[437] ผสฺสารมฺมเณ ญาณํ วตฺตพฺพํ – ‘‘เจโตปริยาเย ญาณ’’นฺติ? อามนฺตา ฯ หญฺจิ ผสฺสารมฺมเณ ญาณํ วตฺตพฺพํ เจโตปริยาเย ญาณํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘เจโตปริยาเย ญาณํ จิตฺตารมฺมณญฺเญว น อญฺญารมฺมณ’’นฺติฯ เวทนารมฺมเณ ญาณํ…เป.… สญฺญารมฺมเณ ญาณํ… เจตนารมฺมเณ ญาณํ… จิตฺตารมฺมเณ ญาณํ… สทฺธารมฺมเณ ญาณํ… วีริยารมฺมเณ ญาณํ… สตารมฺมเณ ญาณํ… สมาธารมฺมเณ ญาณํ… ปญฺญารมฺมเณ ญาณํ… ราคารมฺมเณ ญาณํ … โทสารมฺมเณ ญาณํ… โมหารมฺมเณ ญาณํ…เป.… อโนตฺตปฺปารมฺมเณ ญาณํ วตฺตพฺพํ – ‘‘เจโตปริยาเย ญาณ’’นฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อโนตฺตปฺปารมฺมเณ ญาณํ วตฺตพฺพํ เจโตปริยาเย ญาณํ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘เจโตปริยาเย ญาณํ จิตฺตารมฺมณญฺเญว น อญฺญารมฺมณ’’นฺติฯ

ผสฺสารมฺมเณ ญาณํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘เจโตปริยาเย ญาณ’’นฺติ? อามนฺตาฯ ผสฺสปริยาเย ญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… เวทนารมฺมเณ ญาณํ…เป.… สญฺญารมฺมเณ ญาณํ…เป.… อโนตฺตปฺปารมฺมเณ ญาณํ น วตฺตพฺพํ – ‘‘เจโตปริยาเย ญาณ’’นฺติ? อามนฺตาฯ อโนตฺตปฺปปริยาเย ญาณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[438] น วตฺตพฺพํ – ‘‘เจโตปริยาเย ญาณํ จิตฺตารมฺมณญฺเญว น อญฺญารมฺมณ’’นฺติ? อามนฺตาฯ นนุ เจโตปริยาเย ญาณนฺติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ เจโตปริยาเย ญาณํ, เตน วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘เจโตปริยาเย ญาณํ จิตฺตารมฺมณญฺเญว น อญฺญารมฺมณ’’นฺติฯ

จิตฺตารมฺมณกถา นิฏฺฐิตาฯ

5. ปญฺจมวคฺโค

(50) 8. อนาคตญาณกถา

[439] อนาคเต ญาณํ อตฺถีติ? อามนฺตาฯ อนาคตํ มูลโต ชานาติ, เหตุโต ชานาติ, นิทานโต ชานาติ, สมฺภวโต ชานาติ, ปภวโต ชานาติ, สมุฏฺฐานโต ชานาติ, อาหารโต ชานาติ , อารมฺมณโต ชานาติ, ปจฺจยโต ชานาติ, สมุทยโต ชานาตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อนาคเต ญาณํ อตฺถีติ? อามนฺตาฯ อนาคตํ เหตุปจฺจยตํ ชานาติ, อารมฺมณปจฺจยตํ ชานาติ, อธิปติปจฺจยตํ ชานาติ, อนนฺตรปจฺจยตํ ชานาติ, สมนนฺตรปจฺจยตํ ชานาตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

อนาคเต ญาณํ อตฺถีติ? อามนฺตาฯ โคตฺรภุโน ปุคฺคลสฺส โสตาปตฺติมคฺเค ญาณํ อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยาย ปฏิปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส โสตาปตฺติผเล ญาณํ อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

สกทาคามิ…เป.… อนาคามิ …เป.… อรหตฺตสจฺฉิกิริยาย ปฏิปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส อรหตฺเต ญาณํ อตฺถีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[440] น วตฺตพฺพํ – ‘‘อนาคเต ญาณํ อตฺถี’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ปาฏลิปุตฺตสฺส โข, อานนฺท, ตโย อนฺตรายา ภวิสฺสนฺติ – อคฺคิโต วา อุทกโต วา มิถุเภทา วา’’ติ [มหาว. 286; ที. นิ. 2.152; อุทา. 76]! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ อนาคเต ญาณํ อตฺถีติฯ

อนาคตญาณกถา นิฏฺฐิตาฯ

5. ปญฺจมวคฺโค

(51) 9. ปฏุปฺปนฺนกถา

[441] ปฏุปฺปนฺเน [ปจฺจุปฺปนฺเน (สี. สฺยา.)] ญาณํ อตฺถีติ? อามนฺตาฯ เตน ญาเณน ตํ ญาณํ ชานาตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… เตน ญาเณน ตํ ญาณํ ชานาตีติ? อามนฺตาฯ เตน ญาเณน ตํ ญาณํ ‘‘ญาณ’’นฺติ ชานาตีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… เตน ญาเณน ตํ ญาณํ ‘‘ญาณ’’นฺติ ชานาตีติ? อามนฺตาฯ ตํ ญาณํ ตสฺส ญาณสฺส อารมฺมณนฺติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ