นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ยํ กิญฺจิ, ภิกฺขเว, รูปํ จตฺตาริ มหาภูตานิ จตุนฺนญฺจ มหาภูตานํ อุปาทายรูป’’นฺติ [ม. นิ. 1.347; อ. นิ. 11.15]! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ อริยรูปํ มหาภูตานํ อุปาทายาติฯ

อริยรูปกถา นิฏฺฐิตาฯ

14. จุทฺทสมวคฺโค

(140) 5. อญฺโญ อนุสโยติกถา

[700] อญฺโญ กามราคานุสโย อญฺญํ กามราคปริยุฏฺฐานนฺติ? อามนฺตาฯ อญฺโญ กามราโค อญฺญํ กามราคปริยุฏฺฐานนฺติ ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สฺเวว กามราโค ตํ กามราคปริยุฏฺฐานนฺติ? อามนฺตาฯ สฺเวว กามราคานุสโย ตํ กามราคปริยุฏฺฐานนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อญฺโญ ปฏิฆานุสโย อญฺญํ ปฏิฆปริยุฏฺฐานนฺติ? อามนฺตาฯ อญฺญํ ปฏิฆํ อญฺญํ ปฏิฆปริยุฏฺฐานนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ตญฺเญว ปฏิฆํ ตํ ปฏิฆปริยุฏฺฐานนฺติ? อามนฺตาฯ สฺเวว ปฏิฆานุสโย ตํ ปฏิฆปริยุฏฺฐานนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อญฺโญ มานานุสโย อญฺญํ มานปริยุฏฺฐานนฺติ? อามนฺตาฯ อญฺโญ มาโน อญฺญํ มานปริยุฏฺฐานนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สฺเวว มาโน ตํ มานปริยุฏฺฐานนฺติ? อามนฺตาฯ สฺเวว มานานุสโย ตํ มานปริยุฏฺฐานนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อญฺโญ ทิฏฺฐานุสโย อญฺญํ ทิฏฺฐิปริยุฏฺฐานนฺติ? อามนฺตาฯ อญฺญา ทิฏฺฐิ อญฺญํ ทิฏฺฐิปริยุฏฺฐานนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สาว ทิฏฺฐิ ตํ ทิฏฺฐิปริยุฏฺฐานนฺติ? อามนฺตาฯ สฺเวว ทิฏฺฐานุสโย ตํ ทิฏฺฐิปริยุฏฺฐานนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อญฺโญ วิจิกิจฺฉานุสโย อญฺญํ วิจิกิจฺฉาปริยุฏฺฐานนฺติ? อามนฺตาฯ อญฺญา วิจิกิจฺฉา อญฺญํ วิจิกิจฺฉาปริยุฏฺฐานนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สาว วิจิกิจฺฉา ตํ วิจิกิจฺฉาปริยุฏฺฐานนฺติ? อามนฺตาฯ สฺเวว วิจิกิจฺฉานุสโย ตํ วิจิกิจฺฉาปริยุฏฺฐานนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อญฺโญ ภวราคานุสโย อญฺญํ ภวราคปริยุฏฺฐานนฺติ? อามนฺตาฯ อญฺโญ ภวราโค อญฺญํ ภวราคปริยุฏฺฐานนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สฺเวว ภวราโค ตํ ภวราคปริยุฏฺฐานนฺติ? อามนฺตาฯ สฺเวว ภวราคานุสโย ตํ ภวราคปริยุฏฺฐานนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อญฺโญ อวิชฺชานุสโย อญฺญํ อวิชฺชาปริยุฏฺฐานนฺติ? อามนฺตาฯ อญฺญา อวิชฺชา อญฺญํ อวิชฺชาปริยุฏฺฐานนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สาว อวิชฺชา ตํ อวิชฺชาปริยุฏฺฐานนฺติ? อามนฺตาฯ สฺเวว อวิชฺชานุสโย ตํ อวิชฺชาปริยุฏฺฐานนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[701] น วตฺตพฺพํ – ‘‘อญฺโญ อนุสโย อญฺญํ ปริยุฏฺฐาน’’นฺติ? อามนฺตา ฯ ปุถุชฺชโน กุสลาพฺยากเต จิตฺเต วตฺตมาเน ‘‘สานุสโย’’ติ วตฺตพฺโพติ? อามนฺตาฯ ‘‘ปริยุฏฺฐิโต’’ติ วตฺตพฺโพติ? น เหวํ วตฺตพฺเพฯ เตน หิ อญฺโญ อนุสโย อญฺญํ ปริยุฏฺฐานนฺติฯ ปุถุชฺชโน กุสลาพฺยากเต จิตฺเต วตฺตมาเน ‘‘สราโค’’ติ วตฺตพฺโพติ? อามนฺตาฯ ‘‘ปริยุฏฺฐิโต’’ติ วตฺตพฺโพติ? น เหวํ วตฺตพฺเพฯ เตน หิ อญฺโญ ราโค อญฺญํ ปริยุฏฺฐานนฺติฯ

อญฺโญ อนุสโยติกถา นิฏฺฐิตาฯ

14. จุทฺทสมวคฺโค

(141) 6. ปริยุฏฺฐานํ จิตฺตวิปฺปยุตฺตนฺติกถา

[702] ปริยุฏฺฐานํ จิตฺตวิปฺปยุตฺตนฺติ? อามนฺตาฯ รูปํ นิพฺพานํ จกฺขายตนํ…เป.… โผฏฺฐพฺพายตนนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ปริยุฏฺฐานํ จิตฺตวิปฺปยุตฺตนฺติ? อามนฺตาฯ นตฺถิ สราคํ จิตฺตํ สโทสํ จิตฺตํ สโมหํ จิตฺตํ…เป.… อกุสลํ จิตฺตํ สํกิลิฏฺฐํ จิตฺตนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นนุ อตฺถิ สราคํ จิตฺตํ สโทสํ จิตฺตํ สโมหํ จิตฺตํ…เป.… อกุสลํ จิตฺตํ สํกิลิฏฺฐํ จิตฺตนฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อตฺถิ สราคํ จิตฺตํ สโทสํ จิตฺตํ สโมหํ จิตฺตํ…เป.… อกุสลํ จิตฺตํ สํกิลิฏฺฐํ จิตฺตํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ปริยุฏฺฐานํ จิตฺตวิปฺปยุตฺต’’นฺติฯ

ปริยุฏฺฐานํ จิตฺตวิปฺปยุตฺตนฺติกถา นิฏฺฐิตาฯ

14. จุทฺทสมวคฺโค