วิปาโก วิปากธมฺมธมฺโมติ? อามนฺตาฯ ตญฺเญว อกุสลํ โส อกุสลสฺส วิปาโก, ตญฺเญว กุสลํ โส กุสลสฺส วิปาโกติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

วิปาโก วิปากธมฺมธมฺโมติ? อามนฺตาฯ เยเนว จิตฺเตน ปาณํ หนติ เตเนว จิตฺเตน นิรเย ปจฺจติ, เยเนว จิตฺเตน ทานํ เทติ เตเนว จิตฺเตน สคฺเค โมทตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[502] น วตฺตพฺพํ – ‘‘วิปาโก วิปากธมฺมธมฺโม’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วิปากา จตฺตาโร ขนฺธา อรูปิโน อญฺญมญฺญปจฺจยาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ วิปากา จตฺตาโร ขนฺธา อรูปิโน อญฺญมญฺญปจฺจยา, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘วิปาโก วิปากธมฺมธมฺโม’’ติฯ

วิปาโก วิปากธมฺมธมฺโมติกถา นิฏฺฐิตาฯ

สตฺตมวคฺโคฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

สงฺคโห , สมฺปยุตฺโต, เจตสิโก ธมฺโม, เจตสิกํ ทานํ, ปริโภคมยํ ปุญฺญํ วฑฺฒติ, อิโต ทินฺเนน ตตฺถ ยาเปนฺติ, ปถวี กมฺมวิปาโก, ชรามรณํ วิปาโก, นตฺถิ อริยธมฺมวิปาโก, วิปาโก วิปากธมฺมธมฺโมติฯ

8. อฏฺฐมวคฺโค

(73) 1. ฉคติกถา

[503] ฉ คติโยติ? อามนฺตาฯ นนุ ปญฺจ คติโย วุตฺตา ภควตา – นิรโย, ติรจฺฉานโยนิ, เปตฺติวิสโย, มนุสฺสา, เทวาติ [ม. นิ. 1.153]? อามนฺตาฯ หญฺจิ ปญฺจ คติโย วุตฺตา ภควตา – นิรโย, ติรจฺฉานโยนิ, เปตฺติวิสโย, มนุสฺสา, เทวา; โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ฉ คติโย’’ติฯ

ฉ คติโยติ? อามนฺตาฯ นนุ กาลกญฺจิกา [กาลกญฺชิกา (สี. สฺยา. กํ.), กาฬกญฺชกา (ปี.)] สุรา เปตานํ สมานวณฺณา สมานโภคา สมานาหารา สมานายุกา เปเตหิ สห อาวาหวิวาหํ คจฺฉนฺตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ กาลกญฺจิกา อสุรา เปตานํ สมานวณฺณา สมานโภคา สมานาหารา สมานายุกา เปเตหิ สห อาวาหวิวาหํ คจฺฉนฺติ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ฉ คติโย’’ติฯ

ฉ คติโยติ? อามนฺตาฯ นนุ เวปจิตฺติปริสา เทวานํ สมานวณฺณา สมานโภคา สมานาหารา สมานายุกา เทเวหิ สห อาวาหวิวาหํ คจฺฉนฺตีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ เวปจิตฺติปริสา เทวานํ สมานวณฺณา สมานโภคา สมานาหารา สมานายุกา เทเวหิ สห อาวาหวิวาหํ คจฺฉนฺติ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ฉ คติโย’’ติฯ

ฉ คติโยติ? อามนฺตาฯ นนุ เวปจิตฺติปริสา ปุพฺพเทวาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ เวปจิตฺติปริสา ปุพฺพเทวา, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ฉ คติโย’’ติฯ

[504] น วตฺตพฺพํ – ‘‘ฉ คติโย’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ อตฺถิ อสุรกาโยติ, อามนฺตาฯ หญฺจิ อตฺถิ อสุรกาโย, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ฉ คติโย’’ติฯ

ฉคติกถา นิฏฺฐิตาฯ

8. อฏฺฐมวคฺโค

(74) 2. อนฺตราภวกถา

[505] อตฺถิ อนฺตราภโวติ? อามนฺตาฯ กามภโวติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ อนฺตราภโวติ? อามนฺตาฯ รูปภโวติ ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ อนฺตราภโวติ? อามนฺตาฯ อรูปภโวติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ อนฺตราภโวติ? อามนฺตาฯ กามภวสฺส จ รูปภวสฺส จ อนฺตเร อตฺถิ อนฺตราภโวติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… อตฺถิ อนฺตราภโวติ? อามนฺตาฯ รูปภวสฺส จ อรูปภวสฺส จ อนฺตเร อตฺถิ อนฺตราภโวติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ