9. นวมวคฺโค

(84) 1. อานิสํสทสฺสาวีกถา

[547] อานิสํสทสฺสาวิสฺส สํโยชนานํ ปหานนฺติ? อามนฺตาฯ นนุ สงฺขาเร อนิจฺจโต มนสิกโรโต สํโยชนา ปหียนฺตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ สงฺขาเร อนิจฺจโต มนสิกโรโต สํโยชนา ปหียนฺติ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อานิสํสทสฺสาวิสฺส สํโยชนานํ ปหาน’’นฺติฯ

นนุ สงฺขาเร ทุกฺขโต…เป.… โรคโต… คณฺฑโต… สลฺลโต… อฆโต… อาพาธโต… ปรโต… ปโลกโต… อีติโต… อุปทฺทวโต… ภยโต… อุปสคฺคโต… จลโต… ปภงฺคุโต… อทฺธุวโต… อตาณโต… อเลณโต… อสรณโต… อสรณีภูตโต… ริตฺตโต… ตุจฺฉโต… สุญฺญโต… อนตฺตโต… อาทีนวโต…เป.… วิปริณามธมฺมโต มนสิกโรโต สํโยชนา ปหียนฺตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ สงฺขาเร วิปริณามธมฺมโต มนสิกโรโต สํโยชนา ปหียนฺติ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อานิสํสทสฺสาวิสฺส สํโยชนานํ ปหาน’’นฺติฯ

สงฺขาเร จ อนิจฺจโต มนสิ กโรติ นิพฺพาเน จ อานิสํสทสฺสาวี โหตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สงฺขาเร จ อนิจฺจโต มนสิ กโรติ นิพฺพาเน จ อานิสํสทสฺสาวี โหตีติ? อามนฺตาฯ ทฺวินฺนํ ผสฺสานํ…เป.… ทฺวินฺนํ จิตฺตานํ สโมธานํ โหตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สงฺขาเร จ ทุกฺขโต…เป.… วิปริณามธมฺมโต มนสิ กโรติ นิพฺพาเน จ อานิสํสทสฺสาวี โหตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สงฺขาเร จ วิปริณามธมฺมโต มนสิ กโรติ นิพฺพาเน จ อานิสํสทสฺสาวี โหตีติ? อามนฺตา ฯ ทฺวินฺนํ ผสฺสานํ…เป.… ทฺวินฺนํ จิตฺตานํ สโมธานํ โหตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[548] น วตฺตพฺพํ – ‘‘อานิสํสทสฺสาวิสฺส สํโยชนานํ ปหาน’’นฺติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ นิพฺพาเน สุขานุปสฺสี วิหรติ สุขสญฺญี สุขปฏิสํเวที, สตตํ สมิตํ อพฺโพกิณฺณํ เจตสา อธิมุจฺจมาโน ปญฺญาย ปริโยคาหมาโน’’ติ [อ. นิ. 7.19]! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ อานิสํสทสฺสาวิสฺส สํโยชนานํ ปหานนฺติฯ

อานิสํสทสฺสาวีกถา นิฏฺฐิตาฯ

9. นวมวคฺโค

(85) 2. อมตารมฺมณกถา

[549] อมตารมฺมณํ สํโยชนนฺติ? อามนฺตาฯ อมตํ สํโยชนิยํ คนฺถนิยํ โอฆนิยํ โยคนิยํ นีวรณิยํ ปรามฏฺฐํ อุปาทานิยํ สํกิเลสิยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นนุ อมตํ อสํโยชนิยํ อคนฺถนิยํ…เป.… อสํกิเลสิยนฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อมตํ อสํโยชนิยํ…เป.… อสํกิเลสิยํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อมตารมฺมณํ สํโยชน’’นฺติฯ

อมตํ อารพฺภ ราโค อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ อมตํ ราคฏฺฐานิยํ รชนิยํ กมนิยํ มทนิยํ พนฺธนิยํ มุจฺฉนิยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นนุ อมตํ น ราคฏฺฐานิยํ น รชนิยํ น กมนิยํ น มทนิยํ น พนฺธนิยํ น มุจฺฉนิยนฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อมตํ น ราคฏฺฐานิยํ น รชนิยํ น กมนิยํ น มทนิยํ น พนฺธนิยํ น มุจฺฉนิยํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อมตํ อารพฺภ ราโค อุปฺปชฺชตี’’ติฯ

อมตํ อารพฺภ โทโส อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ อมตํ โทสฏฺฐานิยํ โกปฏฺฐานิยํ ปฏิฆฏฺฐานิยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นนุ อมตํ น โทสฏฺฐานิยํ น โกปฏฺฐานิยํ น ปฏิฆฏฺฐานิยนฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อมตํ น โทสฏฺฐานิยํ น โกปฏฺฐานิยํ น ปฏิฆฏฺฐานิยํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อมตํ อารพฺภ โทโส อุปฺปชฺชตี’’ติฯ

อมตํ อารพฺภ โมโห อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ อมตํ โมหฏฺฐานิยํ อญฺญาณกรณํ อจกฺขุกรณํ ปญฺญานิโรธิยํ วิฆาตปกฺขิยํ อนิพฺพานสํวตฺตนิยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… นนุ อมตํ น โมหฏฺฐานิยํ น อญฺญาณกรณํ น อจกฺขุกรณํ ปญฺญาพุทฺธิยํ อวิฆาตปกฺขิยํ นิพฺพานสํวตฺตนิยนฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อมตํ น โมหฏฺฐานิยํ น อญฺญาณกรณํ…เป.… นิพฺพานสํวตฺตนิยํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อมตํ อารพฺภ โมโห อุปฺปชฺชตี’’ติฯ

[550] รูปํ อารพฺภ สํโยชนา อุปฺปชฺชนฺติ, รูปํ สํโยชนิยํ คนฺถนิยํ…เป.… สํกิเลสิยนฺติ? อามนฺตา ฯ อมตํ อารพฺภ สํโยชนา อุปฺปชฺชนฺติ, อมตํ สํโยชนิยํ…เป.… สํกิเลสิยนฺติ ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

รูปํ อารพฺภ ราโค อุปฺปชฺชติ, รูปํ ราคฏฺฐานิยํ รชนิยํ กมนิยํ มทนิยํ พนฺธนิยํ มุจฺฉนิยนฺติ? อามนฺตาฯ อมตํ อารพฺภ ราโค อุปฺปชฺชติ, อมตํ ราคฏฺฐานิยํ…เป.… มุจฺฉนิยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

รูปํ อารพฺภ โทโส อุปฺปชฺชติ, รูปํ โทสฏฺฐานิยํ โกปฏฺฐานิยํ ปฏิฆฏฺฐานิยนฺติ? อามนฺตาฯ อมตํ อารพฺภ โทโส อุปฺปชฺชติ, อมตํ โทสฏฺฐานิยํ โกปฏฺฐานิยํ ปฏิฆฏฺฐานิยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ