… สงฺขารา…เป.… วิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตีโต อทฺธา ปรินิปฺผนฺโนติ? อามนฺตาฯ รูปนฺติ ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… เวทนา…เป.… สญฺญา…เป.… สงฺขารา…เป.… วิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อนาคโต อทฺธา ปรินิปฺผนฺโนติ? อามนฺตาฯ รูปนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… เวทนา…เป.… สญฺญา…เป.… สงฺขารา…เป.… วิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ปจฺจุปฺปนฺโน อทฺธา ปรินิปฺผนฺโนติ? อามนฺตาฯ รูปนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… เวทนา…เป.… สญฺญา…เป.… สงฺขารา…เป.… วิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตีตํ รูปํ เวทนา สญฺญา สงฺขารา วิญฺญาณํ อตีโต อทฺธาติ? อามนฺตาฯ อตีตา ปญฺจทฺธาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อนาคตํ รูปํ เวทนา สญฺญา สงฺขารา วิญฺญาณํ อนาคโต อทฺธาติ? อามนฺตาฯ อนาคตา ปญฺจทฺธาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ปจฺจุปฺปนฺนํ รูปํ เวทนา สญฺญา สงฺขารา วิญฺญาณํ ปจฺจุปฺปนฺโน อทฺธาติ? อามนฺตาฯ ปจฺจุปฺปนฺนา ปญฺจทฺธาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตีตา ปญฺจกฺขนฺธา อตีโต อทฺธา, อนาคตา ปญฺจกฺขนฺธา อนาคโต อทฺธา, ปจฺจุปฺปนฺนา ปญฺจกฺขนฺธา ปจฺจุปฺปนฺโน อทฺธาติ? อามนฺตาฯ ปนฺนรสทฺธาติ ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตีตานิ ทฺวาทสายตนานิ อตีโต อทฺธา, อนาคตานิ ทฺวาทสายตนานิ อนาคโต อทฺธา, ปจฺจุปฺปนฺนานิ ทฺวาทสายตนานิ ปจฺจุปฺปนฺโน อทฺธาติ? อามนฺตาฯ ฉตฺติํส อทฺธาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตีตา อฏฺฐารส ธาตุโย อตีโต อทฺธา, อนาคตา อฏฺฐารส ธาตุโย อนาคโต อทฺธา, ปจฺจุปฺปนฺนา อฏฺฐารส ธาตุโย ปจฺจุปฺปนฺโน อทฺธาติ? อามนฺตาฯ จตุปญฺญาส อทฺธาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อตีตานิ พาวีสตินฺทฺริยานิ อตีโต อทฺธา, อนาคตานิ พาวีสตินฺทฺริยานิ อนาคโต อทฺธา, ปจฺจุปฺปนฺนานิ พาวีสตินฺทฺริยานิ ปจฺจุปฺปนฺโน อทฺธาติ? อามนฺตาฯ ฉสฏฺฐิ อทฺธาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[721] น วตฺตพฺพํ – ‘‘อทฺธา ปรินิปฺผนฺโนติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ตีณิมานิ, ภิกฺขเว, กถาวตฺถูนิ! กตมานิ ตีณิ? อตีตํ วา, ภิกฺขเว, อทฺธานํ อารพฺภ กถํ กเถยฺย – ‘เอวํ อโหสิ อตีตมทฺธาน’นฺติ; อนาคตํ วา, ภิกฺขเว, อทฺธานํ อารพฺภ กถํ กเถยฺย – ‘เอวํ ภวิสฺสติ อนาคตมทฺธาน’นฺติ; เอตรหิ วา, ภิกฺขเว, ปจฺจุปฺปนฺนํ อทฺธานํ อารพฺภ กถํ กเถยฺย – ‘เอวํ โหติ เอตรหิ ปจฺจุปฺปนฺน’นฺติฯ อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ตีณิ กถาวตฺถูนี’’ติ [อ. นิ. 3.68; ที. นิ. 3.305]ฯ อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ อทฺธา ปรินิปฺผนฺโนติฯ

อทฺธากถา นิฏฺฐิตาฯ

15. ปนฺนรสมวคฺโค

(148) 4. ขณลยมุหุตฺตกถา

[722] ขโณ ปรินิปฺผนฺโน, ลโย ปรินิปฺผนฺโน, มุหุตฺตํ ปรินิปฺผนฺนนฺติ? อามนฺตาฯ รูปนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… เวทนา… สญฺญา… สงฺขารา… วิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ