‘‘ยญฺจสฺส ภุญฺชติ มาตา, อนฺนํ ปานญฺจ โภชนํ;
เตน โส ตตฺถ ยาเปติ, มาตุกุจฺฉิคโต นโร’’ติ [สํ. นิ. 1.235]ฯ
อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ มาตุกุจฺฉิคตสฺส ปจฺฉา เกสา โลมา นขา ทนฺตา อฏฺฐี อุปฺปชฺชนฺตีติฯ
สฬายตนุปฺปตฺติกถา นิฏฺฐิตาฯ
14. จุทฺทสมวคฺโค
(138) 3. อนนฺตรปจฺจยกถา
[693] จกฺขุวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา โสตวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ ยา จกฺขุวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธิ, สาว โสตวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ
จกฺขุวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา โสตวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชติ, น วตฺตพฺพํ – ‘‘ยา จกฺขุวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธิ, สาว โสตวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย อาวฏฺฏนา…เป.… ปณิธีติ? อามนฺตาฯ โสตวิญฺญาณํ อนาวฏฺเฏนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ…เป.… อปฺปณิทหนฺตสฺส อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ นนุ โสตวิญฺญาณํ อาวฏฺเฏนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ…เป.… ปณิทหนฺตสฺส อุปฺปชฺชตีติ, อามนฺตาฯ หญฺจิ โสตวิญฺญาณํ อาวฏฺเฏนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ…เป.… ปณิทหนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘จกฺขุวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา โสตวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชตี’’ติฯ
[694] จกฺขุวิญฺญาณสฺส อนนฺตรา โสตวิญฺญาณํ อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ รูปนิมิตฺตํ มนสิกโรโต อุปฺปชฺชตีติ ? อามนฺตาฯ โสตวิญฺญาณํ รูปนิมิตฺตํ มนสิกโรโต อุปฺปชฺชตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ
จกฺขุวิญฺญาณํ รูปารมฺมณญฺเญว น อญฺญารมฺมณนฺติ? อามนฺตาฯ โสตวิญฺญาณํ รูปารมฺมณญฺเญว น อญฺญารมฺมณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ
จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณนฺติ? อามนฺตาฯ จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ โสตวิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ