[52] ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฏฺฐปรมตฺเถนาติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฏิปนฺโน’’ติ? อามนฺตาฯ จกฺขายตนํ ปุคฺคโล…เป.… จกฺขายตนสฺมิํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร จกฺขายตนา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ จกฺขายตนํ…เป.… ธมฺมายตนํ ปุคฺคโล…เป.… ธมฺมายตนสฺมิํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร ธมฺมายตนา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ ธมฺมายตนํ…เป.…ฯ

จกฺขุธาตุ ปุคฺคโล…เป.… จกฺขุธาตุยา ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร จกฺขุธาตุยา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ จกฺขุธาตุ…เป.… ธมฺมธาตุ ปุคฺคโล…เป.… ธมฺมธาตุยา ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร ธมฺมธาตุยา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ ธมฺมธาตุ…เป.…ฯ

จกฺขุนฺทฺริยํ ปุคฺคโล…เป.… จกฺขุนฺทฺริยสฺมิํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร จกฺขุนฺทฺริยา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ จกฺขุนฺทฺริยํ…เป.… อญฺญาตาวินฺทฺริยํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญาตาวินฺทฺริยสฺมิํ ปุคฺคโล…เป.… อญฺญตฺร อญฺญาตาวินฺทฺริยา ปุคฺคโล…เป.… ปุคฺคลสฺมิํ อญฺญาตาวินฺทฺริยนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพฯ

อาชานาหิ ปฏิกมฺมํฯ หญฺจิ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฏิปนฺโน,’’ เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ปุคฺคลสฺมิํ อญฺญาตาวินฺทฺริย’’นฺติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตพฺเพ โข – ‘วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฏิปนฺโน,’ โน จ วตฺตพฺเพ – ‘ปุคฺคลสฺมิํ อญฺญาตาวินฺทฺริย’’’นฺติ มิจฺฉาฯ

โน เจ ปน วตฺตพฺเพ – ‘‘ปุคฺคลสฺมิํ อญฺญาตาวินฺทฺริย’’นฺติ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘วุตฺตํ ภควตา – ‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฏิปนฺโน’’’ติฯ ยํ ตตฺถ วเทสิ – ‘‘วตฺตพฺเพ โข – ‘วุตฺตํ ภควตา – อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฏิปนฺโน,’ โน จ วตฺตพฺเพ – ‘ปุคฺคลสฺมิํ อญฺญาตาวินฺทฺริย’’’นฺติ มิจฺฉา…เป.…ฯ

จตุกฺกนยสํสนฺทนํฯ

8. ลกฺขณยุตฺติกถา

[53] ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺจิกฏฺฐปรมตฺเถนาติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล สปฺปจฺจโย…เป.… ปุคฺคโล อปฺปจฺจโย… ปุคฺคโล สงฺขโต … ปุคฺคโล อสงฺขโต… ปุคฺคโล สสฺสโต … ปุคฺคโล อสสฺสโต… ปุคฺคโล สนิมิตฺโต… ปุคฺคโล อนิมิตฺโตติ? น เหวํ วตฺตพฺเพฯ (สํขิตฺตํ)

[54] ปุคฺคโล นุปลพฺภติ สจฺจิกฏฺฐปรมตฺเถนาติ? อามนฺตาฯ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘อตฺถิ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย ปฏิปนฺโน’’ติ? อามนฺตาฯ ปุคฺคโล สปฺปจฺจโย…เป.… ปุคฺคโล อปฺปจฺจโย… ปุคฺคโล สงฺขโต… ปุคฺคโล อสงฺขโต… ปุคฺคโล สสฺสโต… ปุคฺคโล อสสฺสโต… ปุคฺคโล สนิมิตฺโต… ปุคฺคโล อนิมิตฺโตติ? น เหวํ วตฺตพฺเพฯ (สํขิตฺตํ)

ลกฺขณยุตฺติกถาฯ

9. วจนโสธนํ

[55] ปุคฺคโล อุปลพฺภติ, อุปลพฺภติ ปุคฺคโลติ? ปุคฺคโล อุปลพฺภติ, อุปลพฺภติ เกหิจิ ปุคฺคโล เกหิจิ น ปุคฺคโลติฯ ปุคฺคโล เกหิจิ อุปลพฺภติ เกหิจิ น อุปลพฺภตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[56] ปุคฺคโล สจฺจิกฏฺโฐ, สจฺจิกฏฺโฐ ปุคฺคโลติ? ปุคฺคโล สจฺจิกฏฺโฐ, สจฺจิกฏฺโฐ เกหิจิ ปุคฺคโล เกหิจิ น ปุคฺคโลติฯ ปุคฺคโล เกหิจิ สจฺจิกฏฺโฐ เกหิจิ น สจฺจิกฏฺโฐติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[57] ปุคฺคโล วิชฺชมาโน, วิชฺชมาโน ปุคฺคโลติ? ปุคฺคโล วิชฺชมาโน, วิชฺชมาโน เกหิจิ ปุคฺคโล เกหิจิ น ปุคฺคโลติฯ ปุคฺคโล เกหิจิ วิชฺชมาโน เกหิจิ น วิชฺชมาโนติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[58] ปุคฺคโล สํวิชฺชมาโน, สํวิชฺชมาโน ปุคฺคโลติ? ปุคฺคโล สํวิชฺชมาโน, สํวิชฺชมาโน เกหิจิ ปุคฺคโล เกหิจิ น ปุคฺคโลติฯ ปุคฺคโล เกหิจิ สํวิชฺชมาโน เกหิจิ น สํวิชฺชมาโนติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[59] ปุคฺคโล อตฺถิ, อตฺถิ ปุคฺคโลติ? ปุคฺคโล อตฺถิ, อตฺถิ เกหิจิ ปุคฺคโล เกหิจิ น ปุคฺคโลติฯ ปุคฺคโล เกหิจิ อตฺถิ เกหิจิ นตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[60] ปุคฺคโล อตฺถิ, อตฺถิ น สพฺโพ ปุคฺคโลติ? อามนฺตา…เป.… ปุคฺคโล นตฺถิ, นตฺถิ น สพฺโพ ปุคฺคโลติ? น เหวํ วตฺตพฺเพฯ (สํขิตฺตํ)

วจนโสธนํฯ

10. ปญฺญตฺตานุโยโค