น วตฺตพฺพํ – ‘‘วาโยธาตุ สนิทสฺสนา’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ ปสฺสติ วาเตน รุกฺเข สญฺจาลิยมาเนติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ปสฺสติ วาเตน รุกฺเข สญฺจาลิยมาเน, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘วาโยธาตุ สนิทสฺสนา’’ติ…เป.…ฯ
ปถวีธาตุ สนิทสฺสนาติอาทิกถา นิฏฺฐิตาฯ
6. ฉฏฺฐวคฺโค
(61) 9. จกฺขุนฺทฺริยํ สนิทสฺสนนฺติอาทิกถา
[467] จกฺขุนฺทฺริยํ สนิทสฺสนนฺติ? อามนฺตาฯ รูปํ รูปายตนํ รูปธาตุ…เป.… จกฺขุสฺส อาปาถํ อาคจฺฉตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ
จกฺขุนฺทฺริยํ สนิทสฺสนนฺติ? อามนฺตาฯ จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ จกฺขุนฺทฺริยญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ
จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ จกฺขุนฺทฺริยญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณนฺติ? อามนฺตาฯ ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ จกฺขุนฺทฺริยญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? นตฺถิฯ ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโต, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ จกฺขุนฺทฺริยญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติฯ
[468] น วตฺตพฺพํ – ‘‘ปญฺจินฺทฺริยานิ สนิทสฺสนานี’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ ปสฺสติ จกฺขุํ โสตํ ฆานํ ชิวฺหํ กายนฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ปสฺสติ จกฺขุํ โสตํ ฆานํ ชิวฺหํ กายํ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ปญฺจินฺทฺริยานิ สนิทสฺสนานี’’ติ…เป.…ฯ
จกฺขุนฺทฺริยํ สนิทสฺสนนฺติอาทิกถา นิฏฺฐิตาฯ
6. ฉฏฺฐวคฺโค
(62) 10. กายกมฺมํ สนิทสฺสนนฺติกถา
[469] กายกมฺมํ สนิทสฺสนนฺติ? อามนฺตาฯ รูปํ รูปายตนํ รูปธาตุ นีลํ ปีตกํ โลหิตกํ โอทาตํ จกฺขุวิญฺเญยฺยํ จกฺขุสฺมิํ ปฏิหญฺญติ จกฺขุสฺส อาปาถํ อาคจฺฉตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ
กายกมฺมํ สนิทสฺสนนฺติ? อามนฺตาฯ จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ กายกมฺมญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ
จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ กายกมฺมญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณนฺติ? อามนฺตาฯ ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ กายกมฺมญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? นตฺถิฯ ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติ – อตฺเถว สุตฺตนฺโต, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ กายกมฺมญฺจ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณ’’นฺติฯ
[470] น วตฺตพฺพํ – ‘‘กายกมฺมํ สนิทสฺสน’’นฺติ? อามนฺตาฯ นนุ ปสฺสติ อภิกฺกมนฺตํ ปฏิกฺกมนฺตํ อาโลเกนฺตํ วิโลเกนฺตํ สมิญฺเชนฺตํ ปสาเรนฺตนฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ ปสฺสติ อภิกฺกมนฺตํ ปฏิกฺกมนฺตํ อาโลเกนฺตํ วิโลเกนฺตํ สมิญฺเชนฺตํ ปสาเรนฺตํ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘กายกมฺมํ สนิทสฺสน’’นฺติฯ
กายกมฺมํ สนิทสฺสนนฺติกถา นิฏฺฐิตาฯ
ฉฏฺฐวคฺโคฯ
ตสฺสุทฺทานํ –
นิยโม อสงฺขโต, ปฏิจฺจสมุปฺปาโท อสงฺขโต, จตฺตาริ สจฺจานิ อสงฺขตานิ, จตฺตาโร อารุปฺปา อสงฺขตา, นิโรธสมาปตฺติ อสงฺขตา, อากาโส อสงฺขโต, อากาโส สนิทสฺสโน, จตฺตาโร มหาภูตา, ปญฺจินฺทฺริยานิ, ตเถว กายกมฺมนฺติฯ
7. สตฺตมวคฺโค
(63) 1. สงฺคหิตกถา
[471] นตฺถิ เกจิ ธมฺมา เกหิจิ ธมฺเมหิ สงฺคหิตาติ [สงฺคหีตาติ (ปี.)]? อามนฺตาฯ นนุ อตฺถิ เกจิ ธมฺมา เกหิจิ ธมฺเมหิ คณนํ คจฺฉนฺติ อุทฺเทสํ คจฺฉนฺติ ปริยาปนฺนาติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อตฺถิ เกจิ ธมฺมา เกหิจิ ธมฺเมหิ คณนํ คจฺฉนฺติ อุทฺเทสํ คจฺฉนฺติ ปริยาปนฺนา, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘นตฺถิ เกจิ ธมฺมา เกหิจิ ธมฺเมหิ สงฺคหิตา’’ติฯ
จกฺขายตนํ กตมกฺขนฺธคณนํ [กตมํ ขนฺธคณนํ (สี. ปี. ก.)] คจฺฉตีติ? รูปกฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติฯ หญฺจิ จกฺขายตนํ รูปกฺขนฺธคณนํ คจฺฉติ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘จกฺขายตนํ รูปกฺขนฺเธน สงฺคหิต’’นฺติฯ โสตายตนํ…เป.… ฆานายตนํ…เป.… ชิวฺหายตนํ…เป.… กายายตนํ กตมกฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติ? รูปกฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติฯ หญฺจิ กายายตนํ รูปกฺขนฺธคณนํ คจฺฉติ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘กายายตนํ รูปกฺขนฺเธน สงฺคหิต’’นฺติฯ
รูปายตนํ…เป.… สทฺทายตนํ…เป.… คนฺธายตนํ…เป.… รสายตนํ…เป.… โผฏฺฐพฺพายตนํ กตมกฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติ? รูปกฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติฯ หญฺจิ โผฏฺฐพฺพายตนํ รูปกฺขนฺธคณนํ คจฺฉติ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘โผฏฺฐพฺพายตนํ รูปกฺขนฺเธน สงฺคหิต’’นฺติฯ
สุขา เวทนา กตมกฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติ? เวทนากฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติฯ หญฺจิ สุขา เวทนา เวทนากฺขนฺธคณนํ คจฺฉติ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘สุขา เวทนา เวทนากฺขนฺเธน สงฺคหิตา’’ติฯ ทุกฺขา เวทนา…เป.… อทุกฺขมสุขา เวทนา กตมกฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติ? เวทนากฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติฯ หญฺจิ อทุกฺขมสุขา เวทนา เวทนากฺขนฺธคณนํ คจฺฉติ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘อทุกฺขมสุขา เวทนา เวทนากฺขนฺเธน สงฺคหิตา’’ติฯ
จกฺขุสมฺผสฺสชา สญฺญา กตมกฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติ? สญฺญากฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติฯ หญฺจิ จกฺขุสมฺผสฺสชา สญฺญา สญฺญากฺขนฺธคณนํ คจฺฉติ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘จกฺขุสมฺผสฺสชา สญฺญา สญฺญากฺขนฺเธน สงฺคหิตา’’ติฯ โสตสมฺผสฺสชา สญฺญา…เป.… มโนสมฺผสฺสชา สญฺญา กตมกฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติ? สญฺญากฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติฯ หญฺจิ มโนสมฺผสฺสชา สญฺญา สญฺญากฺขนฺธคณนํ คจฺฉติ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘มโนสมฺผสฺสชา สญฺญา สญฺญากฺขนฺเธน สงฺคหิตา’’ติฯ
จกฺขุสมฺผสฺสชา เจตนา…เป.… มโนสมฺผสฺสชา เจตนา กตมกฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติ? สงฺขารกฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติฯ หญฺจิ มโนสมฺผสฺสชา เจตนา สงฺขารกฺขนฺธคณนํ คจฺฉติ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘มโนสมฺผสฺสชา เจตนา สงฺขารกฺขนฺเธน สงฺคหิตา’’ติฯ